De crisis heeft om zich heen geslagen en dat is te merken. Het aantal werklozen is flink gestegen en hoger opgeleiden voelen de gevolgen. Als pas afgestudeerde hbo’er moet je jezelf te onderscheiden op de arbeidsmarkt. Maar hoe doe je dat?
Een studie volg je in het algemeen niet zomaar. We willen allemaal een leuke baan op niveau en als het even kan een mooi salaris. Toch is een hbo-studie geen garantie voor succes, zo bleek vorig jaar uit de jaarlijkse arbeidsmarktmonitor van de HBO-Raad.
Als gevolg van de wereldwijde economische recessie steeg de algemene werkloosheid in Nederland tussen 2008 en 2009 met 1,7 procent. Pas afgestudeerde voltijd hbo’ers werden iets harder getroffen. De werkloosheid in die groep steeg van vier naar zes procent.
Opvallen
Wil je als starter een kans maken op een ideale baan, is het zaak op te vallen tussen al die andere sollicitanten. Maar op welke
manier?
Volgens Jo Wolters, directeur van wervings- en selectiebureau Visser en Partners, zijn bedrijven de laatste jaren strenger gaan selecteren. ‘Tot twee jaar geleden werd er vooral op vakmanschap gelet. Tegenwoordig zijn contactuele eigenschappen belangrijker geworden en worden meerdere gesprekken gevoerd.’ Tina Kunnen van Campus Recruitment (www.campus.recruitment.nl) ziet een zelfde verschuiving. ‘Veel starters op de arbeidsmarkt hebben dezelfde startkwalificatie. Van belang is, of er een klik ontstaat.’
Campus Recruitment in De Uithof doet onder andere de werving en selectie van studenten en pas afgestudeerden. Het bureau heeft een vacaturebank met fulltimebanen voor pas afgestudeerden en daarnaast houden ze zich bezig met het inhuren van studenten voor studierelevante bijbanen tijdens de studie.
Juist die bijbanen kunnen van grote waarde zijn voor jonge starters. Zowel Wolters als Kunnen benadrukken dat relevante werkervaring je een voorsprong kan geven wanneer je voor het eerst de arbeidsmarkt betreedt.
Kunnen: ‘Er is niks mis met een baantje in de horeca of bij een callcenter, maar dat doet iedereen al.’
‘Het is vooral belangrijk dat je tijdens je studie verder kijkt dan alleen je opleiding en maatschappelijk geëngageerd bent,’ aldus Wolters.
Presentatie
Jezelf kunnen presenteren is van groot belang. Logisch wellicht, maar veel mensen onderschatten dit en gaan daardoor de mist in. Kunnen ziet dat studenten en afgestudeerden worstelen met hun cv. Slecht taalgebruik met veel fouten komt geregeld voor. Ook Wolters benadrukt de importantie van een foutloos en duidelijk cv. ‘Met een cv vol fouten maak je een slechte indruk. Toch hoor ik van klanten dat dit vaak gebeurt.’
Waar jonge mensen volgens Tina Kunnen ook niet bij stilstaan, is de manier waarop zij zichzelf op internet presenteren: ‘Als je ergens solliciteert loop je de kans dat men je naam googled. Lallend op een foto staan op Facebook is niet slim. Die kun je beter afschermen.’
Studie versus arbeidsmarkt
Op 25 januari vond ter gelegenheid van het vijftienjarig bestaan van Hogeschool Utrecht een lustrumdebat plaats. Tijdens
dit debat gingen arbeidsmarkt- en onderwijsexperts uit de bètatechniek, gezondheidszorg en zakelijke dienstverlening met elkaar in discussie over de wederzijdse verwachtingen van afgestudeerde hbo’ers. De algemene opvatting was dat de arbeidsmarkt vooral geïnteresseerd is in afgestudeerden met een passie voor hun vak en mensen die het zichzelf tijdens hun studie flink moeilijk durven te maken. Hogescholen zouden daarom minder studievarianten aan moeten bieden en de opleidingen moeilijker moeten
maken.
Beatrice Boots, directielid van het Platform Bètatechniek en een van de debaters vindt dat scholen eerder de neiging hebben opleidingen aan te bieden die vooral ‘leuk’ zijn voor studenten, in plaats van waar vanuit de arbeidsmarkt vraag naar is. ‘De kennisuitwisseling tussen arbeidsmarkt en onderwijs is belangrijk. Scholen zijn te intern bezig terwijl contact met de arbeidsmarkt routine zou moeten zijn. Het hbo staat met de rug naar de arbeidsmarkt.’
