De nieuwe reiskostenregeling voor medewerkers is inmiddels negen maanden in gebruik. Heeft het personeel massaal de auto weggedaan? En hoe uniek is de HU eigenlijk met deze regeling?
Vanaf 1 januari 2024 heeft de HU een nieuwe reiskostenregeling. Er is een kilometervergoeding voor fietsen en autorijden, maar medewerkers kunnen ook kiezen voor een NS business card waarmee ze gratis tweede klas mogen reizen met de trein, bus en metro. De kaart geldt ook voor privéreizen in het weekend. Hoe bevalt dit? En hoe wordt er gecheckt of medewerkers de ov-kaart ook voor hun werk gebruiken?
De reiskostenregeling kent haar oorsprong in een initiatiefvoorstel voor duurzaam reisbeleid, van de hogeschoolraad. Dit heeft het college van bestuur vormgegeven als een reiskostenregeling met optie voor gratis ov-kaart. Met de gratis ov-kaart wil de HU duurzaam reizen stimuleren. Ook is het een goede secundaire arbeidsvoorwaarde: dat verbetert de positie van de HU op de krappe arbeidsmarkt.
Minder dan de helft
Uit navraag bij de dienst HR blijkt dat 48 procent van de medewerkers voor zo’n ov-kaart heeft gekozen. 31 procent koos voor de kilometervergoeding voor autorijden (14 cent per kilometer, maximaal 50 kilometer per enkele reis). De ANWB berekent dat de kosten per km van een normale middenklasse auto 0,49 cent per km is.
De overige 21 procent krijgt kilometervergoeding voor fiets of lopend (23 cent per kilometer). Als je op een kwartier fietsen van de HU woont, is dat dus twee euro per dag.
Auto verkopen
Joost Waardenburg, opleidingsmanager bij het Instituut voor Associate Degrees, koos direct voor de ov-kaart. ‘Ik woon in Zwolle en werk al bijna 10 jaar bij de HU. Ik reisde altijd met de auto, met tegenzin, want ik probeer op alle mogelijke manieren te verduurzamen.’ Toen hij de businesscard kreeg, heeft hij zijn auto direct verkocht.
Het bespaart hem nu zo’n 200 euro per maand. ‘En het is natuurlijk heel fijn dat het in het weekend ook gratis is.’
Uitrusten in de trein
De reis met het openbaar vervoer duurt een uur, van deur tot deur. Met de auto was dat vijftig minuten, maar met file ook al snel een uur en 15 minuten. ‘Treinreizen is ontspannen. Ik kan rustig wakker worden, een muziekje luisteren en de werkdag voorbereiden. Op de terugweg kan ik nog wat werk afronden, alles laten bezinken en kom ik uitgerust thuis.’
Omdat hij soms nog wel een auto nodig heeft, ‘ik heb twee kinderen van 3 en 5 jaar’, deelt hij samen met twintig buren vier elektrische leaseauto’s. ‘De drempel is iets hoger, ik moet beter plannen en nadenken.’
Slechte ov-bereikbaarheid
Na een rondvraag in de gangen blijkt dat degenen die kiezen voor de kilometervergoeding voor autorijden vaak op een plek wonen waar het ov niet al te best is. George van Groos, docent Werktuigbouwkunde: ‘Ik woon in Leersum. Dat is 25 minuten rijden naar de HU. Met het openbaar vervoer is dat minstens een uur.’
Datzelfde probleem heeft Rita, werkzaam bij het Kenniscentrum Leren en Innoveren. ‘De verbinding is niet goed. Ik woon in een dorpje in de buurt van Barneveld. Met het ov is dat vijf kwartier, met de auto een half uur.’
‘Ik heb het wel serieus overwogen hoor’, zegt Van Groos. ‘Maar de tijd die het reizen dan in beslag gaat nemen, is gewoon te lang. En als docent heb ik het voordeel dat ik niet altijd om 8.30 uur hoef te beginnen. Ik kan de file omzeilen.’ Rita: ‘Werken in de trein zit er voor mij niet in, want het zijn korte stukjes met veel overstappen.’
Jammer
Nu lopen ze een ov-kaart mis, waarmee ze ook privé hadden kunnen reizen. ‘Het is een mooie regeling, maar om er gebruik van te kunnen maken, moet je wel op een plek wonen waar dat zin heeft. Ik vind dat best jammer’, geeft Van Groos toe. Rita zit er niet mee. ‘Ik gebruik weinig openbaar vervoer, want het is minstens twintig minuten fietsen voordat ik bij een goed station ben.’
De regeling is ‘niet inclusief’
In overleg tussen de hogeschoolraad en het college van bestuur, zo’n anderhalf jaar geleden, uitte de HSR kritiek op de reiskostenregeling. Niet voor iedereen is het openbaar vervoer een goede optie: gedeeltelijk arbeidsongeschikten, zwangere vrouwen en 60-plussers bijvoorbeeld. ‘Zij gaan er straks misschien op achteruit omdat er betaald moet worden voor parkeren’, zei Annette Wind, destijds voorzitter van de HSR. De kilometervergoeding voor autorijden is omhoog gegaan, alvast om de kosten voor het betaald parkeren te compenseren (van 7,8 cent per kilometer naar 14 cent per kilometer).
