De Leidse rechtenfaculteit stuurt vijfentwintig studenten weg die na vier jaar hun bachelordiploma nog niet op zak hebben. Kamerleden noemen de Leidse handelswijze bizar en in strijd met de wet.
Vorige week waren veel Kamerleden boos dat de Universiteit Leiden trage tweedejaars studenten mag wegsturen van hun opleiding, zelfs als er in Nederland geen soortgelijke opleiding is waarnaar ze kunnen overstappen. Nu haalt de universiteit zich opnieuw de woede van het parlement op de hals.
De Leidse rechtenfaculteit wil namelijk vijfentwintig trage ouderejaars studenten lozen die langer dan vier jaar over hun driejarige bacheloropleiding doen. Zij verliezen hun studiepunten uit het tweede en derde jaar – en ze mogen die vakken niet overdoen.
'Van de studenten die nu moeten vertrekken hebben wij geen redelijke verwachting dat zij binnen een jaar de eindstreep gaan halen', zegt onderwijsmanager Hester Minnema van de Leidse rechtenfaculteit. 'Velen van hen zijn geschokt, dat snap ik. Maar anders zitten ze hier over vier jaar nog zonder diploma en dat is in niemands belang. Om die reden heeft het ook geen zin hun opnieuw aan het tweede jaar te laten beginnen.'
D66-Kamerlid en onderwijswoordvoerder Paul van Meenen noemt de handelswijze van de Universiteit Leiden 'bizar' en in strijd met de wet. Volgens hem moet een opleiding in de propedeuse kunnen vaststellen of een student geschikt is voor een opleiding. Hij is tegenstander van het experiment met een negatief bindend studieadvies voor ouderejaars en kan niet geloven dat de juridische kennis die studenten in het tweede en derde jaar hebben opgedaan zo snel veroudert dat ze hun studiepunten moeten inleveren. 'Ik heb zelf in een grijs verleden wiskunde gestudeerd in Leiden, straks pakken ze mijn diploma nog af.' Hij beraadt zich op Kamervragen. 'Dit kan gewoon echt niet.'
Ook Kamerlid Mohammed Mohandis van regeringspartij PvdA denkt dat de Universiteit Leiden zijn hand overspeelt. 'Vorige week nog heb ik de minister vragen gesteld over het experiment met het bindende studieadvies voor trage tweedejaars. Tegen de uitdrukkelijke wens van de Kamer loopt dat experiment ook bij "unieke" opleidingen die je alleen in Leiden kunt volgen. Als klopt dat ook vijfdejaars in Leiden kunnen worden weggestuurd lijkt me dat bizar en zal ik daar aanvullende vragen over stellen.'
'Het is kapitaalvernietiging als je studenten na zo’n lange tijd van hun opleiding verwijdert', reageert SP-Kamerlid Jasper van Dijk. 'Blijkbaar is de universiteit Leiden verblind door rendementsdenken. Studenten die er iets langer over doen, hebben het nakijken. Hiermee gaan potentieel talenten verloren. Het moet gaan om kwaliteit, niet om rendement. Ik zal deze kwestie in het eerstvolgende debat aan de orde stellen.'
Ook specialist in het onderwijsrecht Peter Kwikkers is onaangenaam verrast en spreekt van 'doorgeslagen rendementsfetisjme'. De regel is volgens hem regelrecht in strijd met de Wet op het hoger onderwijs. 'Ten eerste mag je gehaalde punten alleen laten vervallen als de getentamineerde stof is verouderd. En geloof me, zo snel gaat dat niet in het recht. Ten tweede mag je mensen het recht op onderwijs niet weigeren. Of instellingen het nu leuk vinden of niet, wettelijk gezien mag een vijfdejaars die zijn collegegeld netjes betaalt – en zich niet misdraagt – nog tientallen jaren blijven studeren.'
'Vraag dit aan twee onderwijsjuristen en je krijgt drie meningen', reageert Minnema van de Leidse rechtenfaculteit. Zij verwacht dat haar faculteit de beroepszaak wint die één van de studenten heeft aangespannen tegen de beslissing om hem weg te sturen.
Leiden voerde de maatregel in 2009 in. De studenten die in dat jaar begonnen, zijn de eerste die ermee te maken krijgen, blijkt uit het onderwijs- en examenregeling. 'We zijn bij de invoering niet over een nacht ijs gegaan', verzekert Minnema. 'De maatregel is destijds uitvoerig besproken. Bovendien is de voortgang van alle studenten de afgelopen jaren scherp in de gaten gehouden. Zodra we zagen dat ze punten misten, hebben we studenten elk half jaar opgeroepen voor een gesprek en gezegd: zo ga je het in vier jaar niet halen.'
De faculteit heeft er volgens haar alles aan gedaan om studenten het beste onderwijs van de beste docenten te bieden. Voor sommige studenten is het tragisch, beseft ze, maar er zijn ook veel studenten die heel hard zijn gaan studeren om toch op tijd klaar te zijn. 'Die hebben we hiermee een plezier gedaan.' Bovendien heeft de examencommissie 112 studenten een half jaar of een jaar extra gegeven om hun punten alsnog te behalen.
Bindend studieadvies voor ouderejaars
Hogescholen en universiteiten hebben in zogeheten prestatieafspraken met het ministerie beloofd dat ze meer studenten binnen de voorgeschreven termijn laten afstuderen. Halen ze die afspraken niet, dan krijgen ze op termijn zeven procent minder financiering.
Volgens de Wet op het hoger onderwijs mogen instellingen alleen trage eerstejaars een zogeheten negatief bindend studieadvies (bsa) geven, maar daar komt onder druk van de instellingen mogelijk verandering in. Minister Bussemaker gaf toestemming voor een experiment met een bsa voor tweedejaars. Eén hogeschool en drie universiteiten, waaronder Leiden, doen daar aan mee.
Omdat regeringspartij PvdA weinig enthousiast is over het idee mag er niet worden geëxperimenteerd bij opleidingen die maar bij één Nederlandse instelling worden aangeboden. Vorige week bleek dat de Universiteit Leiden zich weinig aantrekt van die beperking. Ze is, tot ergernis van de Tweede Kamer, van plan ook tweedejaars weg te sturen bij een aantal ‘unieke’ opleidingen.
