Onze columnist Ernst-Jan Hamel is docent Journalistiek en beschrijft wat hem opvalt in zijn werk met studenten. Vandaag: je moet het de sjoemelaars niet te makkelijk maken.
De journalistiek werd een paar maanden geleden opgeschrikt door twee leugenaars van de buitencategorie. Zowel Peter Blasic (Nieuwe Revu) als Claas Relotius, sterreporter van het Duitse weekblad Der Spiegel, hebben jarenlang op grote schaal bronnen verzonnen. Spannende verhalen over onder meer de Italiaanse maffia in Nederland blijken uit de duim te zijn gezogen.
Onder mijn studenten tref ik dat soort verzinsels helaas ook zo nu en dan aan. Een jaar of wat geleden ben ik bij sommige vakken steekproefsgewijs bronnen gaan nabellen en mailen. Kan vastgoedmakelaar X bevestigen dat hij geïnterviewd is door student Y?
Zo’n bronnencheck vreet natuurlijk kostbare tijd (zie mijn column over werkdruk), maar ik kan het elke docent aanraden. Je krijgt heel interessante reacties van geïnterviewden. Van ‘student X was nogal onbeleefd’ tot ‘ik zou willen dat sommige professionele journalisten zo goed voorbereid waren als student Y’. Dat inzicht in de werkwijze van studenten kun je lang niet altijd destilleren uit een journalistiek artikel.
Ik koppel mijn bevindingen soms ook terug aan studenten. Die schrikken zich in eerste instantie kapot (controleren docenten dat???), maar daarna ontstaan waardevolle en leerzame gesprekken.
Bij gesprekken met fraudeurs voel ik me als FBI-agent Holden Ford uit de Netflix-serie Mindhunter. Hij probeert te ontdekken waarom seriemoordenaars doen wat ze doen. Ik probeer te ontdekken waarom studenten citaten plagiëren of verzinnen. Een misdaad van veel kleinere proportie, maar toch.
Allerlei excuses komen voorbij. Meestal heeft het iets te maken met een naderende deadline. ‘Ik kwam er pas vlak voor de inleverdeadline achter dat je niet twee, maar drie mensen moet interviewen’, zei een student laatst.
Vermoedelijk sjoemelen studenten vooral omdat het makkelijk kán. Ze denken dat ze er mee weg kunnen komen. En waarschijnlijk is dat ook zo. Welke docent neemt nou de tijd om alle bronnen te benaderen?
Fraudegevallen zijn voor mij elke keer een herinnering dat een beetje wantrouwen noodzakelijk is. Je moet het de sjoemelaars niet te makkelijk maken.
