Reint Jan Renes is lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein
Noem mij paranoïde of beroepsgedeformeerd, maar langzamerhand bekruipt mij het gevoel dat ik op de HU bij de faculteit Communicatie en Journalistiek onderdeel ben van een subtiel experiment. In dit experiment speelt kauwgom en het morsen van urine een centrale rol. In de toiletruimte van de mannen naast ons PubLab ligt in één van de urinoirs standaard uitgekauwd kauwgom. Alsof iemand die ochtend tijdens het plassen klaar was met kauwen en bedacht dat het urinoir ook wel dienst kan doen als afvalbak.
In het begin stoorde ik mij eraan. Wie doet dat nou? Smerig gewoon. Echter steeds meer besef ik dat het een briljante strategie is om er voor te zorgen dat wij mannen enigszins gericht bezig zijn. Onbewust houden wij de straal toch meer daar waar hij moet zijn. Heel handig nu onze schoonmakers al wekenlang staken. Uitgekauwd kauwgom fungeert hier als een subtiele ‘nudge’ om het gewenste (schone) gedrag te vertonen.
‘Nudging’ is een veelbelovende strategie in het automatiseren van keuzes en gedrag. Met nudging worden subtiele veranderingen aangebracht in de context waarin mensen hun keuze maken. Hierbij gaat men ervan uit dat kleine en ogenschijnlijk onbelangrijke details toch een grote impact op menselijk gedrag hebben.
Nudges zijn over het algemeen gemakkelijk in te voeren en goedkoop (zowel voor de uitvoerder als de ontvanger). Nudges kunnen aangebracht worden door een ieder die invloed heeft op een keuzecontext. Daar waar mensen verschillende gedragsopties hebben. Nudges worden verondersteld de aandacht in een bepaalde richting te sturen.
Een klassiek voorbeeld van een nudge is het plakken van een sticker van een vlieg in het urinoir in publieke toiletten. Onderzoek liet zien dat mannen de aandacht op de vlieg richtten waardoor er tachtig procent minder urine werd gemorst. Meer lezen? Koop dan het boek Nudge: Naar betere beslissingen over gezondheid, geluk en welvaart van Sunstein en Thaler.
Waarom ik denk dat het een experiment is? Omdat de kauwgom altijd maar in één van de twee urinoirs lijkt te liggen. Een ideaal design voor een klein experiment. Een neutrale ‘geen kauwgom’-conditie (alle mannen gaan gewoon hun gang) en een gemanipuleerde ‘uitgekauwde kauwgom’-conditie (de mannen doen gericht hun werk) met als belangrijkste afhankelijke variabele de mate waarin urine is gemorst. Heel simpel en het lost een urgent probleem op.
De staking van de schoonmakers heeft de beleidsmakers waarschijnlijk doen inzien dat we voor onze hygiëne niet teveel afhankelijk moeten zijn anderen. Vandaar een pilotstudie om te onderzoeken hoe wij werknemers subtiel richting zelfreinigend gedrag te sturen zijn. Ik juich het van harte toe en verwacht binnenkort de eerste resultaten te lezen in Trajectum of de Paduaan.
Reacties hieronder of op Twitter: @ReintJanRenes
