Markt studentenkamers flink gesubsidieerd
De huurtoeslag is niet meer weg te denken uit de markt voor studentenwoningen. Nieuwe studentenwoningen worden gebouwd voor de huurtoeslag en de huren van bestaande zelfstandige kamers worden op de huurtoeslaggrens afgestemd.
Dat concluderen het platform voor onderzoeksjournalistiek Yournalism.nl en elf studentenmedia, waaronder Trajectum, na een uitgebreide analyse van het huidige studentenkameraanbod. Onderdeel van het onderzoek waren een enquête onder 1000 studenten, een analyse van ruim 3000 studentenwoningen die deze zomer werden aangeboden en een analyse van jaarverslagen en beleidsstukken.
Zo stemt studentencorporatie DUWO – die een groot deel van het kameraanbod in studentensteden Amsterdam, Delft en Leiden verzorgt – de huren nauwkeurig af op de huurtoeslaggrens. Daar komen de servicekosten bovenop, waardoor de totale huurprijs veelal alsnog rond de 500 euro ligt. Jongeren tot 23 krijgen huurtoeslag voor zelfstandige woningen met een huurprijs van maximaal 403 euro.
Van de woningen die DUWO deze zomer in Amsterdam aanbood, heeft 77 procent een huur van maximaal 25 euro onder de huurtoeslaggrens. Gemiddeld komen daar 110 euro servicekosten bij. In Delft viel 53 procent van de woningen die de corporatie aanbood in die prijsklasse en bedroegen de servicekosten gemiddeld 100 euro.
Een woordvoerster van DUWO laat weten dat die corporatie de kale huurprijs inderdaad bewust afstemt op de huurtoeslaggrens, 'om er voor te zorgen dat ze betaalbaar zijn voor de student.' Zij ligt toe: 'De meeste studenten zijn jonger dan 23 jaar en dus afhankelijk van de kwaliteitskortingsgrens voor huurtoeslag. De woningen die we verhuren aan studenten boven 23 jaar kunnen dus wel een wat hogere kale huur krijgen.' Voor jongeren boven de 23 die huurtoeslag willen aanvragen geldt een hogere maximumhuur.
35.000 nieuwe studentenkamers
De afgelopen jaren zijn er zijn er veel studentenwoningen bijgebouwd. Na twee landelijke actieplannen om de kamernood terug te dringen komt de teller volgens de prognoses in 2016 uit op 35.000 nieuwe studentenwoningen sinds 2010.
In veel steden is inmiddels een groot deel van de studentenwoningen aangeboden door corporaties zelfstandig. En dat worden er snel meer. In Utrecht (nu 14% zelfstandig), Eindhoven (nu 47% zelfstandig), Groningen (nu 24%) en Nijmegen (19%) zijn van de woningen die nog niet of zeer recent opgeleverd waren respectievelijk 60, 78, 77 en 99 procent zelfstandig.
Kences, de belangenvereniging van studentenhuisvesters, hamert er vaak op dat zelfstandige studentenkamers hard nodig zijn omdat studenten op zoek zijn naar luxe. Daarnaast lijkt echter de huurtoeslag een belangrijke verklaring voor die wens. Sinds 1997 ontvangen studenten die in kamers in gedeelde studentenhuizen wonen geen huurtoeslag meer. Voor studenten is een zelfstandige woning in veel gevallen even duur of zelfs goedkoper dan een kamer in een studentenhuis. De afgelopen jaren gingen bovendien de kwaliteitseisen waaraan nieuwe studentenkamers moeten voldoen omlaag, waardoor deze goedkoper werden om te bouwen. Was de minimale afmeting van een zelfstandige studentenwoning tot een paar jaar geleden nog 24 vierkante meter, nu is dat nog 15 vierkante meter.
De studentenkamermarkt werd zo ook interessant voor commerciële vastgoedpartijen en beleggers. Zo vergaarde Bouwfonds in een paar jaar een bezit van naar schatting 1.200 studentenwoningen in Amsterdam, Rotterdam, Groningen en Den Haag. Pensioenbelegger Syntrus Achmea bezit 870 woningen in Delft, Leiden en Amsterdam. Bijna allemaal zelfstandig.
Bezuiniging
Het is lastig te zeggen hoeveel studenten huurtoeslag ontvangen. Wel blijkt uit de landelijke enquête die Yournalism verspreidde dat 45 procent van de studenten die bij een studentencorporatie wonen huurtoeslag ontvangt. Dat is veel: van alle Nederlandse huurders ontvangt ongeveer een derde huurtoeslag.
Desgevraagd geeft een woordvoerder van het ministerie van wonen een ruwe indicatie van het aandeel jongeren tussen 18 en 25 (waaronder dus ook niet-studenten) binnen het totaal aantal huurtoeslagontvangers. Hun aandeel steeg van 9,7% in 2009 naar 11,6% in 2013. Een andere cijferbestand toont dat het percentage huurtoeslagontvangers met studiefinanciering als belangrijkste inkomstenbron steeg van 3,6 procent in 2009 naar 5,3 procent in 2012.
De gestage stijging in het aantal studenten dat huurtoeslag ontvangt, komt overeen met de stijgende kosten van de huurtoeslag in het algemeen. Die komt uit op 4 miljard euro in 2019. In een brief die minister Stef Blok (VVD) van wonen deze zomer naar de Tweede Kamer stuurde, kondigde hij mogelijke bezuinigingen aan. Of en hoe studenten daardoor geraakt worden, kan zijn woordvoerder nog niet zeggen. 'Dit maakt allemaal onderdeel uit van de besluitvorming voor Prinsjesdag en die is nog niet afgerond.'
Voor dit onderzoek werkte Yournalism.nl samen met studentenbladen uit Amsterdam (Folia en Advalvas), Delft (Delta), Eindhoven (Cursor), Enschede (UT Nieuws), Groningen (Hanze Mag), Nijmegen (Vox), Rotterdam (Erasmus Magazine), Utrecht (DUB en Trajectum), Wageningen (Resource). Daarvoor werden ruim 3.000 studentenkamers op openbare kamer aanbiedsites geanalyseerd en werden 1000 studenten door middel van een enquête bevraagd. Het onderzoek werd gefinancierd door middel van crowdfunding via yournalism.nl. Komende tijd brengen we nog een verhaal dat dieper ingaat op de Utrechtse situatie.
