Dieren inzetten als therapeut. Het werkt zeggen sommigen, alhoewel er nog weinig onderzoek naar is gedaan. Deze maand startte de hogeschool met een opleiding voor dierentherapeut.
Bastianen kwam op het idee om haar paarden in te zetten voor therapie toen ze nog werkte met moeilijk opvoedbare kinderen. ‘Ik nam de kinderen wel eens mee naar mijn boerderij en merkte, dat ze mijn paarden een betere uitwerking op ze hadden, dan de gesprekken die ik met ze voerde.’ Bastianen volgde daarom een opleiding op het gebied van equitherapie en startte in 2005 haar eigen bedrijf EquiMio. Nu ontvangt ze elke week zo’n dertig cliënten met uiteenlopende problematiek op haar boerderij. ‘Er komen zowel autistische kinderen als mensen met psychiatrische problemen. Doel is om aan zelfontwikkeling te werken.’
Bastianen is ervan overtuigd dat je met behulp van paarden sneller tot de kern van iemands probleem komt. ‘Het beest is gevoelig voor stemmingen van degene die op z’n rug zit en reageert daarop door te stoppen met lopen of kortere stappen te maken. Daaraan kan ik zien dat er wat aan de hand is.’
EquiMio is gespecialiseerd in de behandeling van jongvolwassenen, voornamelijk meisjes vanaf veertien jaar. Vooral meiden die al veel in hulpverleningsland hebben rondgelopen en het vertrouwen in volwassenen kwijtgeraakt zijn hebben volgens Bastianen baat bij de rug van het paard. Het paard laat ze zien dat ze hun gedragspatroon moeten veranderen, en dat geloven ze.’
Een meisje van 16 jaar, één van de cliënten van Bastianen, kan daarover meepraten. Ze lijdt aan ADD (een aandachts- en concentratiestoornis) en PDD-NOS (een aan autisme verwante contactstoornis). ‘Voordat ik hier in therapie ging, praatte ik niet veel en was introvert. Ik had een muur om me heen, niemand kon me bereiken. Ik geloofde niet dat iemand me kon helpen, raakte snel depressief en kon niet goed met anderen omgaan. In een paar jaar ben ik van drie scholen gestuurd.’
Met haar eigen paard Angel, dat bij EquiMio in de stal stond, ging ze bij Bastianen in therapie. Als het slecht ging met haar deed het paard dwars en luisterde niet naar haar. Door de oefeningen met Bastianen merkt ze nu dat het paard wel luistert, wanneer het met haar goed gaat. Ook omgang met andere mensen verbetert daardoor.
Niet alleen paarden zijn geschikt, ook honden, koeien en ezels werken blijkbaar therapeutisch. De vraag rijst wat het effect is van het inzetten van dieren in therapie. In Nederland is er nauwelijks wetenschappelijk onderzoek gedaan naar therapie met behulp van dieren. In tegenstelling tot onder meer de Verenigde Staten, Duitsland en België. Aan de Universiteit Utrecht is Nienke Endenburg bezig met haar onderzoek naar het effect van huisdieren op kinderen. Pionier Boris Levinson, een Amerikaanse kinderpsychiater, deed in de jaren zestig van de vorige eeuw als eerste onderzoek. Het viel hem al vroeg op, dat patiënten met contactstoornissen enthousiast reageerden op zijn hond Jingles. Via Jingles slaagde Levinson erin hun vertrouwen te winnen.
Kader: Erkenning
Het inzetten van dieren in de hulpverlening verloopt langzamer in vergelijking met het buitenland. Bastianen krijgt haar cliënten via een osteopaat of huisarts als aanvullende therapie. De ziektekostenverzekeraar wil er echter nog niet aan en vergoedt de therapie niet. Voor mensen met een persoonsgebonden budget (pgb) geldt dit niet. In een aantal ziekenhuizen, waaronder het Wilhelmina Kinderziekenhuis in Utrecht, mogen langdurig zieke kinderen een dier knuffelen.
Kader: Deeltijd eco mediated pedagogy in Utrecht
Bij de Hogeschool Utrecht startten in september tien deeltijdstudenten (vrouwen die van paarden houden) als eerste in ons land met een bekostigde opleiding op het gebied van dierentherapie. De opleiding is een specialisatie eco mediated pedagogy binnen de opleiding ecologische pedagogiek en duurt twee jaar. Studenten die de eerste twee jaren van de deeltijd bachelor ecologische pedagogiek hebben afgerond mogen instromen, maar ook mensen met een hbo-diploma in het onderwijs, (gezondheids)zorg of welzijn zijn welkom. De verbinding van pedagogiek met de natuur staat centraal. Specialisaties zijn mogelijk. Bijvoorbeeld met een bepaalde diersoort, als paarden of dolfijnen, maar ook bomen of planten behoren tot de mogelijkheden. Eco mediated pedagogy werkt vanuit het pedagogisch opleidingsconcept Levend Leren met een leerlandschap. Dat betekent dat er niet wordt gewerkt met een curriculum. De student kiest zijn eigen leerweg binnen het domein. ‘Maar als een student iets mist, kan dat toegevoegd worden. Het leerlandschap is dynamisch en verandert constant’, zegt Ineke Edes, docent en ontwikkelaar van de nieuwe studie. Edes ontwikkelde de opleiding in samenwerking met Eefke Bastianen van EquiMio en onderzoeksbureau Josta in België, dat onderzoek doet op het gebied van dierentherapie.
‘De opleiding is praktijkgericht, studenten onderzoeken in de praktijk de effecten van bijvoorbeeld een vis op ouderen. Een aquarium in een bejaardentehuis kan een rustgevende werking hebben. Of een student zoekt uit of een bepaalde plant effect heeft op mensen. In principe is alles mogelijk.’
