Studenten zijn arm. Niet voor niets reizen ze gratis met het ov, krijgen ze korting op bioscoopkaartjes en krijgen ze een beurs. Journalistiek-student Tristan Lof plaatst echter vraagtekens bij dit cliché.
‘Meer jongeren met schulden, vooral zorgpremie is een probleem.’ ‘Marjolein Moorman spreekt met HvA-studenten over geldzorgen‘. Zomaar wat koppen in het nieuws. Het verhaal is duidelijk: studenten zouden meer geldstress ervaren dan ooit. Immers: ze moeten maandelijks meer dan duizend euro ophoesten om alle kosten te kunnen betalen en hebben standaard drie baantjes. Maar ik vraag me af: klopt dit beeld van de arme student?
Video: Hoeveel geld krijgen studenten van hun ouders? (17 februari 2025)
Het onderzoek
Het Nibud (Nationaal Instituut voor Budgetvoorlichting) onderzocht de geldzaken van mbo-, hbo- en wo-studenten. In dit artikel richt ik me op de gegevens van hbo- en wo-studenten. 1.623 hbo- en wo-studenten namen deel aan het onderzoek, dat in mei 2024 is uitgevoerd.
Pechgeneratie
In 2017 begon ik aan mijn studie Journalistiek. Ik had geen slechter moment kunnen kiezen, want twee jaar eerder werd de basisbeurs afgeschaft. Niet getreurd, want in 2023 zou ze weer terugkeren. Ik was inmiddels al aan mijn twee opleiding begonnen en elke maand 125,99 euro op de bank (ook ik was nog thuiswonend) zag ik wel zitten. Maar helaas, de termijn van vier jaar was al verstreken. Ik viel precies tussen wal en schip, en mag mezelf terecht rekenen tot ‘de pechgeneratie’.
Toch heb ik mezelf nooit arm gevonden. Mijn opa en oma betaalden het collegegeld van mijn eerste opleiding en ik kon al die tijd bij mijn ouders wonen in Amsterdam. Ik mocht twee keer op uitwisseling naar Zweden en kon zelfs nog een tijdje op mezelf wonen. Helaas moest ik daar na een halfjaar al weg, omdat ik mijn baan verloor door corona. Hoewel ik verder geen geld leende en mijn tweede opleiding zelf moest betalen, had ik het financieel nooit moeilijk. En als ik om me heen kijk, ben ik niet de enige.
Video: Hoeveel staat er op je bankrekening? (december 2024)
Beurzen
Er is ongetwijfeld een groep studenten die moeilijk rondkomt. Wat als je langdurig ziek bent en niet kan werken? Wat als het thuis niet veilig is of als je ouders zich midden in een scheiding bevinden? Ik weet als geen ander dat het vinden van (betaalbare) eigen ruimte praktisch onmogelijk is. Maar deze groep écht arme studenten behoort tot een minderheid. Verreweg de meeste studenten leiden een leven zonder geldzorgen; 95 procent legt zelfs geld opzij voor later.
Dat is niet zo gek als je kijkt naar het aanbod van beurzen. Thuiswonende studenten ontvangen elke maand 126 euro aan basisbeurs, tegenover 314 euro voor uitwonende studenten. Daarnaast leent 22 procent van de studenten geld van DUO: gemiddeld 553 euro. Bijna alle studenten verdienen geld met hun bijbaan of stage, gemiddeld 560 euro. Ook ontvangt 58 procent geld van zijn ouders, gemiddeld 240 euro per maand.
Hebben je ouders een laag inkomen, dan heb je recht op een extra gift van 475,17 euro. Bij elkaar heeft de gemiddelde student elke maand maar liefst 1.348 euro te besteden.
Video: Hoeveel geld hebben studenten om op vakantie te gaan? (juli 2024)
Koffie to go
Oké, thuiswonende studenten houden dan misschien veel geld over, maar de uitwonende student is toch alles kwijt aan huur? Het klopt dat woningen tegenwoordig onbetaalbaar zijn (van gemiddeld 360 euro in Enschede tot 837 in Utrecht) en natuurlijk, een studieschuld wil niemand. Maar toch is dat niet het hele verhaal. Na de huur houdt ook de uitwonende student een betrekkelijk bedrag over: gemiddeld 852 euro. Overigens betaal je nooit meer dan 4 procent van je inkomen boven het minimumloon om je studieschuld af te lossen; de rest wordt na 35 jaar kwijtgescholden.
Video: Leven studenten boven hun stand? (april 2024)
Als ik tijdens een pauze om me heen kijk, zie ik allesbehalve armoede. Er zijn weinig medestudenten die zelf een broodje pindakaas meenemen. En inflatie ten spijt, voor 244 euro per maand (het bedrag dat de gemiddelde uitwonende student uitgeeft aan eten) zou ik een heel gezin kunnen voeden. Elke dag een koffie to go, twee keer per week uitgaan, elke twee jaar een nieuwe iPhone en af en toe nieuwe sneakers. Vrijetijdsbestedingen als deze kost de gemiddelde student een extra 228 euro. Dat zijn geen basisbehoeften, maar een luxe.
Vroeger
Hoe ging dat dan vroeger? Even polsen bij mijn vader, expert op dat gebied. ‘In mijn tijd nam bijna iedereen een boterham mee. Slechts een handjevol studenten kochten hun lunch in de mensa, zoals de kantine toen heette, voor een aantrekkelijk bedrag. Festivals had je nauwelijks, behalve Pinkpop. We gingen alleen donderdag uit naar clubs als de RoXY of IT.’ En kamers, hoe zat het daarmee? ‘Amsterdam was toen al niet makkelijk, maar als je de kosten met drie anderen deelde, was de Bijlmer nog best betaalbaar.’
Video: Hadden medewerkers geldzorgen, vroeger, als student? (Januari 2025)
Dit is maar één perspectief, maar ik denk dat iedereen van zijn generatie het ermee eens is dat de studenten van nu een luxer bestaan leiden dan vroeger. Waar mijn vader nog zijn eigen eten meenam, is het tegenwoordig normaal om elke dag een panini bij MAMS coffee & more te halen en een reis te maken naar Thailand. Jongeren zijn deze levensstijl vanzelfsprekend gaan vinden, wellicht deels door gemak en door de vrees om buiten de boot te vallen. Ze zijn bereid om hiervoor extra te werken en geld te lenen.
Arme student?
Mijn generatie treft het zwaarder als het om huisvesting gaat. En zeker, jongeren verleiden om zich in de schuld te steken is alles behalve een goed idee. Maar elke student als arm bestempelen doet de mensen die financieel echt in de problemen zitten tekort. Het is tijd om afscheid te nemen van een cliché.
