Boze docenten, extra personeelsvergaderingen, enquêtes, ingezonden brieven. De invoering van de nieuwe functieprofielen bij het personeel van de Hogeschool Utrecht gaat niet zonder slag of stoot. De vaak lagere inschaling van docenten is de steen des aanstoots. De meningen erover zijn verdeeld, maar dat het voor nogal wat beroering zorgt, staat vast.
Ook de personeelsgeleding van de centrale medezeggenschapsraad mengt zich in de discussie en claimt instemmingsrecht. Onnodig, oordeelt het college van bestuur omdat de operatie functieordening is besproken met de vakbonden. De eis van de raad is vlak voor de vakantie neergelegd bij de landelijke geschillencommissie medezeggenschap, die waarschijnlijk in oktober zitting houdt.
Hoe zit het bij andere hogescholen? De onderneming is bij Fontys Hogescholen, een van de grootste hbo-instelling in het land, redelijk geruisloos verlopen. Er was geen commotie over de nieuwe functieprofielen. En de personeelsgeleding van de centrale medezeggenschapsraad ging zonder ophef akkoord. In de loop van 2005 had al het personeel een nieuwe omschrijving van de functie, al dan niet met een lagere inschaling.
Arie Rinzema, voorzitter van de personeelsgeleding in de raad: ‘In de vergadering werden wel wat vragen gesteld. Is het nou wel slim om de docentfuncties op te knippen en het management meer te waarderen? Maar er was amper onrust onder het personeel. Velen realiseerden zich niet wat het voor gevolgen heeft voor de toekomst. En voor zittende mensen had het geen consequenties voor het salaris. Dat heeft de zaak gesust.’
Bij sommige andere hogescholen had de invoering van het nieuw functiegebouw meer voeten in de aarde. Bij de Saxion Hogescholen (Deventer en Enschede) werd het aanvankelijk als een technische operatie gezien. Maar toen steeds duidelijker werd dat er wel wat aan de hand was, bleven protesten niet uit. Zo verzamelden begin april vorig jaar zo’n 125 medewerkers zich in de centrale hal van de campus om hun ongenoegen te uiten en een petitie aan de raad van bestuur te overhandigen.
Bij de ene hogeschool verloopt de operatie zonder ophef, terwijl bij de andere de hakken in het zand gaan. Is er een verklaring te geven voor deze verschillende reacties van hogescholen? Rinzema, tevens voorzitter van het landelijk overleg van medezeggenschapsraden bij hogescholen: ‘Het heeft te maken hoe het college van bestuur het brengt. Als ze alleen melden dat ze dit of dat gaan doen en het idee geven dat de medezeggenschapsraad er niks over te zeggen heeft, dan strijkt dat tegen de haren in. Als ze het handig spelen en de raad op tijd informeren, uitleggen waarom het goed voor de organisatie is en de consequenties ervan schetsen, dan zal de raad niet snel dwars gaan liggen.’
Taco Graafsma, voorzitter van de gemeenschappelijke medezeggenschapsraad van Saxion, vond het protest van de verontruste personeel ‘wat vroeg’. Want juist die middag stond de bevoegdheid van de raad bij dit onderwerp op de agenda in een overleg met de raad van bestuur. Later op de dag bleken de partijen het niet eens te kunnen worden, waarop de medezeggenschapsraad aankondigde naar de landelijke geschillencommissie medezeggenschap te stappen.
Zover is het niet gekomen, vertelt Graafsma. ‘In overleg met een advocaat hadden we een brief naar de geschillencommissie geschreven. Maar een dag voordat we die zouden sturen, kwamen de raad van bestuur en de lokale vakbonden tot afspraken. De bonden hadden er sterk op aangedrongen dat het bestuur tot overeenstemming zou komen met de medezeggenschapsraad.’
Overleg tussen vertegenwoordigers van bestuur, vakbonden en medezeggenschapsraad en een extra raadsvergadering volgden. De uitkomst was dat de medezeggenschapsraad op een later moment een besluit krijgt voorgelegd en zijn zegje mag doen. Eerst worden de medewerkers van nieuwe functieomschrijvingen en inschaling voorzien. Die hebben dan een nog informele status. Bij degenen die de nieuwe omschrijving accepteren, wordt deze onherroepelijk.
Maar voor degenen die lager worden ingeschaald is de leidinggevende verplicht een ontwikkeltraject aan te bieden, zo hebben de vakbonden bedongen. Graafsma: ‘Een docent die met eindschaal 12 is binnengekomen en nu vergelijkbaar met schaal 10 is ingedeeld, kan ingaan op het aanbod en krijgt zodoende tijd om zich te bewijzen. Wordt dit aan het einde positief beoordeeld, dan wordt hij formeel ingedeeld in een vergelijkbare schaal 12.’ Met deze tegemoetkomingen haalde het bestuur de angel uit de pijn bij het personeel.
De gang naar de geschillencommissie is wel gemaakt door de hogeschool medezeggenschapsraad van de Hanzehogeschool Groningen. De besprekingen tussen het college van bestuur en de medezeggenschapsraad over de functieordening strandden in de loop van 2004 op een verschil van mening over de rol van de raad. Ook hier claimde deze instemmingsrecht, terwijl het college van oordeel was dat de raad hier geen recht op had. Het college schakelde daarop de interpretatiecommissie cao-hbo in die het bestuur in het gelijk stelde. Op zijn beurt wendde de medezeggenschapsraad zich tot de geschillencommissie. Die oordeelde dat de interpretatiecommissie niet bevoegd is in deze zaak en stelde de medezeggenschapsraad in het gelijk.
‘Dat heeft ertoe geleid dat het college van bestuur de raad serieus heeft genomen en ervan doordrongen is dat je dergelijke maatregelen niet van bovenaf moet opleggen maar dat het bestuur er draagvlak voor moet creëren’, zegt voormalig raadsvoorzitter Betsie van Oortmarssen.
Opvolger Henk van Essen vertelt dat er een werkgroep is gevormd met leden van de medezeggenschapsraad en het college die de operatie heeft begeleid, wat de zorgvuldigheid heeft vergroot. Ook is afgesproken dat de functieordening niet verplicht is voor groepen werknemers die geboren zijn voor 1 januari 1950. ‘Zij mogen eraan deelnemen maar ze hoeven niet. Het gaat dan om een grote groep, ongeveer 300 op een totaal van 2200 personeelsleden.’
