Geert van Rooijen is docent Nederlands aan Hogeschool Utrecht.
Over de de canon van de Nederlandse literatuuris nogal wat te doen: te wit, te mannelijk, te weinig vernieuwend. Terechte kritiek in mijn ogen en inherent aan de manier waarop de canon tot stand komt.
Je vraagt ‘het publiek’ om de belangrijkste boeken uit de Nederlandse literatuur. Wie zal die enquête invullen? Juist, merendeel witte mannen op leeftijd. Statistisch gezien niet het meest progressieve gedeelte van de bevolking. Waarmee ik niet zeg dat ze hun smaak niet wat zouden mogen verbreden. Sterker nog, het zou hen sieren. Bijvoorbeeld door meer jeugdliteratuur te lezen.
Jeugdliteratuur roept een heerlijk gevoel van nostalgie op. Door een avonturenboek met een boodschap zoals ‘Quotum’ van Marlous Morshuis, voel ik me als mijn twaalfjarige ik. Heerlijk op zolder weggedoken in een oude leesstoel met een glaasje ranja. Net de nieuwe Terlouw of Evert Hartman gekregen, en een dag of twee niet meer aanspreekbaar.
Mijn zoons lazen afgelopen zomer met veel plezier ‘Patroon’ van Marco Kunst, een indringend boek over een jongen die z’n vriend ‘per ongeluk’ vermoord. We bespraken naderhand wat zo’n traumatische ervaring betekent en of ze op dezelfde manier gereageerd zouden hebben als de hoofdpersoon. Heel leerzaam.
Nog een reden om een jeugdboek te pakken is dat de kwaliteit ervan niet onder doet voor volwassenboeken. En het leest gemakkelijker. Dus als je even in een ‘leesstilstandje’ bent beland, pak dan bijvoorbeeld het geweldige ‘67 seconden’ van Jason Reynolds, ‘Allemaal willen we de hemel’ van Els Beerten of ‘Lampje’ van Annet Schaap. Je komt gegarandeerd weer in de leesflow.
Toch behoefte aan een canon? Dat kan. Afgelopen jaar zijn Bas Maliepaard, recensent in Trouw en Jaap Friso recensent op jaapleest.nl, de grote vriendelijke honderd begonnen. Daarin staan de honderd beste kinder- en jeugdboeken allertijden. Let wel: gekozen door volwassenen, met duidelijk meer diversiteit dan die muffe andere canon. Nu de donkere dagen in aantocht zijn, vind je daar een schatkamer aan cadeautjes.
