Terwijl half Nederland op vakantie is, staan de poorten van de Nederlandse universiteiten en hogescholen wagenwijd open. Duizenden studenten en wetenschappers uit verre landen komen hierheen voor summer schools, ook in Utrecht.
Door Bas Belleman (HOP)
Meer dan 3,5 duizend deelnemers telt de Summer School Utrecht dit jaar. Ze kunnen cursussen volgen van rechten tot fysica, van kunst tot statistiek. ‘We hebben de grootste summer school van Europa’, zegt oprichter Jeroen Torenbeek. Studenten kunnen kiezen uit 240 verschillende cursussen. De meeste zijn van de universiteit, maar ook de Hogeschool Utrecht en de Hogeschool voor de Kunsten doen een duit in het zakje.
Utrecht begon in 1987 met een summer school en heeft de laatste jaren veel navolging gekregen. Summer schools zijn hip and happening. Nijmegen, Amsterdam, Maastricht, Leiden, Groningen, Wageningen… overal zijn ze te vinden.
Gemotiveerd
‘Utrecht is voor iedereen het grote voorbeeld’, zegt managing director Ellen Krijnen van de summer school in Maastricht. ‘Wij zijn vijf jaar geleden begonnen en hebben nu iets meer dan vierhonderd studenten. Het werd weleens tijd, want iedere zichzelf respecterende universiteit heeft een summer school. Het oprichten ging vrij gemakkelijk. Natuurlijk hebben sommige docenten geen zin om in de zomer les te geven, maar andere juist wel: de studenten zijn ontzettend gemotiveerd en komen speciaal voor het onderwerp waar de docent veel van weet.’
De schools leveren de universiteiten wat geld op. Zonder summer school zouden de kamers voor uitwisselingsstudenten in de zomer leegstaan. Je kunt er beter cursisten in zetten en nog wat huur ontvangen, menen veel universiteiten. De tarieven lopen uiteen van een paar honderd euro voor een week tot een paar duizend euro voor langere cursussen, ook afhankelijk van het onderwerp.
Liefde voor het vak
Maar rijk worden de universiteiten er niet van. De summer schools zijn vooral een manier om liefde voor het vak te verspreiden en talent te werven. ‘Ik zie sommige cursisten in Maastricht terug als masterstudenten’, zegt Krijnen. ‘Er was ook iemand die hier wel wilde promoveren en die heb ik voorgesteld aan een hoogleraar. Ze gingen samen koffiedrinken en een jaar later werkte hij hier inderdaad.’
Voor sommige studenten is een summer school niet alleen interessant, maar vooral ook efficiënt en goedkoop. ‘Ze hebben soms niet de middelen om een heel semester naar het buitenland te gaan’, zegt Eva Janssen van de Amsterdam Summer School van de Vrije Universiteit. ‘Op deze manier krijgen ze toch wat internationale ervaring. En voor Amerikaanse studenten is een summer school ook een manier om hun dure studie sneller af te ronden.’ Want studenten krijgen gewoon studiepunten voor de cursussen.
Theoretische fysica
Het niveau kan per cursus sterk verschillen. Voor een Utrechtse cursus theoretische fysica moeten deelnemers eerst een aanbevelingsbrief en een cijferlijst opsturen, vertelt Torenbeek. ‘En als ze worden toegelaten, krijgen ze een fee waiver: ze hoeven niets te betalen. Voor die vakken is het echt een manier om goede studenten en promovendi te vinden. Bij andere cursussen, bijvoorbeeld een inleiding in business studies of in cultuuropleidingen, kan bijna iedereen terecht.’
Onder die vlag worden ook cursussen aangeboden waar studenten weinig te zoeken hebben. Wageningen biedt bijvoorbeeld een cursus over microalgen aan. Zo’n 32 deelnemers gaan het lab in ‘om groene vingers te krijgen’, zegt docent Packo Lamers. ‘We doen het nu vier jaar en het zit elke keer vol. De deelnemers komen uit de hele wereld. De meeste zijn promovendi, maar we hebben ook postdocs en mensen uit de industrie. Ik noem het zelf eigenlijk nooit een summer school, ik noem het gewoon een PhD-course.’
Bijscholen
Het zijn dus lang niet alleen jongeren die op een summer school afkomen. ‘De cursus toxicologie wordt altijd bevolkt door mensen die al in het vak zitten’, geeft Torenbeek van de UU als voorbeeld. ‘Er komen steeds weer nieuwe regels uit Brussel en ze willen zich bijscholen.’
Met die diversiteit moeten ze rekening houden. Een paar jaar geleden was er een Utrechtse deelnemer niet helemaal tevreden over de huisvesting. Torenbeek: ‘Ik dacht: hoe kan dat nou, het zijn toch best goede kamers? Maar het bleek een hoogleraar van een Amerikaanse topuniversiteit, die wel iets beters gewend was. Dat moest dus anders. Nu hebben we drie stromen: helemaal geen huisvesting, een studentenkamer of een hotelkamer.’
Concurrentie
De summer schools trekken elk jaar meer belangstelling. Aan de VU konden ze goed merken dat de concurrentie toeneemt, zegt Janssen. ‘Onze summer school bestaat nu drie jaar. Eerste jaar hadden we zestig studenten, het jaar daarna tweehonderd. We hadden nu vierhonderd aanmeldingen, maar uiteindelijk betaalden er maar 270. Ze schreven zich waarschijnlijk voor verschillende summer schools in en maakten hun keuze iets later.’
Maar toch waren het er weer meer dan vorig jaar. Zelfs Utrecht, de grootste van allemaal, verwacht volgend jaar nog meer studenten. Zo blijft het zelfs in de zomer druk op de campus.
Foto: archief Kees Rutten