Hiddo Velsink, clustermanager van het Instituut voor Gebouwde Omgeving (IGO) van de FNT is het daar niet mee eens. Onder het cluster vallen onder andere de opleidingen bouwkunde, civiele techniek en ruimtelijke ordening en planologie. Velsink: ‘De opleidingen zitten in een semesterritme waar ze zich aan moeten houden. We kunnen niet meteen op elk project springen wanneer er een verzoek komt vanuit het bedrijfsleven.’
Naast de projecten waarin met het bedrijfsleven wordt samengewerkt, is er volgens Velsink ook nog op genoeg andere manieren contact met de praktijk, bijvoorbeeld de beroepenveldcommissie. Ook andere opleidingen vinden niet dat ze met hun rug naar de arbeidsmarkt toe staan. Willem Spee is opleidingsmanager digitale communicatie: ‘Onze opleiding is stevig in het werkveld verankerd. De studenten zijn constant bezig met opdrachten voor externe opdrachtgevers en we maken gebruik van gastdocenten uit de praktijk. Volgens Spee zijn de reacties vanuit het werkveld overwegend positief.
Sollicitatie vaardigheden
Qua vakinhoudelijke kennis lijkt het goed te zitten met afgestudeerde hbo’ers. Maar wordt er ook aandacht besteed aan bepaalde concrete vaardigheden die student helpen bij het vinden van een baan, zoals sollicitatietraining?
‘Jazeker’, zegt Hiddo Velsink. ‘Studenten op het IGO krijgen in samenwerking met uitzendbureaus uit de bouw lessen aan in het schrijven van sollicitatiebrieven en het opstellen van een cv.’
Bij digitale communicatie wordt hier minder nadruk op gelegd. Spee: ‘Dat komt door de sector waarin wij opereren. Een goede brief of cv is niet zozeer belangrijk. Het gaat er om wat je kan, wat je gemaakt hebt en hoe je dit laat zien. Het opstellen en bijhouden van een portfolio is veel relevanter.’
Digitale communicatie probeert zijn studenten te stimuleren om extra hun best te doen en zo te werken aan hun profiel. ‘De arbeidsmarkt reageert daar op. Studenten die naast hun studie aan bepaalde projecten meewerken hebben een streepje voor.’ Om zich extra te profileren kunnen studenten digitale communicatie sinds kort kiezen voor de nieuwe afstudeerrichting creatieve industrie, die in samenwerking met de faculteiten Journalistiek & Communicatie en Natuur & Techniek is opgezet. ‘Op deze manier proberen we studenten uit te dagen tot het behalen van bijzondere prestaties’, aldus Spee. Studenten die net dat stapje meer zetten, hebben dus meer kans op de arbeidsmarkt. Je profileren en initiatief nemen, vergroot de kansen. Want die leuke baan komt niet zo maar aanwaaien.
Afstuderen is één ding, daarna leuk en passend werk vinden is een tweede. Velen zijn je in het verleden al voorgegaan. Trajectum spoorde een aantal HU-alumni op en zocht uit hoe zij terecht gekomen zijn. Konden zij meteen een geschikte baan vinden? Of had de opleiding meer kunnen doen om ze voor te bereiden op de arbeidsmarkt?
TECHNISCHE BEDRIJFSKUNDE
Robert Rozenberg (22)
Vooropleiding: Havo
Afstudeerjaar: 2009
Werkt momenteel als: Junior consultant bij OBMC Consulting
Inkomen: Tussen de €2000,- en €2500,- netto
Waarom deze studie?
‘Ik was 17 toen ik eindexamen deed op de middelbare school en nog jong. Ik wist niet zo goed wat ik wilde maar een decaan bracht me uiteindelijk op het pad van Personeel & Arbeid.
De eerste twee jaar van mijn opleiding vond ik niet zo boeiend omdat die algemeen en breed waren. Het derde jaar bestond voor een groot deel uit stage en daarna wist ik dat ik de juiste keuze gemaakt had.’
Kon je na je afstuderen meteen aan de slag?
