Saskia van Laar en Alard Joosten, van De Docentenacademie voor effectief onderwijs, geven tips voor beter lesgeven. Ditmaal Alard Joosten, over het presenteren van hoorcolleges.
Niets is zo saai als 45 minuten naar een spreker luisteren die een onsamenhangend, weinig inspirerend, monotoon verhaal houdt. Die ervaring hebben we allemaal wel eens gehad. Daartegenover is niets zo boeiend als luisteren naar een spreker die een aantrekkelijk, helder en interessant verhaal vertelt. En gelukkig hebben wij en studenten die ervaring vast ook.
Wil je als docent een goed hoorcollege geven, dan moet de structuur en de wijze waarop je het geheel presenteert goed op elkaar aansluiten. En nog belangrijker: goed op de student aansluiten!
Hoe presenteer je nu een hoorcollege dat op beide aspecten goed scoort? Ik geef je vijf tips.
1. Structureer het college.
Bouw een hoorcollege op volgens de driedeling: inleiding, kern en slot. Deze drie onderdelen zijn elk ook weer opgebouwd uit een aantal elementen. Wat zit er in je inleiding? Een ijsbreker (kort filmpje, cartoon, een uitdagende stelling), de leerdoelen, de plaats van het college in de cursus, de relatie met het vorige college, een tijdsindeling en opbouw en een aandachtsrichter (relateer aan de inhoud van je college).
De kern van je hoorcollege bevat de lesstof gericht op de leerdoelen. Werk daarbij met kernpunten, dus thematische eenheden. Zo’n thematische eenheid is weer een minicollege op zich (inleiding, kern en slot).
Zorg bij de afsluiting van je hoorcollege altijd voor een samenvatting en koppel daarbij zichtbaar terug naar de leerdoelen. Check of toets hier ook bij de studenten of de leerdoelen behaald zijn.
Tot slot: zorg voor een uitsmijter!
2. Herhaal, herhaal en herhaal.
Als luisteraar onthouden we relatief weinig van wat een spreker vertelt. Vat dus regelmatig je verhaal samen, herhaal belangrijke begrippen en definities en laat je daarbij ondersteunen door de beschikbare media.
3. Maak contact met je studenten.
Zorg dat je jouw studenten aankijkt, zoek oogcontact en wissel dit af (niet naar één student, een groepje of één helft van de zaal). Spreek daarnaast studenten persoonlijk aan. Ook in een hoorcollege kun je prima vragen stellen aan studenten. Zo betrek je hen bij de lesstof, kun je toetsen of je je doelstellingen bereikt en check je of de studenten jou nog volgen. Stellen studenten zelf vragen? Geweldig, dat kan alleen maar de aandacht, interesse en sfeer bevorderen!
4. Zorg dat je verstaanbaar bent.
Dat is de basis voor een goed hoorcollege en eigenlijk de eerste zorg! Verstaanbaarheid hangt af van volume, articulatie en tempo. Of je volume toereikend is, kun je bij het begin nagaan door te vragen of de achterste rij je kan verstaan. Een microfoon biedt oplossingen. Articuleren kun je oefenen door op je lipbewegingen te letten en deze te oefenen. Wat betreft tempo is het grootste probleem vaak dat je te snel spreekt. Meestal komt dat door een overvol college, je wil te veel in te weinig tijd. Dus: schrappen, met het oog op het leerrendement.
5. Durf.
Een aantrekkelijk en boeiend hoorcollege dat eruit springt, hangt vaak af van de durf en eigenheid van jou als docent. Maak je college contrastrijk door accenten aan te brengen met de inzet van media, pauzes, afwisseling in volume, direct taalgebruik en ondersteunende gebaren. Er is overigens heel wat uitzonderlijks voor nodig, willen studenten het als overdreven ervaren. Oefen en waag het, zonder daarbij dingen te doen die jou niet liggen.
Ik wens je veel succes en plezier bij je komende hoorcollege en ik hoor graag jouw ervaringen en tips.
Leestips:
- Kallenberg e.a.. (2014). Leren (en) doceren in het hoger onderwijs. Den Haag: Boom Lemma. Hoofdstuk 12.
- Vijf tips voor het ontwerpen van een effectief hoorcollege
