Reint Jan Renes is lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein en blogt op deze plek maandelijks over zijn vakgebied.
De Verenigde Naties zinspeelden vanwege het vermeend racistische karakter van Zwarte Piet openlijk op een verbod van het Nederlandse Sinterklaasfeest (‘zeg maar nee’). Veel mensen reageerden als door een wesp gestoken. Binnen een week spraken meer dan twee miljoen Nederlanders zich op Facebook uit tegen afschaffing van het sinterklaasfeest. Ze waren duidelijk niet gediend van deze buitenlandse inmenging op hun feestje. Ze zagen dit als vergaande betutteling en een aantasting van hun vrijheid.
Hoe explicieter de poging om mensen te vertellen wat ze moeten doen (‘verbieden dat feest’), des te sterker de weerstand. Om te behouden wat we hebben, activeren we diverse strategieën: zo negeren we onwelkome informatie (‘Hoezo racisme?’); voeren we redenen op die de maatregel onderuithalen (‘Hoe kan een oergezellig feest nou kwetsend zijn’); brengen we de bron in diskrediet (‘De VN zijn niet eens in staat echte problemen op te lossen’); legitimeren we het bestaande gedrag (‘Het hoort bij onze traditie’); of zoeken we steun bij anderen (‘mijn buren vinden het ook onzin’). Met als resultaat dat we nog zekerder zijn van ons gelijk dan voor de beïnvloedingspoging.
Daar waar de VN inzetten op een open debat over racisme, activeerden ze ongelukkig genoeg polariserende weerstandsstrategieën die ieder verstandig gesprek onmogelijk maakten. Als een boemerang kwam hun eigen actie terug. Met als resultaat: een Sinterklaasfeest dat nog steviger verankerd is in de Nederlandse samenleving.
Oftewel: Zeg maar niet, want dan krijg je toch een Piet.
