Chris van der Heijden is historicus en schrijver, hij doceert aan de School voor Journalistiek. Maandelijks schrijft hij een column voor Trajectum. (Deze column verscheen eerder in Trajectum 1.)
Aan de vooravond van de zomervakantie werd bekend dat een van de twee instituutsdirecteuren van de faculteit Communicatie en Journalistiek (FCJ) opstapt. De vrouw heeft haar functie twee jaar uitgeoefend.
Dat is niet lang, om niet te zeggen kort. Het duurt immers minstens een jaar voordat je een opleiding een beetje kent, nog een jaar om een plekje te veroveren, pas dan kan het werk beginnen.
Nu zou het opstappen van de persoon in kwestie niet zo ernstig zijn als er anderen waren die wel ‘ingewerkt’ waren en dus het schip op koers konden houden. Dat is niet het geval. De faculteitsdirecteur zit er een jaar, de andere instituutsdirecteur een paar maanden. Gevolg: als er zo meteen een opvolger voor de scheidende directeur is gevonden, bestaat het faculteitsmanagement enkel uit nieuwelingen.
Er zullen vast velen zijn die zo’n management met nieuwelingen een voordeel vinden. Heb je meer afstand van de zaak. Word je niet gehinderd door persoonlijke vooringenomenheid. Kan je objectiever plannen smeden en hervormingen doorvoeren.
Het is allemaal waar maar het is meer niet waar of beter: de voordelen wegen niet op tegen de nadelen. De redenen hiervan zijn traditie & cultuur. In onze vloeibare samenleving riekt traditie naar opa’s en sigaren. Achterhaald en verwaarloosbaar dus. Cultuur is zo vaag dat niemand er wakker van ligt.
Niettemin durf ik te beweren dat traditie en cultuur de basis vormen van iedere gezonde instelling. Lang geleden noemde men VVD-politicus Pieter Oud de belangrijkste man van de Tweede Kamer. De reden? Hij was het geheugen van die Kamer. Niemand kende de geschiedenis van de Nederlandse politiek beter dan hij. Daardoor bracht hij relativering, verankering, continuïteit. Allemaal zaken die de politiek nodig heeft. Maar deze niet alleen.
Instellingen, ook op het gebied van onderwijs, kunnen niet zonder dergelijke kwaliteiten, zeker niet in onze vloeibare tijden. Want als alles verandert, blijft er niets en als niets blijft, is er niets. Vandaar de noodzaak koers te houden: traditie! Traditie en cultuur zijn als broer en zus.
Het is waar: cultuur is vaag als mist. Maar net als mist doordringt zij alles. Zij is als een muzikaal systeem. Elk bedrijf, elk gezin, elk land, elke groep kent zo’n systeem. Maar het kost tijd om het te leren kennen. Daarom gaat er iets fout op de FCJ zoals het op wel meer faculteiten fout gaat: in plaats van plekken om te wonen worden het vliegvelden van aankomst en vertrek.
