Diederik Stapel verliest mogelijk doctorstitel, zijn promovendi houden die titel maar zien hun proefschrift waardeloos worden. Verder: reacties van KNAW en VSNU.
* Diederik Stapel is door de affaire geen professor meer en verliest nu mogelijk ook zijn doctorstitel. Hij is die titel niet meer waard, meent de Universiteit van Amsterdam. Ook bij deze voormalige werkgever heeft Stapel ‘vrijwel altijd geïsoleerd, ongecontroleerd en ongetoetst de dataverzameling/codering/bewerking voor zijn rekening genomen’, aldus het rapport dat vandaag openbaar is gemaakt.
Of Stapel al bij zijn eigen promotie aan de UvA fraudeerde valt niet meer na te gaan, omdat de data intussen zijn vernietigd, conform de richtlijnen.
De universiteit kan de doctorstitel nog intrekken, concludeert de commissie-Levelt die verwijst naar een Duitse zaak, waarin een frauderende wetenschapper zijn doctorstitel om dezelfde reden verloor.
* Dissertaties die zijn geschreven op basis van door Diederik Stapel aangeleverde gefingeerde data, kunnen niet langer onderdeel uitmaken van de wetenschap. Dat adviseert de commissie-Levelt. Universiteiten moeten openbaar maken om welke proefschriften het gaat.
Veertien proefschriften zijn nu verdacht, omdat daar gebruik is gemaakt van data van Stapel. Of ze allemaal waardeloos zijn moet nog blijken. De promovendi zullen hun doctorsgraad in elk geval niet verliezen.
Eén promovenda van Stapel zou op 7 oktober promoveren, maar heeft die promotie zelf uitgesteld toen de fraude aan het licht kwam. Als blijkt dat de dissertatie is gebaseerd op valse data, wil ze haar promotie later afronden met nieuw onderzoek.
* De wetenschap moet goed kijken naar het klimaat waarin Diederik Stapel kon frauderen, vindt Robbert Dijkgraaf, president van wetenschapsgenootschap KNAW. ‘Denk aan het intimiderende karakter van de steronderzoeker, de directe collega’s die niet goed genoeg hebben opgelet, de data die niet werden gedeeld… De wetenschap moet juist kritisch en transparant zijn.’
Eén van de belangrijkste lessen is volgens Dijkgraaf dat wetenschappers correct met hun data moeten omgaan. ‘De KNAW heeft samen met NWO een instituut opgericht voor het delen van data in de geesteswetenschappen, en dat is nu nog belangrijker.’
* Diederik Stapel zegt dat de druk om te scoren en te
publiceren hem te veel zijn geworden, maar dat kan nooit een excuus zijn voor fraude, zegt voorzitter Sijbolt Noorda van universiteitenvereniging VSNU. ‘Concurrentie hoort erbij.’
Noorda wijst op de gedragscode wetenschapsbeoefening die de universiteiten in 2004 hebben opgesteld. Daarin staan waarden als zorgvuldigheid, betrouwbaarheid en controleerbaarheid centraal. ‘Hij heeft alle waarden van de wetenschap geschonden’, aldus Noorda. ‘Dat is ernstig.’
