Bij de opening van de nieuwbouw van de HU aan de Heidelberglaan 15 ontstaat direct een fors gebrek aan lokalen – aldus een werkgroep van het instituut HBO-ICT.
Maar volgens Dick de Wolff, directeur a.i. bij de Dienst Bedrijfsvoering, gaat het passen. Dankzij meer onderwijs in de ochtend vanaf 8.30 uur, tot 19.00 uur ’s avonds. En bij ruimtegebrek kan de hogeschool nog altijd extra ruimte huren. Maar ‘als ik dat bij voorbaat zeg, neemt de motivatie af om het gezamenlijk op te lossen.’
Het zoemt al enige tijd rond: als de zeven instituten in september in de nieuwbouw van start gaan, zal er een groot tekort zijn aan lokalen en andere onderwijsruimten. Het zou gaan om veertig tot zestig lokalen te weinig.
Waar die cijfers vandaan komen, is niet duidelijk. Wel is het zo dat een werkgroep van de opleiding HBO-ICT, in opdracht van de instituutsdirectie, verschillende berekeningen heeft gemaakt over de toebedeelde ruimte in de nieuwbouw en de gevolgen voor het onderwijs. Met passen en meten, en aanpassingen in het rooster, is er een minimumvariant uitgerold.
‘Vooral onder medewerkers leeft een grote zorg dat de beschikbare ruimte niet voldoende zal zijn’
Die variant voorziet onder meer in een strakke hantering van de normen: minimaal twaalf contacturen voor studenten, een bezetting van zeventig procent van de lokalen en roosterbare uren van 8.30 tot 19.00 uur. Dan nog komt de werkgroep uit op een minimum benodigd aantal van zestien lokalen, die geschikt zijn voor groepen van circa dertig studenten. Terwijl het instituut volgens de werkgroep maar acht lokalen heeft toegewezen gekregen in het nieuwe pand.
‘Dit is het maximaal haalbare met minimale impact voor het onderwijs’, zegt docent Guido Ongena, trekker van de werkgroep. Binnen de gestelde normen heeft het instituut die ruimte echt nodig, benadrukt hij. ‘Er wordt nu al gekscherend gezegd: dan gaan we maar op het parkeerterrein lesgeven’, vertelt hij. ‘Maar we hebben uiteraard vertrouwen in het management dat we die zestien lokalen tot onze beschikking krijgen.’
Thuisbasis
Meerdere instituutsraden hebben hun zorgen over de hoeveelheid ruimte op Heidelberglaan 15 neergelegd bij de instituutsdirecteur. ‘Gelukkig worden we goed meegenomen in het herhuisvestingstraject’, zegt Thomas Kroes, voorzitter van de raad van het Institute for International Business Studies en studentlid van de Hogeschoolraad (HSR). ‘Echter, wij zijn ook op de hoogte van ruimtetekorten die zich op den duur gaan voordoen. Vooral onder medewerkers leeft er een grote zorg dat de beschikbare ruimte niet voldoende zal zijn.’
‘Ho wacht even’, reageert Dick de Wolff, interim-directeur van de Dienst Bedrijfsvoering en belast met huisvesting. ‘Het is niet zo dat instituten in het rooster alleen lokalen krijgen toegewezen rond het instituutsplein’, benadrukt hij. Mogelijk dat ruimte is ingekleurd op tekeningen en dat in documenten aantallen lokalen zijn genoemd, maar het is niet zo dat instituten het daar alleen mee moeten doen.
‘Nee’, bezweert de directeur Bedrijfsvoering, ‘er is een thuisbasis gecreëerd op en rond het instituutsplein. Alle lokalen van de hogeschool zijn in principe voor iedereen beschikbaar. Wij gaan natuurlijk niet tegen studenten zeggen: we hebben geen lokaal, dus ga maar naar huis.’
Ook De Wolff kent cijfers over het ruimtegebrek. Maar die zijn gebaseerd op de manier waarop er nú met de vierkante meters omgesprongen wordt: daarbij concentreert het onderwijs zich tussen tien uur in de ochtend en drie uur in de middag. In de uren daarvoor en daarna is er grote leegstand. Daar kan bijvoorbeeld de vrijdag aan worden toegevoegd: veel studenten zijn dan al naar huis.
Substantieel minder
Een aantal jaren geleden constateerde het college van bestuur dat de hogeschool steeds meer geld uitgaf aan overhead. Ook in vergelijking met andere hogescholen besteedde de HU veel middelen aan ondersteuning en huisvesting. Geld dat dus niet aan onderwijs en onderzoek kan worden besteed.
