Vol begrip, maar ook afwachtend. Dat zijn de reacties op het voornemen van staatssecretaris Zijlstra om het toezicht op het hbo te verscherpen en landelijke toetsen in te voeren.
Alle lobbyisten nemen de gelegenheid te baat om voor extra investeringen te pleiten, nu Zijlstra de kwaliteit in het hoger beroepsonderwijs wil verhogen. Verder zijn ze wel te spreken over zijn voornemens, al loopt niemand over van enthousiasme.
‘De HBO-raad juicht alle maatregelen toe die de kwaliteit van het hbo-diploma boven elke twijfel verheffen’, zegt woordvoerder Fred Allers. ‘Niet dat het nu zo’n puinhoop is in het hbo, maar we erkennen dat er fouten zijn gemaakt die niet mogen voorkomen. We denken met de staatssecretaris mee over de centrale toetsing van kernvakken. Er zijn bijna driehonderd verschillende hbo-studies, dus dat vergt wel een enorme organisatie. Het is de vraag of het in de volle breedte gaat lukken. Maar we zullen zeker niet dwarsliggen. We vinden het ook goed dat iedere hbo-docent in 2020 een mastertitel moet hebben behaald, al moet Zijlstra dat financieel wel mogelijk maken.’
‘Zijlstra erkent met zijn maatregelen dat de problemen in het hbo groter zijn dan de laatste weken aan het licht kwam’, stelt de Landelijke Studentenvakbond. ‘Maar landelijke examens lossen de problemen niet op, omdat er te veel verschillende opleidingen zijn. Studenten en docenten zijn samen verantwoordelijk voor de kwaliteit van hun onderwijs en moeten de invloed krijgen om deze verantwoordelijkheid te nemen. De politiek zou een commissie van studenten en docenten moeten instellen die het hbo kan doorlichten en de problemen in kaart kan brengen, voordat er beslissingen worden genomen.’
‘De voorstellen van staatssecretaris Zijlstra voor het hbo zijn een goed begin’, meent SP-kamerlid Jasper van Dijk. ‘Landelijke examens voor de kernvakken in het hbo zijn essentieel om het vertrouwen in diploma’s terug te winnen. Ook het voorstel om van docenten een masteropleiding te vragen is een stap vooruit, net als de mogelijkheid om in te grijpen als bestuurders falen. Helaas pakt hij de schaalvergroting nog niet aan, terwijl fusies voor leerfabrieken hebben gezorgd. Om het hbo werkelijk op de rails te zetten, is schaalverkleining nodig. Docenten en studenten moeten elkaar weer kennen.’
‘De maatregelen die staatssecretaris Zijlstra voorstelt suggereren dat die een oplossing zijn voor "het probleem". Maar voor er maatregelen worden genomen, moet eerst onderzocht worden wat het probleem precies is’, vindt de Vereniging van kritische hbo-docenten. ‘Een docent met een mastertitel leidt niet automatisch tot beter onderwijs. Een hbo-docent met academisch werk- en denkniveau is mooi, maar praktijkkennis is zeker zo belangrijk. Het hbo heeft inderdaad imagoschade opgelopen en daar moet iets aan worden gedaan, maar dat kan pas wanneer duidelijk is wat er precies moet gebeuren.’
‘Landelijke examens zijn voor het wetenschappelijk onderwijs niet aan de orde’, aldus universiteitenvereniging VSNU. ‘Wij begrijpen dat deze maatregelen worden genomen, maar die hebben vooral betrekking op het hbo. Vanuit de universiteiten is daar minder noodzaak toe. Universiteiten hebben begrip voor de maatregelen, hoewel het Nederlandse kwaliteitstoezicht internationaal vergeleken al behoorlijk intensief is. De situatie in het hbo is voor universiteiten aanleiding geweest om extra aandacht te besteden aan de nieuwe regelgeving met betrekking tot de examencommissies. Wel hebben we twijfels bij de haalbaarheid om in al deze commissies externen op te nemen.’
‘De Algemene Onderwijsbond is overwegend positief over het pakket aan maatregelen om het vertrouwen in het hbo te herstellen’, stelt AOb-bestuurder Douwe Dirk van der Zweep. ‘De AOb vindt de mastergraad voor docenten een goede maatregel, maar er moeten wel voldoende middelen tegenover worden gesteld om die ambitie te bereiken. Honderd procent van de docenten een mastertitel is misschien iets te veel van het goede. Het conservatorium en de Academie voor Lichamelijke Opvoeding, bijvoorbeeld, bestaan immers alleen op hbo-niveau. Je moet ook niet teveel verwachten van meer toezicht. Met meer en betere docenten bereik je meer.’
‘Wij vinden het goed dat de staatssecretaris maatregelen neemt om de kwaliteit in het hoger beroepsonderwijs beter te waarborgen’, zegt Rik Mooijweer van werkgeversorganisatie VNO-NCW en MKB-Nederland. ‘Want het hbo is essentieel voor het bedrijfsleven en onze economie. Wij blijven graag betrokken bij hogescholen, ook door gekwalificeerde mensen gastcolleges te laten geven of stagiairs te laten begeleiden. Die mensen hebben misschien niet allemaal een mastertitel, maar wel veel kennis en ervaring.’