Fietsen
Rick van Otterlo, medewerker onderwijsplanning, hoort bij de 21 procent die koos voor de fietsvergoeding. ‘Ik woon in Hoef en Haag, een dorpje in de buurt van Vianen. Naar de HU is het twintig kilometer fietsen. Met mijn elektrische fiets doe ik daar zo’n 55 minuten over. Ik heb nog nagedacht over een racefiets, maar dan kom je zo bezweet aan en omkleden vind ik een gedoe.
Hij werkt één of twee dagen per week op kantoor, ‘dus het is zeker te doen.’ En in de winter? ‘Ook. Ik heb een goed regenpak en overschoenen die ik over mijn normale schoenen draag. Bij heel slecht weer ga ik af en toe met de bus.‘
Begroting
Voordat de HU naar deze reiskostenregeling overstapte, maakte het college een inschatting van de keuzes van de medewerkers en de daarmee gemoeide kosten. Deze nieuwe regeling kost 5,7 miljoen euro per jaar (tegenover 3,1 miljoen voor de vorige reiskostenregeling). Van tevoren dachten ze dat bijna 2200 personeelsleden zouden kiezen voor de ov-kaart (kosten ongeveer 4,5 miljoen), 850 voor lopen of fietsen (1 ton) en bijna 1200 voor reizen met de auto (1,1 miljoen). Omdat medewerkers de NS Business Card ook voor dienstreizen konden gaan gebruiken, leverde dit ook een besparing op aan declaraties van zo’n 50.000 euro.
Inmiddels is duidelijk geworden dat het aantal medewerkers dat voor kilometervergoeding voor de auto kiest, iets hoger is dan de oorspronkelijke schatting. Het aantal NS-kaartbezitters is juist iets lager. Veel scheelt het niet: uit navraag bij HR blijkt dat de huidige kosten ‘in lijn zijn met de verwachtingen,’
Een NS-abonnement voor onbeperkt reizen kost normaal 353,80 euro per maand. Hoeveel de HU betaalt, wil de woordvoerder niet zeggen. Volgens de schatting (4,5 miljoen euro voor zo’n 2200 kaarten), kost een kaart de HU zo’n 170 per maand per kaart.
24 keer per jaar
Wie voor een ov-kaart kiest, moet hem ook echt gebruiken om naar werk te reizen. Tenminste: minimaal 24 keer per jaar (heen- en terugreizen naar je werk telt als als twee reizen). Dit is het minimale aantal dat de Belastingdienst heeft vastgesteld om de ov-kaarten belastingvrij te maken. Het is vanaf dat aantal (ook) gebruikt voor zakelijke doeleinden.
Controle
De HU gaat steekproefsgewijs controleren of medewerkers aan die eis voldoen. Als dat niet zo is, dan zet de HU het abonnement stop. Dat betekent dat de HU alle reizen kan inzien die medewerkers maken, ook privé. Deze werkwijze is van tevoren gecheckt op alle regels in het kader van de privacywetgeving, meldt de HU in haar FAQ.
Kies je voor een kilometervergoeding, dan moet je per dag of week aangeven wanneer je naar de HU bent gereisd. Je kunt ook de ene dag fietsvergoeding krijgen, en de andere dag autovergoeding. Gaat de HU dat controleren?
‘De nieuwe regeling is in principe op vertrouwen gebaseerd. Wel heeft de HU de mogelijkheid om controles uit te voeren ter voorkoming of detecteren van misbruik van de regeling’, meldt de woordvoerder.
Andere onderwijsinstellingen
De regeling van de HU is een stuk beter dan die van de UU. Daar krijg je als medewerker een tegemoetkoming van 10 cent per kilometer, tot een maximale reisafstand van 25 kilometer enkele reis. Een ov-kaart is er niet, net als bij de UvA en RUG: bij de UvA is de tegemoetkoming 11 cent netto en 12 cent bruto, tot een maximale reisafstand van 75 kilometer enkele reis. De Rijksuniversiteit Groningen geeft een vergoeding van 4 cent per kilometer, tot een maximum van 40 kilometer bij een enkele reis.
En andere grote hogescholen? Bij de HvA is er wel een NS-Business Card (vanaf 5 kilometer of meer reisafstand), maar die geldt niet voor privéreizen. Wel opvallend: Medewerkers met een arbeidsovereenkomst van minimaal een jaar, kunnen een fiets kopen ter waarde van 1.500 euro.
Ook Fontys heeft een NS-business card voor medewerkers, maar privéreisjes worden van hun salaris afgetrokken. Hogeschool Rotterdam heeft geen business card. De kilometervergoeding is 19 cent, tot een maximale reisafstand van 20 kilometer bij een enkele reis.
Al met al…
De één verkoopt zijn auto en stapt zo in de trein, de ander zit twee uur per dag op de fiets en woont in een dorp. Dichtbij een station of bushalte wonen is vaak cruciaal. Maar of je nou voor kilometervergoeding of de ov-kaart hebt gekozen: in vergelijking met andere scholen heeft de HU een goede reiskostenregeling. Dat klopt als een bus en het loopt als een trein.
