Na een druk jaar in de schoolbanken mochten de deelnemers van het bijscholingsproject ‘Docentvluchteling voor de Klas’ maandag hun certificaat in ontvangst nemen. Sommigen kunnen dankzij dit project hun beroep als docent voortzetten in Nederland: ‘Ik heb weer hoop.’
Didactiekdocent Radha Gangaram Panday loopt naar voren. Zodra ze merkt dat de gasten het enthousiasme van hun weerzien niet kunnen inhouden, pakt ze twee klankschaaltjes. De galm verspreidt zich door de zaal, waarna stilte volgt. ‘Ik ben ontzettend trots op de deelnemers die vandaag hun certificaat in ontvangst mogen nemen. Terwijl ze in het land van herkomst floreerden als leraar, zorgde het ontbreken van de Nederlandse taalvaardigheid ervoor dat ze hier onderop moesten beginnen. Het vergde veel daadkracht om dit traject te volgen.’
Vervolgens stapt Henny Morshuis (directeur ad interim van Archimedes), mede-initiatiefnemer van het project, naar voren. ‘Ik ben heel blij met dit traject. Velen van jullie konden hierdoor eindelijk aan de bak in dit klotelandje, als ik het even zo mag zeggen.’ De zaal schiet in de lach. ‘Ik heb een flink deel van mijn loon moeten inleveren om dit project te financieren, maar het is het waard. Hiermee kunnen we hopelijk een deel van de arbeidstekorten verhelpen.’
Praatje
De schaaltjes worden weer naar voren gehaald. Docent Yvonne: ‘Nu nemen jullie het woord. We hebben jullie verdeeld in vier groepen. Telkens als ik de schaaltjes na twee minuten laat galmen, neemt de volgende spreker het woord. Succes!’
Op vier plekken verzamelt zich een groepje met drie vluchtelingen en een aantal toeschouwers, voornamelijk bestaande uit docenten. De deelnemers hebben allemaal een voorwerp meegenomen dat hun leertraject moet symboliseren. ‘Ik heb een sleutelbos meegenomen’, vertelt de een, ‘omdat dit traject mij de sleutel gaf om weer les te geven.’ De ander heeft een plaatje van een kompas meegenomen. ‘Een kompas geeft richting, en dat is belangrijker dan snelheid. Dit traject gaf mij niet alleen kennis, maar ook zelfvertrouwen. Ik sta open voor groei.’
Notitieblokjes, treinen en zelfgemaakte waaiers komen voorbij. Maar het zijn niet alleen voorwerpen. ‘Ik ben Indusu, dat was het.’ Het groepje lacht. ‘Nee grapje. Mijn waardevolle symbool zijn jullie, de docenten. Jullie maakten dit traject mogelijk!’ Een andere vluchteling beaamt zijn toespraak. ‘Ik kon eerst geen baan krijgen, maar door de stage werk ik nu als docent. Ik heb weer hoop. Jullie zitten in mijn hart!’
Certificaten
De statushouders hebben hun praatje gehouden en alle vragen van de toeschouwers beantwoord. De schaaltjes klinken. ‘Tijd om terug te gaan naar de zaal!’ Zodra iedereen zit, loopt een van de docenten naar voren. ‘Wij hebben niet alleen jullie iets geleerd, maar jullie hebben ons ook veel bijgebracht.’ Ze raakt geëmotioneerd, gevolgd door een ‘ahhh’ uit de zaal. ‘Jullie werkten als een team. Die verbondenheid was erg inspirerend.’
Dan is het grote moment daar. De deelnemers worden per drietal naar voren geroepen en nemen hun certificaat in ontvangst. Elke vluchteling krijgt, niet geheel verassend met al deze taaldocenten, ook een persoonlijk spreekwoord. ‘Voor jou heb ik: Je kunt de wind niet veranderen, wel de stand van de zeilen.’ Ondanks het feit dat alle deelnemers docenten waren in hun thuisland, haalde het traject bij sommigen de innerlijke leerling naar boven. ‘Jij was er altijd op uit om ons uit te dagen. Zoals die ene keer dat je het geluid van een schoolbel afspeelde op je laptop en hoopten dat we konden lunchen. Daar trapten we helaas niet in!’
Iedereen heeft inmiddels een certificaat. De lunch kan beginnen. ‘Wacht! We hebben blijkbaar een dichter in ons midden. Kom maar naar voren!’ Een van de vluchtelingen heeft ook voor de docenten een spreekwoord in petto. ‘Over de hond, over de stad.’ Yvonne kijkt verbaasd. ‘Heel mooi, die kende ik nog niet. En dat als taaldocent!’ Hij gaat verder: ‘Jouw verfrissende houding gaf ons altijd kracht. Gelukkig ben je er, Radha, elke dag en nacht…’ Er klinkt applaus, maar hij is nog niet klaar. ‘Deze is voor de institutie-, school- en werkplekbegeleiders: Jullie begroetten ons met een glimlach, openden de deuren van de klas…’
Van docent scheikunde naar de keuken
‘Ik werkte op een Turkse basisschool in Angola toen de politieke onrust in Turkije toenam’, vertelt Fadile, een van de deelnemers. ‘Toen die school sloot, was het voor mij als docent niet meer veilig om terug te keren naar Turkije. Nederland bleek toen de beste optie.’ Zes jaar probeerde Fadile haar werk als docent scheikunde te hervatten, maar zonder resultaat. ‘Ik bood zelfs aan om als vrijwilliger te werken, maar ze wilden iemand met ervaring in het Nederlandse onderwijs. Ik ging toen werken in de keuken van een zorginstelling. Het gaf me geen voldoening, maar ik leerde er in ieder geval Nederlands.’
Uiteindelijk hoorde Fadile over het bijscholingstraject aan de HU. ‘Ik woon in de buurt van Arnhem. Radha raadde me af om twee keer per week helemaal naar Utrecht af te reizen, maar ik had geen keus. Ik wilde weer docent worden!’ Dat lukte, mede dankzij het bijscholingstraject. ‘Natuurlijk, dit traject was geen wondermiddel; ik moest keihard aan de bank. Maar dankzij mijn stage aan een middelbare school in Leidsche Rijn werk ik nu weer als docent scheikunde.’
Cadeaus
Het bleef niet alleen bij persoonlijke gedichten. De vluchtelingen geven alle docenten tot slot een cadeau. Er wordt innig afscheid genomen, alsof het traject niet één, maar tien jaar heeft geduurd. Een van de docenten: ‘Het ga jullie goed. Met dit certificaat staat de wereld voor jullie open!’