‘Jawel, maar ik heb er voor gekozen niet meteen in mijn studierichting te starten. Ik ben begonnen als intercedente bij uitzendbureau Tempo-Team. Daarna heb ik niet zoveel moeite gehad om werk te vinden. De arbeidsmarkt was gunstig voor werkzoekenden dus ik had snel een andere baan. Na tweeënhalf jaar als intercedente gewerkt te hebben, ging ik aan de slag als productconsultant voor personeelsinformatiesystemen. Dat was een misstap. Vier maanden later vond ik via een recruitmentbureau een baan als personeelsfunctionaris.’
Sloot je studie goed aan op de praktijk?
‘Dat vind ik lastig. De opleiding was een goede basis waarmee ik het in de praktijk kon redden. Zelf heb ik destijds het keuzevak presenteren gevolgd en daar heb ik veel aan gehad. Dat is iets wat je in veel functies goed kan gebruiken. Van mij mag dat een standaard onderdeel van het vakkenpakket worden. Tijdens mijn werk heb ik aanvullend nog een post-hbo Verandermanagement gedaan en diverse relevante trainingen zoals gespreksvaardigheden en coaching.’
Hoe kan de HU studenten beter voorbereiden op de arbeidsmarkt?
‘Hulp bij sollicitatie had ik niet nodig, maar dat is denk ik inherent aan de opleiding P&A. Ik had bovendien tijdens stages al regelmatig aan de andere kant van de tafel gezeten om te weten hoe zoiets moet.
Ik zie in de praktijk dat pas afgestudeerde hbo’ers vaak onvoldoende beschikken over bepaalde gesprekstechnieken en mensenkennis. Dat leer je toch voornamelijk in de praktijk.’
Guus Schreij (24)
Vooropleiding: Havo
Afstudeerjaar: 2009
Studeert momenteel: Premaster business studies aan de UvA
Inkomen: Studiefinanciering
Waarom deze studie?
‘Toen ik van het havo af kwam wist ik eerst niet wat ik wilde gaan studeren. Het keuzeaanbod is groot. Uiteindelijk heb ik voor technische bedrijfskunde gekozen. De combinatie tussen techniek en bedrijfskunde sprak me aan en ik wilde breed opgeleid wilde worden, omdat ik wist dat ik een managementfunctie wilde binnen een bedrijf dat zich bezighoudt met technische processen.
De studie was niet helemaal wat ik er van verwacht had.
Ik had gehoopt op meer techniek- en bètavakken. Van tevoren ben ik niet zo goed geïnformeerd. Dat ligt deels aan de HU maar ook aan mezelf.’
Kon je na je afstuderen meteen aan de slag?
‘Ik heb een jaar gewerkt bij mijn laatste stage, een financieel en strategisch consultancybureau. Daar hield ik me bezig met financiële vraagstukken en verdiende zo’n 2300 euro bruto per maand. Ik vond dat ik nog niet genoeg kennis had en te jong was om al fulltime te gaan werken. Sinds september 2010 doe ik daarom de pre-master Business Studies aan de Universiteit van Amsterdam.’
Sloot je studie goed aan op de praktijk?
‘De praktijk zit vaak anders in elkaar. In mijn geval lag de nadruk in de praktijk ergens anders dan in de theorie zoals ik die tijdens mijn studie gekregen had. Als ik een cijfer zou moeten geven voor de aansluiting van de opleiding op de praktijk, dan gaf ik een zes.’
Hoe kan de HU studenten beter voorbereiden op de arbeidsmarkt?
‘Meer druk op de studenten en meer minors aanbieden. De minor die ik gevolgd heb, Global Investment en Assets, was absoluut van toegevoegde waarde want het gaf me een andere, bredere blik op vakgerichte vraagstukken.’
PERSONEEL & ARBEID
Karin Beuse-Kikkers (35)
Vooropleiding: Havo
Afstudeerjaar: 1997
Werkt momenteel als: Human Resources-adviseur bij Agis Zorgverzekeringen
Inkomen: € 4300,- bruto per maand op basis van 36 uur per week
Waarom deze studie?
‘Ik was 17 toen ik eindexamen deed op de middelbare school en nog jong. Ik wist niet zo goed wat ik wilde maar een decaan bracht me uiteindelijk op het pad van Personeel & Arbeid.
De eerste twee jaar van mijn opleiding vond ik niet zo boeiend omdat die algemeen en breed waren. Het derde jaar bestond voor een groot deel uit stage en daarna wist ik dat ik de juiste keuze gemaakt had.’
Kon je na je afstuderen meteen aan de slag?
