Genoeg is genoeg, vindt HUStainable: het Utrecht Science Park ligt bezaaid met milieubedervende sigarettenpeuken. En dus trekken ze deze woensdag met stoepkrijt ten strijde tegen ‘de natuurramp onder onze voeten’. Het helpt meteen, een beetje.
Bruin, wit, soms met een vlekje lippenstift. Platgetrapt of nog smeulend. Overal verspreid liggen ze. De meeste mensen stappen er achteloos overheen, maar voor medezeggenschapsfractie HUStainable is het een doorn in het oog: de talloze sigarettenpeuken op de grond.
Daar moet verandering in komen, vinden ze. Om aandacht te vragen voor dit verborgen milieuprobleem trekken ze op woensdagochtend 5 februari ten strijde. Gewapend met stoepkrijt, een stofzuiger en ideeën hoe het anders kan, markeren ze elke peuk. Binnen no-time zijn de stoeptegels voor Padualaan 101 en 99 bezaaid met blauwe cirkels en teksten als ‘1 peuk = 1000 liter water vervuild.’ Een duidelijke boodschap: het college van bestuur moet in actie komen.
‘Het huidige rookbeleid werkt niet,’ zegt Felix van Vugt, een van de initiatiefnemers. Zijn vingers kleuren blauw van het krijt. ‘Als studenten of medewerkers worden aangesproken op hun rookgedrag, worden ze weggestuurd. Maar weet je wat er dan gebeurt? Ze lopen gewoon iets verder en roken daar. Misschien zelfs tussen de weilanden. En wie betaalt de rekening? Precies, de natuur.’
Roken is ook slecht voor de natuur. Vooral omdat zo’n 75 procent van de sigaretten op straat belandt. In de filters zitten zware metalen, nicotine en microplastics, die tot 1000 liter grondwater kunnen vervuilen. Dit heeft niet alleen gevolgen voor het milieu, maar ook voor planten en dieren. En dan hebben we het nog niet eens over de esthetische schade aan het straatbeeld.
Hoe los je het op?
Anton Damen heeft de oplossing letterlijk in zijn tas zitten. Uit zijn grote groene zak tovert hij een old-skool peukenbak tevoorschijn, eentje die je aan een lantaarnpaal klikt. Damen werkt niet bij de HU, maar staat bekend als ‘de Plandelman’. Hij ritst zijn vest open en onthult een donkergroen T-shirt met een grote ‘P’ erop, à la Superman. Plandelen? Dat is wandelen én afval oprapen in één.
Zelf is Damen ex-roker, en hij vindt dat de verantwoordelijkheid niet alleen bij de rokers moet liggen. ‘Een verslaving stuur je niet zomaar weg.’ Daarom pleit hij voor een realistische aanpak. Hij wijst naar de tegels met ‘Generatie Rookvrij’ en ‘Verboden te roken’. ‘Kijk, het werkt niet. Sinds 2017 stijgt het aantal rokers alleen maar. Denken dat een tegel of een vlag het probleem oplost, is puur wensdenken.’
Als doorgewinterde plandelaar komt Damen op meerdere hogescholen en universiteiten en ziet hij dat het anders kan. ‘In Leiden hebben ze sigarettenpalen met motiverende teksten. In Ede hebben ze een peukenstembus. Daar kun je bijvoorbeeld stemmen op ‘’Welk studentenhuis is gezelliger: Ede of Wageningen?’’ met je peuk.’
Wetgeving maken ideeën moeilijk
HUStainable heeft nog meer ideeën. Ze willen berichten op EENHU en MyHU, maar ook stickers op prullenbakken plakken. Ze geven advies aan het college van bestuur en merken dat er welwillendheid is om het probleem aan te pakken. Maar ze erkennen de lastige spagaat waar het college mee zit: je wil roken niet normaliseren, maar óók de peukenoverlast tegengaan.
En daar zit het probleem: een groot deel van het Science Park is onderwijsgebied. Daar mag je niet roken en het ook niet faciliteren. Dus geen rookpalen, geen rookzones, niks. Toch staan er dagelijks genoeg studenten buiten te paffen. Strikt genomen mag dat niet en kan de Universiteit Utrecht (die de grond bezit) er zelfs een boete voor krijgen. Daarom kijkt de anti-peuken-brigade ook naar Den Haag en de Vereniging Hogescholen voor een realistisch beleid voor alle hogescholen.
Ondertussen kleuren de stoeptegels blauw. Een zak vol weggegooide peuken is al opgehaald. En het lijkt te werken. Een groepje rokende studenten zien de blauwe cirkels, kijken elkaar aan en drukken hun peuk uit en gooien het weg. Dit keer niet op de grond, maar in de prullenbak. Damen glimlacht. ‘Dat doen ze anders nooit. Maar nu wel. Niet door ze af te stoten of weg te jagen, maar simpelweg door bewustwording te creëren. Met een beetje blauw stoepkrijt.’
