Nu de HU het ‘normale’ onderwijs weer voorzichtig oppakt, doemt de vraag op of het weer precies zo wordt als voor de coronacrisis. Welke lessen zijn te trekken uit de afgelopen periode? Gaan de toetsen op de schop? Zullen we vijftig weken of meer onderwijs inplannen? Een ‘houtskoolschets’, die een deel van het management de hogeschool in stuurde, gaf allerlei suggesties. Instituutsdirecteur Carolien Sino gaf daarna in een interview tekst en uitleg. Vandaag vertellen de docenten hun kant van het verhaal. Op verzoek van Trajectum mailden ze hun reacties.
Martijn Bellaard, docent bij het Institute for ICT
‘Digitaliseren’ en ‘afstandsonderwijs’ worden aan elkaar gekoppeld, terwijl ze niks met elkaar te maken hebben. Digitaliseren of digitale transitie gaat over hoe je IT kunt inzetten om zaken op een ander manier te gaan doen.
Canvas is een mooi voorbeeld van digitalisering. Vroeger kreeg de student aan het begin van de cursus een reader die niet meer kon worden aangepast. De cursus was in beton gegoten. Tegenwoordig kun je in Canvas de reader digitaliseren en hem gedurende de cursus wijzigen.
Bij afstandsonderwijs is het oude wijn in nieuwe zakken. In de oude situatie stond ik voor de klas en vertelde mijn verhaal. Nu zit ik thuis. Het voordeel is dat we niet naar school hoeven te komen, maar juist dát is zo van belang voor de ontwikkeling van de student.
Mijn verhaal helpt de ontwikkeling van de student maximaal twintig procent. Voor de rest kijk ik de klas in. Hoe zitten ze erbij, kunnen ze me volgen? Zijn ze iets anders aan het doen? Is het tijd voor koffie of kan ik nog een onderwerp behandelen? Deze observaties heb ik nodig om goed les te kunnen geven.
‘Ik moet mijn studenten kunnen observeren’
Na de uitleg zet ik de student aan het werk, samen of alleen, en observeer ik verder. Hoe werken ze? Wat doen ze precies? Hierdoor kan ik ze optimaal begeleiden. Daarnaast geven hun vragen me de kans om nog iets uit te leggen. Dat is de kracht van de herhaling.
Nu doen we het op afstand. Tijdens mijn uitleg zie ik een mooi zwart scherm en stel me vragen. Letten ze op? Snappen ze het? Zijn ze aanwezig? Geen idee, dat kan ik niet zien. Als ik ze in groepjes laat werken, zie ik nog minder. Werken ze wel samen? Hoe gaat dat? Hoe is hun houding ? Ik kan het niet of slecht zien via de webcam, zeker als de student zijn camera uitzet.’
Luc van Dijk, docent bij het Instituut voor Communicatie
‘Online is veel mogelijk. Je kunt eenvoudig even ‘inchecken’ bij een student door een Teams-vergadering te starten en als het gaat om mentorschap en stages heeft dit grote voordelen. Fysiek onderwijs blijft echter nodig om grotere zaken te bediscussiëren. Ik kijk ernaar uit om het met onze international classroom weer te hebben over culturele verschillen.
We hebben de laatste maanden veel gerealiseerd. Wel merk je, nu we dichterbij de zomervakantie komen, dat veel studenten en docenten op hun tandvlees lopen. Het is belangrijk om rustmomenten in te bouwen, om op te laden. Dit deden we niet genoeg en dat is op de lange termijn ongezond. Ik zie nog geen reden om zaterdagen of vakanties op te offeren, maar die discussie moet je pas voeren als de rust is wedergekeerd.’
Laten we onze reguliere roosters behouden
Saskia Jong, studieloopbaanbegeleider bij Institute for ICT
‘In tijden van crisis passeren verschillende scenario’s de revue. Eén ervan schetst een beeld van een collegejaar bestaande uit 52 weken. Juist, een kalenderjaar bestaat uit 52 weken en het houdt dus in dat vakantie niet meer vanzelfsprekend is. Of we zouden zelfs les moeten geven in de avond of in het weekend. Moeten we dit willen? Nee. Het is voor geen enkele partij wenselijk.
Het is funest voor studenten en hun belastbaarheid. Los van het feit dat voltijds studeren in mijn ogen iets anders is dan 24/7 studeren, rijst de vraag: wanneer is er nog tijd voor een bijbaan? Studeren is tegenwoordig duur, maar los daarvan is het voor de persoonlijke ontwikkeling ook belangrijk bezig te zijn met iets anders.
52 weken doorwerken is ook niet wenselijk voor medewerkers want het bemoeilijkt de scheiding tussen werk en privé. Bovendien verlaagt het de werkdruk niet, maar verspreidt het die alleen. Kortom, laten we het reguliere jaarrooster behouden want we moeten af en toe kunnen bijtanken.’
Wendy Peeters, expertiseleider Toetsing binnen Teaching & Learning Network en docent en toetsexpert bij de opleiding Communicatie
‘Ik vind dat ‘afstand’ en ‘onderwijs’ een tegenstelling vormen. Onderwijs gaat juist over nabijheid, je kunt niet leren zonder verbinding. “Relatie is één van de drie basisbehoeften van alle lerenden,” aldus Ryan & Deci.
De plotselinge afstand waartoe we genoodzaakt werden, bracht veel ‘toetspaniek’ teweeg. We stonden op het punt om veel toetsen van het derde blok af te nemen, maar dat ging niet op de ‘gecontroleerde’ manier die we gewend waren.
leer de student om te gaan met de nieuwe werkelijkheid
Waar vóór corona veel opleidingen opgebouwd waren uit losse vakken en bijbehorende toetsen van circa 5 EC (studiepunten; red.), zie je dat er nu steeds meer wordt gekeken naar doorgaande leerprocessen. Dat maakt ons minder kwetsbaar voor crises en stelt ons in staat de student centraal te stellen.