‘Jawel, maar ik heb er voor gekozen niet meteen in mijn studierichting te starten. Ik ben begonnen als intercedente bij uitzendbureau Tempo-Team. Daarna heb ik niet zoveel moeite gehad om werk te vinden. De arbeidsmarkt was gunstig voor werkzoekenden dus ik had snel een andere baan. Na tweeënhalf jaar als intercedente gewerkt te hebben, ging ik aan de slag als productconsultant voor personeelsinformatiesystemen. Dat was een misstap. Vier maanden later vond ik via een recruitmentbureau een baan als personeelsfunctionaris.’
Sloot je studie goed aan op de praktijk?
‘Dat vind ik lastig. De opleiding was een goede basis waarmee ik het in de praktijk kon redden. Zelf heb ik destijds het keuzevak presenteren gevolgd en daar heb ik veel aan gehad. Dat is iets wat je in veel functies goed kan gebruiken. Van mij mag dat een standaard onderdeel van het vakkenpakket worden. Tijdens mijn werk heb ik aanvullend nog een post-hbo Verandermanagement gedaan en diverse relevante trainingen zoals gespreksvaardigheden en coaching.’
Hoe kan de HU studenten beter voorbereiden op de arbeidsmarkt?
‘Hulp bij sollicitatie had ik niet nodig, maar dat is denk ik inherent aan de opleiding P&A. Ik had bovendien tijdens stages al regelmatig aan de andere kant van de tafel gezeten om te weten hoe zoiets moet.
Ik zie in de praktijk dat pas afgestudeerde hbo’ers vaak onvoldoende beschikken over bepaalde gesprekstechnieken en mensenkennis. Dat leer je toch voornamelijk in de praktijk.’
Joyce Zwambag (32)
Vooropleiding: Vwo
Afstudeerjaar: 2000
Werkt momenteel als: Senior consultant Business Transformation bij PA Consulting Group
Inkomen: Dat houd ik voor mezelf
Waarom deze studie?
‘De combinatie van zakelijk en sociaal zag ik wel zitten. Ik moet eerlijk zeggen dat ik destijds meer voor de opleiding dan voor het beroep heb gekozen. Ik had verwacht dat het iets moeilijker zou zijn want ik heb mijn studie redelijk fluitend doorlopen. Ik had weinig contacturen en het niveau was, in ieder geval voor mij, niet hoog. Ik had er nog een baantje naast als projectsecretaresse. Qua niveau sloot dat niet aan op mijn opleiding, maar ik stak er inhoudelijk veel van op en heb er nadien profijt van gehad bij sollicitaties.’
Kon je na je afstuderen meteen aan de slag?
‘Toen ik klaar was met mijn studie vond ik het moeilijk om een baan te vinden. Ik heb er twee maanden over gedaan,heb zo’n vijftig sollicitaties verstuurd. Uiteindelijk kon ik aan de slag als personeelsadviseur. Die baan heb ik gevonden naar aanleiding van een advertentie in de krant geloof ik. In die tijd ben ik ook de deeltijdstudie Bedrijfseconomie gaan doen aan de Erasmus Universiteit. Zoals ik al zei vond ik het niveau van mijn opleiding niet uitdagend dus het mocht wat pittiger. In totaal heb ik vijf jaar gewerkt als HR-adviseur. Inmiddels werk ik alweer vijf jaar bij PA Consulting Group, waar ik grootschalige organisatieveranderingstrajecten begeleid. Ook die baan heb ik gevonden via een advertentie. In Intermediair dit keer.’
Sloot je studie goed aan op de praktijk?
‘Ja. Vooral toen ik werkte als HR-adviseur heb ik een aantal keer teruggegrepen op de stof die ik tijdens de opleiding heb gehad.’
Hoe kan de HU studenten beter voorbereiden op de arbeidsmarkt?
‘Ik kan me herinneren dat de manier van lesgeven destijds behoorlijk schools was. De lessen bestonden voornamelijk uit hoorcolleges en weinig uit praktijk. Maar ik begrijp dat dat intussen is veranderd.’
COMMERCIËLE ECONOMIE
Katherine Kucherenko (32)
Vooropleiding: Mavo, mbo internationale handel en groothandel
Afstudeerjaar: 2008
Werkt momenteel als: Inkoopmanager bij Rijkswaterstaat. Studeert daarnaast deeltijd bedrijfskunde aan de Nyenrode Business Universiteit
Inkomen: € 3500,- bruto per maand op basis van 36 uur per week
Waarom deze studie?
