Aan het begin van de dag geloofden ze nog op een klein wonder, maar rond middernacht is het dan echt gedaan: een meerderheid van de Eerste Kamer stemt in met afschaffing van de basisbeurs. Scholieren- en studentenorganisaties hebben het nakijken.
Annelotte Lutterman kan vlak na de uitslag van de stemming een vloek niet onderdrukken. 'Ze maken een gigantische fout, daar komen ze nog wel achter', reageert de voorzitter van het Landelijke Aktie Komitee Scholieren (LAKS) meteen daarna, beleefder. Voorzitter Tom Hoven van de Landelijke Studentenvakbond is teleurgesteld en vooral 'heel erg moe. Er hebben hier de afgelopen maanden heel veel studenten en scholieren zó hard voor gestreden. Je merkt dat sommige mensen een beetje emotioneel zijn. Dat is ook wel logisch, we hebben hier allemaal zoveel energie in gestopt.'
Ondertussen wordt minister Jet Bussemaker van Onderwijs gefeliciteerd, er worden handen geschud, foto’s gemaakt, interviews gegeven. Meer dan twee jaar na presentatie van het regeerakkoord heeft ze het voor elkaar: de studiefinanciering verandert ingrijpend.
Een dag van 15 uur
De tegenstanders van het leenstelsel beginnen de dag zo’n vijftien uur eerder vol goede moed. Om half negen staat LSVb-voorzitter Hoven al voor de deur van de Eerste Kamer. Deels omdat hij dan vanuit Nijmegen met korting buiten de spits kon reizen, maar ook om nog een laatste appel te doen op de senatoren die om kwart over tien aan het debat beginnen met de minister. Het is moeilijk in te schatten wat ze gaan doen, zegt Hoven even later. 'Ze zeggen allemaal dat het van het plenaire debat afhangt.' Maar de minister is zenuwachtig, heeft hij gehoord. Hij eigenlijk ook een beetje.
De beslissing is uit zijn handen, er staan vandaag geen acties meer op stapel. Vanaf de publieke tribune geen rumoer. 'Daarmee snijden we onszelf alleen maar in de vingers', denkt Hoven. Een diepe zucht.
Telefoons inleveren
De beveiliging van de Eerste Kamer is daar niet helemaal zeker van. Bij binnenkomst moeten enkele bestuursleden van LSVb en FNV Jong laten zien dat ze écht geen teksten op hun buik hebben geschreven. Tijdens de wetsbehandeling in de Tweede Kamer trok een handjevol actievoerders hun T-shirts uit, waarna ze werden afgevoerd. Vanwege de veiligheid mogen telefoons en pennen vandaag niet mee de publieke tribune op.
Lutterman van het LAKS is er woedend over. 'De enige reden dat onze telefoons niet mee mogen, is omdat ze het niet leuk vinden wat we twitteren. Echt, ze belemmeren ons in onze communicatie.' Omdat Hoven zo vroeg was, heeft hij zijn telefoon nog wel weten mee te krijgen. Nu durft hij hem niet meer mee te nemen naar buiten. In de pauze moet hij snel terug naar de publieke tribune. 'Alsof ik met een telefoon van zeshonderd euro zou gaan gooien', moppert hij. 'Dan is een schoen toch veel logischer.'
Nee, niet nu al genade!
De LSVb heeft volgens Hoven nog nooit gestreden tegen zo’n grote wet. 'Misschien stellen ze de invoering wel uit', overweegt hij in een pauze. Het komt hem op een reprimande te staan van Lutterman. 'Ik hoorde je al eerder zeggen dat ze het misschien een jaar moeten uitstellen', roept ze door de McDonalds. 'Toen dacht ik, nee Tom, niet nu al genade!' Dan zijn er weer grappen over het haar van Hoven. Te lang, vond Lutterman, maar deze week ging hij naar de kapper.
Opeens is er het gerucht dat de fractie van 50Plus ook voor de wet gaat stemmen. Niet waar, reageert Hoven rustig.'Ik had Nagel vanochtend nog aan de lijn.' PvdA-senator Ruud Koole, dat is de man waar alle ogen op gericht zijn. Hij was eerder kritisch over het wetsvoorstel, maar de studenten en scholieren weten ook: één is niet genoeg. De hele dag regent het geruchten, berichten uit de wandelgangen. Maar naarmate de uren verstrijken wordt steeds duidelijker: dat leenstelsel komt er.
De strijd gestreden
Als aan het eind van de avond de PvdA om een schorsing vraagt van tien minuutjes, en senator Esther-Mirjam Sent een rondje maakt langs haar fractiegenoten is beseffen Hoven en Lutterman het spel gespeeld is. Hoven: 'Toen was duidelijk: de PvdA-fractie zit op één lijn.'
Wat volgt zijn tien minuten wachten en uiteindelijk de hoofdelijke stemming. De wet wordt met 36 stemmen voor en 29 tegen door de Eerste Kamer aangenomen. Zelfs senator Koole stemt niet tegen, net als Thom de Graaf van D66 en al die andere Eerste Kamerleden die verbonden zijn met het hoger onderwijs. Juist zij zouden toch moeten snappen dat het een slecht idee is om de basisbeurs af te schaffen? Lutterman riep de Graaf nog na vanochtend: 'U bent mijn held.'
Uiteindelijk hielp het niet. Net als het lobbywerk, de protesten en de handtekeningen. De basisbeurs verdwijnt. En morgen? 'Ik sta om vijf uur op voor mijn eerste interview', smaalt Hoven. Lutterman: 'Nou, ik moet mijn examen nog halen. Ik was even vergeten dat er nog leven is naast het leenstelsel.'
Foto: (Aankomend) Studenten demonstrerenden 14 november 2014 tegen het leenstelsel op het Haagse Malieveld. Foto van LAKSvoorzitter Annelotte Lutterman
