Vanaf juni 2009 worden twee vingerafdrukken genomen van iedere Europeaan die een paspoort of identiteitskaart aanvraagt. Staatssecretaris van Binnenlandse Zaken Ank Bijleveld heeft voorgesteld de Nederlandse database met vingerafdrukken onder bepaalde voorwaarden toegankelijk te maken voor politie en justitie. Dat moet leiden tot een groter aantal opgeloste misdrijven. Het College Bescherming Persoonsgegevens (CPB) is kritisch over het plan en vraagt zich af wat de noodzaak ervan is. In het buitenland gaan mensen de straat op om tegen dit plan te demonstreren. In ons land wordt er nauwelijks op gereageerd.
Pascal Ravesteijn is coördinator van het Kenniscentrum voor Procesinnovatie:
‘Het voorstel beangstigt mij eerlijk gezegd een beetje. Stel dat het wordt goedgekeurd, en bij de volgende verkiezingen komt de partij van Geert Wilders of Rita Verdonk aan de macht. Wat doen en kunnen zij met de gegevens? Het verzamelen van grote hoeveelheden data kan nuttig zijn, maar het moet een duidelijke meerwaarde hebben en mensen moeten kunnen kiezen of ze hun gegevens beschikbaar stellen. Het heeft geen zin dat op te leggen vanuit Den Haag. We worden al op allerlei manieren in de gaten gehouden. Let bijvoorbeeld eens op het aantal beveiligingscamera’s in het centrum van een grote stad. En mobiele telefoons kunnen tegenwoordig vrij makkelijk worden getraceerd. Ik denk dat de veiligheid in de wereld onveranderd is, maar dat mensen bang worden van het ongenuanceerde beeld dat media vaak schetsen. Ook de overheid bestaat uit personen, ook zij laten zich hierdoor beïnvloeden. Voor een groot deel is het natuurlijk de verantwoordelijkheid van de burger zelf om niet van alles een self fulfilling prophecy te maken, niet alles wat er in het buitenland gebeurt ook op Nederland te betrekken. Ik geloof in onschuld tot het tegendeel bewezen is. Nog een reden waarom ik tegen het voorstel ben. Bovendien: trek een paar handschoenen aan en je hebt niet eens vingerafdrukken.’
Martijn Lunter is docent recht bij de opleiding hbo-rechten:
‘Mevrouw Bijleveld heeft mij persoonlijk nog niet kunnen overtuigen van de noodzaak van dit wetsvoorstel. Ik ben bang voor de glijdende schaal. Wat is de volgende stap? Een DNA-bank met daarin de gegevens van alle Nederlanders? Werken aan een veilige samenleving en maatregelen nemen tegen criminaliteit en terrorisme is een goede zaak, maar absolute veiligheid kan de overheid niet garanderen; dat is een illusie. Ik vind het voorstel van mevrouw Bijleveld dan ook vooral symboolpolitiek. Zo van, ‘kijk eens wat een ferme maatregel’. Alle landen van de Europese Unie moeten vanaf juni volgend jaar paspoorten uitgeven waarin twee vingerafdrukken van de houder opgenomen zijn. Laat haar eerst maar eens bewijzen dat Nederland deze gegevens zorgvuldig kan bewaren. Volgens art. 10 Grondwet heeft iedereen recht op eerbiediging van zijn persoonlijke levenssfeer, ook art. 8 Europees Verdrag van de Rechten van de Mens biedt garanties voor de burger. De formele wetgever (regering en Staten-Generaal) mag echter wel beperkingen stellen aan dit grondrecht. Het College Bescherming Persoonsgegevens (CPB) houdt vervolgens weer toezicht op de naleving en toepassing van deze uitzonderingen (wetten in formele zin) zoals de Wet bescherming persoonsgegevens (Wbp), de Wet politieregisters (Wpolr) en de Wet gemeentelijke basisadministratie persoonsgegevens (Wet GBA). Maar het CPB is een tandeloze tijger.’
Jan Koning is eerstejaars student integrale veiligheidskunde aan de faculteit Maatschappij en Recht:
‘Ik vind dat staatssecretaris Bijleveld een goed voorstel heeft gedaan. Als je niets te verbergen hebt, is er niets aan de hand. Het beschikbaar stellen van de database aan politie en justitie maakt het opsporen van criminelen makkelijker en bevordert daarmee de veiligheid van onze samenleving. Het voelt niet als een inbreuk op mijn privacy. Van mij mag de overheid alles weten. Tenminste, zolang ik weet dat de informatie in goede handen is. Het wordt wel gevaarlijk als er iemand aan de macht komt die de gegevens voor verkeerde doeleinden wil gebruiken. Denk aan Hitler. Die had het op de joden gemunt. Een grote hoeveelheid data maakt het makkelijk een bepaalde groep te selecteren, uit de samenleving te filteren. Criminelen moeten worden aangepakt, maar onschuldige mensen iets aandoen, dat kan natuurlijk niet. Ik zie niet hoe het voorstel in conflict staat met het principe ‘schuldig tot het tegendeel bewezen is’. Het beschikbaar stellen van vingerafdrukken maakt het eenvoudiger een match te vinden tussen een crimineel en een misdrijf. Het heeft niets te maken met allemaal verdacht zijn of niet. Als de overheid nou iedereen een gps mee zou geven om altijd te kunnen zien waar je je bevindt, dan gaat dat te ver. Verder vind ik veel kunnen. Van mij mogen ze zelfs mijn DNA hebben.’