Ik hoop dat we nooit meer zo op afstand ons onderwijs hoeven te geven, maar hoop ook op een ander toetsparadigma: we schotelen de studenten betekenisvolle opdrachten voor en volgen wat ze doen met hun feedback. Dan hoeven we ons niet meer druk te maken over een losse toets die niet door kan gaan of een mislukt project.’
Sonja Zinken, onderwijskundige en docent Optometrie
‘Mijn opvoeding bestond uit de drie r’s: rust, reinheid en regelmaat. Waar het woordje ‘te’ voor stond, leidde tot afkeurende blikken. Nu, na drie maanden nieuwe werkelijkheid, zijn dit de regels waar we ons niet aan houden.
Als we overal ‘te’ weghalen, dan zie je de kansen in het onderwijs. Iedere onderwijsvorm heeft voor- en nadelen, maar zolang we ons houden aan de basisregels van de onderwijskunde vinden we een goede balans.
Praktijkles en contact met studenten blijft belangrijk want sommige competenties kun je niet leren via een schermpje. We hebben allemaal gezien hoe studenten zich verscholen achter ‘camera-angst’, terwijl Instagram vol staat met dezelfde gezichtjes. Twentyfirst century skills betekent ook wennen aan online werken, e-health, of bijvoorbeeld tele-triage (vooronderzoek bij patiënten via de telefoon).’
Ook interessant: De HU-bieb in Utrecht is open voor 100 mensen, maar zonder afspraak vang je nog bot
Kortom: combineer online met fysiek onderwijs, leer de student om te gaan met de nieuwe werkelijkheid, creëer rust en regelmaat op 1,5 meter, was je handjes en het allerbelangrijkste: vergeet het belang van contact op de HU niet. #wijzijnHu.’
Danielle Vossebeld, docent bij het Institute for Design & Engineering
‘Ik ben niet representatief want ik heb, doordat ik corona kreeg, maar een klein deel van alle digitale uitdagingen waar mijn collega’s tegenaan liepen meegekregen. Ik zat zelf tutorials op Youtube te kijken: iemand hout zien draaien is rustgevend. En ik raakte gefascineerd door filmpjes van artiesten die je stap voor stap meenemen in het maken van een tekening, versneld of in realtime. Alsof je ernaast zit en meekijkt; leren door nadoen. Nou ja, ik deed niks, maar toch.
Mijn lesmateriaal op Powerpointslides wordt met ‘postzegelformaatdocent’ op het scherm onpersoonlijker. Een bijna eentonig gedreun van uitleg dat doorgaat doordat je geen grijns, geen frons, geen reactie ziet. Non-verbale signalen helpen bij pauzes, bij vragen, bij verdiepen en versnellen. Ik wil ze terugzien, grijns, knipoog, frons, lach en zelfs de verveelde blik.
Lesgeven is gedegradeerd tot praten tegen een beeldscherm
Laten we Powerpoints omzetten naar de kennisclips waar ik over hoor, de ‘Youtube-tutorials’ met dynamische uitwerkingen en persoonlijkere benaderingen. Ik had al weken een idee voor zo’n kennisclip, die ik nu eindelijk kan testen. Benodigdheden: een camera, tafel, Ikea-tekenpapier, diverse sharpies en videobewerkingssoftware. Dat heb ik gelukkig.
De coronacrisis, het thuiswerken, geeft zoveel mooie kansen om anders contact te maken met je studenten, maar soms is het gewoon alleen overleven. Bij gebrek aan tijd gebruiken we echt nog wel die Powerpoints. Maar met wat meer tijd…’
Karin Vogelaar, projectleider bij het Teaching & Learning Network en de Dienst Onderwijs, Onderzoek & Studentzaken
‘Contact is onmisbaar gebleken voor ons onderwijs, onze studenten en docenten. Lesgeven is gedegradeerd tot praten tegen een beeldscherm, maar voor het leren van een beroep is het cruciaal om je te kunnen spiegelen aan docenten en praktijkbegeleiders. Dat, naast het contact met de beroepspraktijk.’
Hans Heneweer, docent bij het Instituut voor Verpleegkundige Studies
‘Laten we een onderscheid maken tussen het bachelor- en het masteronderwijs. Ontwikkeling van professionaliteit vraagt van het bacheloronderwijs een pluriforme leeromgeving, waarbinnen de beroepscontext centraal staat. Daarmee onderscheidt de bachelor zich van de master. Bij de laatste staat de verbreding en verdieping centraal, binnen een reeds ervaren en doorleefde beroepscontext.
Ontwikkeling van een professionele houding vraagt om een ontmoeting vanuit de normen en waarden van het beroep. Als we het afstandsonderwijs hiervoor zorgvuldig en selectief kunnen gebruiken, moeten we dat zeker doen. Met de nadruk op zorgvuldig en selectief.
Pragmatiek is leidend bij de keuze voor afstandsonderwijs. Denk hierbij aan het verminderen van reisbewegingen, maar ook aan de combinatie van studie- en werkroosters. Het heeft nu het stigma van ‘noodzakelijk kwaad’. Maar het draagt bij aan efficiëntie, zowel voor de bachelor als de master.’
Herken je jezelf in deze ideeën? Schroom niet en reageer (hieronder).
Ook interessant: Nog lange tijd veel thuis werken en studeren. Dit hebben we daarvoor nodig
