Henk Penseel was (onder andere) docent aan de HU en blogt sinds 2010 voor de Trajectum-site. Ditmaal: over selectie bij ijshockey en basisscholen.
Je denkt met de paasdagen weer eens in een boek te kunnen duiken, maar familiebezoeken en dikke weekendbijlagen van de dagbladen houden dat tegen. Er wordt in alle kranten terecht veel over ons en hét onderwijs geschreven. Die aandacht leidt echter niet tot geweldige verbeteringen, zoals hogere salarissen, kleinere klassen en minder werkdruk. Terwijl veel van de daarover geuite meningen en artikelen al decennialang terugkeren.
Natuurlijk zijn er in de loop der jaren dingen veranderd. Hypes over scholen zonder boeken maar met laptops, of leerlingen die zelf hun leertraject bepalen, krijgen altijd extra aandacht. Ook vergelijkende onderzoeken tussen het onderwijs in verschillende landen en bijvoorbeeld het jaarlijkse onderzoek naar de staat van het Nederlandse onderwijs.
Dus even niet over het artikel in NRC over Turks-Nederlandse kinderen uit de Zaanstreek die door de schrijvers na 37 jaar worden opgezocht. Niet over de gelijkblijvende context van het onderwijs, waar Het Parool over schrijft, al wordt van de meer coachende leraren nog steeds verwacht dat ze gezag hebben. Ook niet over het dreigende lerarentekort dat alleen maar oplosbaar is met een zak geld, aldus een artikel in Trouw.
Wel over een verslag in diezelfde laatste krant met als kop ‘Verschillen tussen scholen zijn te groot, zegt inspectie’. In alle media aandacht voor het fenomeen dat kinderen met dezelfde capaciteiten kunnen eindigen met andere diploma’s. Het heeft te maken met een achterstand die een kind oploopt door toevallig op een zwakke basisschool terecht te komen. Het advies voor een middelbare school valt dan ook lager uit.
Die verschillen tussen scholen mogen er natuurlijk niet zijn. Maar het heeft ook te maken met ons vroege selectiesysteem. Daarvoor moest ik terugdenken aan het boekje Outliers, geschreven door Malcolm Gladwell met als ondertitel ‘The Story of Success’. Ik gaf het aan een vriend te leen en heb het nog niet terug, dus doe ik het even uit mijn geheugen. Gladwell komt met een voorbeeld over hoe de selectie bij ijshockey in Canada invloed op succes kan hebben.
Gladwell beweert dat jonge schaatsers die in de eerste maanden van het jaar geboren zijn, meer kans maken om in het eerste van hun club te komen en later in het nationale team. De reden is dat ze altijd voorliggen op de schaatsers die later in het jaar zijn geboren. Want ze hebben meer training, ervaring en aandacht gekregen. En dat geldt dan weer bij elke volgende selectie. Is dat bij ons onderwijs ook niet zo?
