Vier liften schieten op en neer tussen de eerste en negende verdieping van het ‘streepjesgebouw’. Ze brengen zo’n 2500 studenten en 500 medewerkers naar een van de 79 lokalen of flexplekken. Het opvallend, kleurige gebouw ziet eruit alsof het de toegangspoort is tot de Uithof. De faculteit Educatie opent 28 maart officieel haar deuren. Een impressie.
Buitenkant
Het door Ector Hoogstad Architecten ontworpen gebouw is in De Uithof niet te missen. En dat is ook precies de bedoeling. Bouwcoördinator Gerard van Stralen: ‘We hebben de architect gevraagd de buitenkant zo vorm te geven dat je mensen er makkelijk heen leidt. Nu hoef je ze alleen maar te vertellen om bij ‘het streepjesgebouw’ uit de bus te stappen.’ Minstens zo belangrijk vindt Van Stralen de positieve uitstraling die de gekleurde gevel heeft. ‘Dat is belangrijk in het onderwijs’, verzekert hij. ‘Als docent bereidt je kinderen voor op hun toekomst. Een optimistische toekomst.’
Het gebouw is in zijn totaliteit ongeveer … meter ‘opgetild’, om de sloot die eronder door loopt te sparen. Het water vormt een historisch element in het landschap dat herinnert aan de landschapscultuur van vòòr de campus, dus heeft de overheid bepaald, dat dat intact moet blijven.
Binnenkant
De ietwat benauwende verdiepingen, laag en smal, zijn verdeeld in verschillende zones. De middelste zone bestaat uit zitplekken voor studenten. Aan grote stamtafels kunnen zij vergaderen of gewoon even kletsen. Er zijn zitjes voor een of twee personen met inplugmogelijkheid voor laptop. In het hele gebouw is draadloos internet.
Aan weerszijden van de middenzone bevinden zich lokalen en de ‘omstreden’ flexwerkplekken. Gerard van Stralen: ‘Alle medewerkers hebben een locker voor hun spullen. Daarnaast mogen ze een meter plank gebruiken en krijgen ze de sleutel van een garderobekast.’ Dat locker, plank en garderobekast van één persoon verspreid op een van de negen verdiepingen kunnen liggen, bekijkt hij van de positieve kant. ‘Zo ontmoet je alleen maar meer mensen.’ Iedere medewerker krijgt een smartphone, een mobiele telefoon voor intern gebruik. Zo ben je zonder vaste werkplaats toch bereikbaar. Voor medewerkers die fulltime werken zijn er wisselplekken. Op de dagen dat je er bent heb je een vaste plek, de overige tijd moet daar iemand anders kunnen zitten.
Deuren
Op alle lokaaldeuren staan uitspraken en citaten (‘Niets is praktischer dan een goede theorie’, Martinus Langeveld 1905-1989) van bekende denkers en wetenschappers over onderwijs en opvoeding. Ze zijn ingestuurd door medewerkers en studenten van de faculteit en vormgegeven door drie docenten industrieel ontwerpen van de TU Delft. ‘Natuurlijk zijn de meeste uitspraken al oud’, zegt Van Stralen. ‘Maar wij willen graag dat studenten weten waar deze gedachten vandaan komen. Daarom hebben we een boek (Padualaan zevenennegentig) gemaakt met toelichting op elke uitspraak.’
Zichtbaar
Het is niet alleen de buitenkant bij pedagogen en docenten. Ook in het gebouw willen ze graag laten zien waar ze mee bezig zijn. Zowel bij de werkruimtes als bij de meeste klaslokalen is veel gebruik gemaakt van glas. Grote ramen fungeren als afscheiding tussen lokaal en gang. Van Stralen is niet bang dat het ‘uitzicht’ studenten van de les afhoudt. ‘Als ze de hele tijd naar buiten kijken moet de docent zich afvragen of zijn les wel interessant genoeg is.’
Ieder lokaal is voorzien van een smartboard, een hypermodern schoolbord met beamer. Je kunt er een laptop op aansluiten, of een dvd projecteren op het spierwitte bord. Op het smartboard schrijf je niet met krijt of stiften, maar digitaal, met een speciale pen. Erg handig, vindt Van Stralen. ‘Een les kan in zijn geheel worden opgeslagen, inclusief de aantekeningen van de docent.’ De faculteit heeft haar docenten cursussen aangeboden om te laten zien wat er allemaal mogelijk is met de nieuwe technologie. ‘Je kunt studenten met een laptop vragen deze aan te sluiten en digitaal te antwoorden.’
Mediatheek
De mediatheek beslaat twee verdiepingen. De onderwijswerkplaats, op de zevende verdieping, is bedoeld om lessen voor te bereiden. De zesde verdieping is voor onderzoek en zelfstudie. Oorspronkelijk was de onderwijswerkplaats op de zesde verdieping gepland. Toen na nog eens goed natellen bleek dat daarmee het brandveiligheidsvoorschrift van 326 werplekken per verdieping werd overschreden, moesten alle boeken op het laatste moment nog worden verplaatst. Een flinke klus. En daarmee begon pas de ellende. De mediatheek is op dit moment nog gesloten. De uitleenbalie heeft geen netwerktoegang, er zijn problemen met de verlichting en de alarmpoortjes werken niet. Het is nog onduidelijk wanneer studenten voor het eerst van het studiemateriaal gebruik kunnen maken.
Ector Hoogstad Architecten
Joost Lector is mededirecteur van Ector Hoogstad Architecten, dat de nieuwbouw heeft ontworpen. Het bureau heeft al vaker voor onderwijsinstellingen gewerkt. Ook het gebouw van Avans, de Hogeschool van Tilburg is bijvoorbeeld van hun hand.
Sinds wanneer is Ector Hoogstad Architecten betrokken bij dit project?
‘Sinds 2003. Toen is een Europese Aanbestedingsprocedure gehouden. Een architectenselectie waarbij ons bureau als nummer een uit de bus kwam.’
Waar begint en eindigt het werk van de architect?
‘We hebben een eerste plan gemaakt op basis van het reeds bestaande Programma van Eisen, de stedenbouwkundige randvoorwaarden, het budget en de planning. Vervolgens werkten wij samen met opdrachtgever en gebruiker aan het ontwerp. Dat proces is verdeeld in een aantal fasen: voorontwerp, definitief ontwerp, besteksfase en uitvoering. Ons werk eindigt dus pas bij de oplevering.’
Wat maakt een gebouw geschikt voor onderwijs?
‘Ik geloof niet in het bestaan van typische onderwijsgebouwen. Wel is een aantal belangrijke thema’s te onderscheiden: Het gebouw moet ruimte bieden voor interactie, een kleine "samenleving" in staat stellen zichzelf te ontdekken en een eigen cultuur te vormen. Er moet ook meer kunnen dan leren alleen. Daarnaast is het van belang dat de sfeer van een onderwijsgebouw in het teken staan van optimisme en levendigheid. En omdat het onderwijs altijd in beweging is, moet het gebouw in staat zijn veranderend gebruik te huisvesten.’
Wat vindt u van het resultaat?
‘De Hogeschool Utrecht heeft voor het ‘losse meubilair’ een andere interieurontwerper ingehuurd. Helaas, want dat had wat mij betreft beter gekund. Verder denk ik dat de FE een gezellig en bruikbaar gebouw heeft gekregen. Het is licht, helder, logisch en flexibel, en beantwoordt aan de thema’s zoals hierboven genoemd. Ondanks het feit dat een perfectionist altijd mogelijkheden voor verbetering ziet, ben ik trots op het eindresultaat.’