‘We houden minder rekening met de wensen van studenten en docenten wat betreft de tijdstippen van de lessen’
Besloten werd om een huisvestingsoperatie te starten, naast programma’s op het terrein van onderwijsinnovatie en organisatieontwikkeling. Oude panden in de stad werden afgestoten om de activiteiten te concentreren in De Uithof. Hierdoor moesten de overheadkosten verminderen en de samenwerking tussen de opleidingen verbeteren. De bestaande gebouwen in De Uithof werden gerenoveerd én er komt een nieuw gebouw.
Met flexibel werken en studeren zou de hogeschool toekunnen met substantieel minder vierkante meters. Op basis van een prognose van de studentenaantallen en een optimaal gebruik van de ruimte is de benodigde ruimte vastgesteld. Twee uitgangspunten staan centraal: onderwijslokalen zijn zestig uur per week beschikbaar en de lokalen moeten zoveel mogelijk gebruikt worden.
Vaker vroeger en later
‘Als we optimaal gebruik maken van de beschikbare ruimte, dan moet het passen’, zegt De Wolff. ‘Iedereen gaat dat merken. We houden minder rekening met de wensen van studenten en docenten wat betreft de tijdstippen van de lessen. Cao-afspraken en de wet- en -regelgeving zijn vanaf komend studiejaar strikt het uitgangspunt. De lessen zijn vaker vroeger in de ochtend en later in de middag. Het onderwijs vindt plaats tussen maandagochtend half negen tot vrijdagavond zeven uur. In die tijd moeten de ruimten voor tenminste zestig procent bezet zijn.’
Tekst loopt door onder de foto
Hij is met instituutsdirecteuren in gesprek om te kijken hoe dit gehaald kan worden. Met name de instituten Archimedes, Verpleegkundige Studies en HBO ICT verwachten straks ruimte tekort te komen. ‘En het leeft ook bij andere instituten’, weet hij. In maart zal duidelijk worden of het bedachte scenario inderdaad gehaald wordt. Eind maart of begin april komen de instituutsdirecteuren en de Dienst Bedrijfsvoering gezamenlijk met een plan van aanpak, zegt De Wolff.
Gaat het lukken met de 60/60-formule? Waarbij de onderwijslokalen dus zestig uur beschikbaar zijn en minimaal voor zestig procent van de tijd bezet moeten zijn. De Wolff denkt van wel: ‘Maar het hangt ervan af of iedereen in de organisatie zich ervan bewust is dat we dit met elkaar moeten oplossen. Wij moeten met z’n allen dit probleem tackelen vanuit het bewustzijn dat iedere extra wens leidt tot een beperking voor een ander.’
‘Als wij optimaal gebruik maken van de bestaande ruimte en er is toch een ruimtetekort, dan heeft het college toegezegd om te kunnen gaan huren’
Mocht blijken dat er toch te weinig ruimte is of een gebrek aan specifieke lokalen, dan bestaat de mogelijkheid om een locatie bij te huren. De Wolff schoorvoetend: ‘Als ik dat bij voorbaat zeg, neemt de motivatie af om het gezamenlijk op te lossen. Maar als wij optimaal gebruik maken van de bestaande ruimte en er is toch een ruimtetekort, dan heeft het college toegezegd om te kunnen gaan huren.’
Daltonlaan
Voor eventuele huur zijn de panden aan de Daltonlaan in beeld, waar de hogeschool nu ook al tijdelijk huurt. Of het gaat om één gebouw of meerdere en of dit voor een, twee of meerdere jaren geldt, dat kan hij niet zeggen. Binnen de Hogeschoolraad wordt kritisch gereageerd op de mogelijke huur aan Daltonlaan. Het zijn namelijk kantoren en geen onderwijsgebouwen. Ook zijn er klachten over de ventilatie van een aantal ruimten. Er gaan bij de HSR stemmen op om Bolognalaan 101 te bestemmen als mogelijke extra locatie, voor onderwijs maar ook voor huisvesting van startups en studentenorganisaties. Dit pand is eigendom van de HU en zou aanvankelijk worden afgestoten.
De hogeschool wil dat de HU Klinieken hier blijven gehuisvest en de rest van het gebouw verhuren aan de Universiteit Utrecht. De gesprekken hierover zijn in een vergevorderd stadium. De huur zou per september ingaan en minimaal vier jaar duren. De Wolff is geen voorstander van het gebruik van Bolognalaan 101 als extra locatie. ‘Als we het zelf eventueel één of twee jaar zouden gebruiken, dan kunnen we het niet verhuren en lopen we inkomsten mis.’ Maar: ‘Het staat de HSR vrij dit voorstel te doen en het college zal vervolgens een eigen afweging maken.’