‘Ik ben begonnen met International Business and Languages. Commercie zit me echter in het bloed en daarom ben ik na het eerste halfjaar overgestapt. Dat beviel heel goed. Je studie is natuurlijk ook zo leuk als je het zelf maakt, zolang je er maar tijd in investeert.
Uiteindelijk studeerde ik af met certificaten voor de beste scriptie en beste student van de faculteit. Dat heeft me zeker geholpen bij het vinden van een baan.’
Kon je na je afstuderen meteen aan de slag?
‘Ik heb de minor Exportmanagement gevolgd. Hiervoor moest ik een marketingplan schrijven voor een bedrijf. Na mijn afstuderen kon ik daar gelijk werken. De banen die ik daarna heb gehad, heb ik vooral gevonden door middel van netwerken. Het netwerk binnen de school was daarbij erg waardevol. Het gaat er niet om wie je bent, maar wie je kent. Tijdens sollicitaties werd er niet echt op relevante nevenactiviteiten gelet, wel op mijn prestaties. In het hart van de crisis ben ik me meer gaan concentreren op inkoop in plaats van marketing want daar was geen werk meer in te vinden. Uiteindelijk ben ik zo bij Rijkswaterstaat beland.’
Sloot je studie goed aan op de praktijk?
‘Over het algemeen wel. Niet alles is één op één toepasbaar of relevant, maar het is toch goed voor je ontwikkeling. De vrijblijvendheid van sommige onderdelen van mijn studie vond ik soms wel jammer.
Daarnaast zijn de Engelse taal en het werken met programma’s als Excel erg belangrijk in dit werkveld. Dat mag nog wel een prominentere rol krijgen.’
Hoe kan de HU studenten beter voorbereiden op de arbeidsmarkt?
‘Er zou vaker een beroep gedaan moeten worden op alumni. Laat ze langskomen om over hun werk te praten en nodig ook andere mensen uit de praktijk uit. Bijvoorbeeld een HR-manager die over sollicitatieprocedures vertelt en handige tips geeft.’
Tom van den Berkhof (27)
Vooropleiding: Mavo, mbo CIOS
Afstudeerjaar: 2008
Werkt momenteel als: SAP-consultant bij Capgemini
Inkomen: Dat is privé
Waarom deze studie?
‘Voor het CIOS heb ik stage gelopen in een jeugdgevangenis. Ik werd echter niet gelukkig van de gedachte dat ik dergelijk werk voor de rest van mijn leven zou blijven doen. Op de middelbare school vond ik economie leuk en daarnaast heb ik van huis uit een interesse voor marketing meegekregen. Zo ben ik bij Commerciële Economie terecht gekomen.
Ik heb er vierenhalf jaar over gedaan omdat ik een topsportstatus had. Ik deed aan vechtsport en trainde zo’n tien keer per week.‘
Kon je na je afstuderen meteen aan de slag?
‘Ik wilde verder studeren maar heb uiteindelijk besloten om via een bedrijf verder te leren. Van tevoren had ik al in mijn hoofd dat ik bij een grote multinational met studie- en doorgroeigroeimogelijkheden wilde werken. Toen ik een careerevent bezocht, bleek Capgemini dat te bieden. Ik heb een sollicitatie verstuurd en werk er ondertussen alweer drie jaar.
Echt relevante nevenactiviteiten of werkervaring had ik niet. Ik kan mezelf wel goed verkopen en heb als bijbaantje als portier gewerkt in een leidinggevende functie. Dat zegt ook wel iets.’
Sloot je studie goed aan op de praktijk?
‘In de opleiding heb ik verschillende competenties geleerd waar ik later veel aan heb gehad. Op het gebied van presentaties en het bedenken van creatieve oplossingen ben ik altijd de aangewezen man.
Wat ik soms wel miste was het contact met de realiteit. We maakten plannen die heel mooi klonken, en daarom goed beoordeeld werden, maar in de praktijk helemaal niet reëel waren.’
Hoe kan de HU studenten beter voorbereiden op de arbeidsmarkt?
‘Er zou meer gezocht moeten worden naar de unique selling points van de student. Wat maakt jou nou anders dan je medestudenten waardoor je echt op kan vallen op de arbeidsmarkt? En misschien is het ook wel een idee om een bureau in te richten dat pas afgestudeerden bijstaat bij hun eerste stappen op de arbeidsmarkt.’
