De opleiding hbo-ICT telt tweeduizend studenten, waarvan er jaarlijks driehonderd afstuderen. Zij komen terecht op de arbeidsmarkt om de maatschappij te helpen aan slimme apps, veilige opslag en geniale robots. De opleiding richt zich steeds meer op duurzaamheid, tot grote tevredenheid van directeur Anita Bosman en docent Berend Wilkens. Maar de meisjes zijn nog ondervertegenwoordigd.
Gegarandeerd een baan
De gemiddelde hbo-ICT student is nog niet eens begonnen aan zijn opleiding, of de bedrijven trekken hem al aan zijn mouw. Hoge salarissen, mooie auto’s, niks is te gek om de jonge IT ’er weg te lokken van zijn opleiding. Maar directeur Anita Bosman moet daar niets van hebben. ‘Wij worden zelf ook suf gebeld door bedrijven. Vooral de derde en vierdejaars zijn gewild. Samenwerking met het bedrijfsleven juich ik toe, maar wel op een constructieve manier.’
Rabobank, Ordina, Capgemini, AFAS , Quintor, Infosupport: zomaar een greep uit de partners waarmee Bosman en haar collega’s samenwerken. Die moeten minstens honderd uur beschikbaar zijn en een bedrage leveren aan het onderwijs in de vorm van een minor, gastcollege of brainstormsessies.
Docent Berend Wilkens: ‘Het is een lekker gevoel dat onze studenten gegarandeerd een baan hebben en zichzelf niet hoeven te verkopen. Dat geldt natuurlijk ook voor studenten die studeren voor leraar, verpleegkundige of technicus.’
Maar Bosman ziet ook de keerzijde: ‘Het is dramatisch voor het bedrijfsleven en voor de economie. Iedereen heeft ze nodig, om software te ontwikkelen, opslag in de cloud te beheren, applicaties te verbeteren. Alleen al in Utrecht staan vierduizend vacatures open. Zo’n 10 procent van alle banen in de regio zijn ICT-banen. Het tekort aan IT’ers is zó groot dat de salarissen de pan uitrijzen en niemand ze nog kan betalen.’
Digitalisering? Dit is nog maar het begin
Volgens Bosman staan we nog maar aan het begin van de digitalisering. ‘Vroeger kon je een winkeltje openen. Nu heb je meteen een webshop nodig. En dat geldt voor alles. We zitten nu wat te pruttelen in Teams met de collega’s. Over vijf jaar kunnen we onszelf waarschijnlijk transformeren en we als hologrammen bij elkaar in een virtuele ruimte. Wilkens lacht: ‘En dan zetten we onze kinderen in een zelfrijdende auto die ze naar zwemles brengt. Dan hoeft niemand zijn rijbewijs meer te halen.’
Wilkens: ‘Ik leid studenten op voor banen waarvan ik nu nog niet weet dat ze zullen bestaan. En de software die we nu ontwikkelen is over vier jaar verouderd. Als we straks doorwerken tot ons tachtigste, hoe zorgen we er dan voor dat we op ons zestigste nog relevant zijn?’
Bosman: ‘Dat doen we door wendbaar te zijn. Onze opleiding Open-ICT kent geen boeken, geen vaste lesstof. Zaken als Artificial Intelligence, Python, Digital twin, Blockchain: studenten vinden alles op het internet en docenten kunnen ze alleen maar begeleiden. Dat doen ze door de juiste vragen te stellen: ‘Waar heb je dat gevonden?’ Wie zegt dat die bewering van jou klopt? Kun je dat proces eens uitleggen aan je medestudenten?’
Vrouwen zijn de beste ICT’ers
Bestaat er een misverstand over hbo-ICT?
Wilkens schudt zijn hoofd. ‘Ik heb geen idee.’
Bosman kijkt hem aan. ‘Ik wel. Het beeld van de ICT’er klopt van geen kant. Veel mensen denken meteen aan een super technische mannelijke programmeur. Maar de gemiddelde ICT’er is ontzettend creatief, innovatief en vaak heel goed in taal.’
Wilkens knikt: ‘Dat is waar. Vaak zijn de dames en de sociale jongens het beste in dit vak. Je moet communicatief zijn en kunnen samenwerken. Een mooi voorbeeld daarvan is onze student Floortje. Zij is bezig met de ontwikkeling van een fashion-app. Die geeft persoonlijk kledingadvies, maar vanwege de concurrentie zeg ik verder niets.’
Bosman: ‘Heel handig als je niet van shoppen houdt of slecht in combineren bent. Onze Anna deed het ook goed, die had eerst psychologie gedaan op de universiteit en was dolblij met de combi met ICT. Ze programmeerde mee aan een schattig robotje om kinderen af te leiden van hun prikangst in het WKZ.’
Op dit moment is één op de tien hbo-ICT-studenten vrouw. Bosman en Wilkens zijn het erover eens: de opleiding heeft meer meisjes nodig. Omdat ze goed zijn én omdat ze het tekort kunnen oplossen. Bosman: ‘We zetten filmpjes op Youtube, zetten vrouwen op de foto’s van ons promotiemateriaal, roosteren per klas minimaal twee meisjes in, zorgen voor een gelijke verdeling in de staf, passen onze vacatureteksten aan en organiseren tientallen projecten en events om iedereen mee te laten denken over hoe we meer meisjes aantrekken. En we hebben Floortje aangenomen als influencer.
In september komen er vijfhonderd eerstejaars bij. We willen graag 30 procent. Mocht dat resulteren in zeshonderd eerstejaars: graag. Bovendien hebben we veel problemen op te lossen in de wereld.’
ICT en klimaat
Afgelopen zomer hield Bosman haar toespraak voor de jaaropening. Die ging ook over klimaat en was zeer actueel, vanwege de bosbranden, overstromingen en het IPCC-rapport. Bosman: ‘We maken ons druk over de oorlog in Oekraïne, over Metoo, prikangst en dat is normaal. Maar als we niets veranderen aan onze CO₂-uitstoot zijn we straks allemáál dood.’
Eén mail staat gelijk aan een kilometer autorijden. Is digitalisering niet de pest voor de planeet?
Wilkens: ‘En één zoekopdracht in Google staat gelijk aan een penlite-batterij aan stroom’
Bosman: ‘Ja, digitalisering kost een hoop CO₂. Maar het kan ook andersom. Voor mijn generatie is het te laat om de aarde te redden. Maar het is mijn verplichting om te zorgen dat onze studenten het gaan doen.’
Wilkens: ‘Studenten zijn al volop bezig. Een voorbeeld is het project Fynch. Daarin hielpen onze studenten een app te maken die duurzame mobiliteit stimuleert door inzicht te geven in je CO₂-uitstoot. Of Hydrologic, een systeem waarmee ze met big data kunnen uitrekenen wanneer er extreem weer op komst is. Verder werken we samen met het NVWA om de meststromen te volgen en de mesthoop uiteindelijk te verminderen. En met de opleiding Werktuigbouwkunde maken we een app om burgers te stimuleren hun gevels te verduurzamen. Trouwens: een penlite-batterij bevat bijna geen stroom.’
Vrijdag 8 april komt de opleidingsraad van advies bijeen om te praten over duurzaamheid. Driekwart van de projecten hebben nu te maken met de SDG-doelstellingen, de duurzaamheidsdoelen van de VN. Dat wordt alleen maar meer, als het aan Bosman en Wilkens ligt.
Bosman: ‘Soms zijn het kleine dingen. Een app tegen voedselverspilling. Of een extra vinkje in een routeplanner voor de meest duurzame variant. Maar ik geloof in het sneeuwbaleffect. Je begint klein en het wordt steeds groter. Iedereen moet weten dat de tijd van alleen maar geld verdienen ook bij ons aan de opleiding voorbij is. Wil je de wereld verbeteren, jongens en meisjes? Kom dan bij ons.’
