Janneke Juffermans is als journalist gespecialiseerd in ontwikkelingssamenwerking. Ze schreef vier keer eerder over hoe de HU bijdraagt aan de duurzame ontwikkelingsdoelen. Vandaag is het tijd voor wederhoor. ‘Ik vind je negatief en kritisch.’
*****************************************************************
‘We onderschrijven de duurzame ontwikkelingsdoelen en nemen zo verantwoordelijkheid voor de toekomst van de aarde. Dit klinkt door in ons onderwijs, ons onderzoek, en onze bedrijfsvoering.’
Deze zin staat in het ambitieplan van de Hogeschool te lezen. De 17 duurzame ontwikkelingsdoelen zijn in 2015 door de Verenigde Naties opgesteld als duurzame ontwikkelingsagenda en moeten in 2030 zijn bereikt. Maar wat komt er van de ambitie van de hogeschool terecht?
Steekproefsgewijs nam ik projecten onder de loep, geëtaleerd op de HU-site Duurzaam Doen. Ze riepen een beeld op van projecten die er soms met de haren werden bijgesleept, slechts met fantasie aan een duurzaam ontwikkelingsdoel te koppelen,
Projecten die op het Zuiden gericht waren, maar die gestopt zijn of vastlopen door onvoldoende financiering of, ondanks het prijken op de site, slechts een zeer beperkte bijdrage kregen van de HU. Heeft de communicatie-afdeling te weinig beeld heeft van wat er gebeurt? Doet de hogeschool minder dan ze doet voorkomen? Ik probeer er in dit wederhoor-interview achter te komen. Erlijn Eweg, kennismanager gezond en duurzaam leven en Saskia Hanssen, manager studentassistenten van het Green Office staan me te woord.
‘Ook in Nederland is nog veel te doen aan de duurzame ontwikkelingsdoelen’
Je vond een van mijn stukken te makkelijk, schreef je in een reactie. Leg eens uit?
Erlijn Eweg: ‘Ik vind het te kort door de bocht om te kijken naar of we wel genoeg doen in OS-landen (Landen met wie Nederland een ontwikkelingssamenwerkingsrelatie heeft). De duurzame ontwikkelingsdoelen (SDG’s) zijn juist bedoeld om te kijken naar wat we in Nederland kunnen bijdragen. Ook hier zijn problemen die spelen en moeten worden opgelost.’
Maar hebben we daar het frame van die doelen voor nodig? Nederland is een welvarend land, met nog steeds een sterke rechtsstaat en redelijk functionerend sociaal stelsel. Er is pluriformiteit in meningen en tegenkrachten.
‘Ik vind dat er in Nederland nog weinig aan de SDG’s gewerkt wordt. Ik ben het met je eens dat de tegenstellingen in ontwikkelingslanden groter zijn, maar het is te makkelijk om te zeggen: “Geef ze daar geld en dan hoeven we hier niets meer te doen.” Hier hebben we ook nog veel te bereiken, op het gebied van de energietransitie, circulariteit, de duurzame maatschappij.’
‘Elke organisatie kan kiezen welke doelen het meest relevant zijn’
Als ik naar de projecten van de hogeschool kijk, lijkt er veel nadruk te liggen op Nederland. Eens?
‘Ik wil niet alle studenten naar ontwikkelingslanden sturen. Dat is niet realistisch en we willen geen ‘ontwikkelingstoerisme’ stimuleren. We willen studenten begeleiden in hun ontwikkelingstraject èn we hebben een maatschappelijke missie om bij te dragen aan dit soort doelen.
De eigen omgeving ligt meer onder handbereik dan ver weg. We willen studenten bewust maken van de uitdagingen waar we voor staan, maar we willen studenten en onderzoekers ook aanzetten tot goede keuzes, bijvoorbeeld in hun onderzoeksprojecten. Daarbij, vergeet niet: elke organisatie kan kiezen welke doelen het meest relevant zijn en zich daarop inzetten. En het is ook niet zo dat we ons niet inzetten voor het Zuiden, we hebben vanuit de Hogeschool bijvoorbeeld ingezet op een project in Vietnam.’
‘Met een kritische toon activeer je mensen niet.’
Je vindt mijn stukken te kritisch?
Eweg: ‘De HU heeft de SDG’s ondertekend, en één van de doelen ervan is om mensen te activeren. Met een kritische toon activeer je mensen niet. Het geeft degenen die dat soort projecten aan het ontwikkelen geen fijn gevoel. Je wil dat mensen zelf denken, zich afvragen hoe ze kunnen bijdragen.’
Is er wel ruimte voor verbetering? Want soms weten we gewoon niet of het voor mensen elders ook goed is. Denk aan de duurzame auto. Het lithium voor de accu wordt door kinderen die weinig anders kunnen uit mijnen gehaald. Hoe weet je of wat je lokaal doet ook echt de situatie daar verbetert of niet verder verslechtert?
‘Het zou inderdaad goed zijn om daar een tool voor te ontwikkelen. Maar je kunt ook kleiner beginnen. Volgens mij is het duurzaamheidsteam wel bezig met de vraag: met welke partners wil de hogeschool samenwerken en met welke niet. Wil je met een regime samenwerken of met ngo’s bijvoorbeeld. Dat zijn allemaal zaken om in de toekomst over na te denken.’
‘Duurzame ontwikkelingsdoelen geven een goed kader’
Op de site van Duurzaam Doen staan veel projecten en van sommige vraag ik me af wat ze bijdragen aan de SDG’s.
Saskia Hanssen: ‘Ik vind je heel kritisch. Er gebeurt veel op de hogeschool, niet alleen aangestuurd door het management maar ook spontaan. Wij proberen al die zaken in kaart te brengen, maar dat wil niet zeggen dat de lijst volledig is. Veel blijft buiten het zicht, maar draagt wel bij aan die doelen.’
Moeten we het SDG-frame dan niet vooral richten op de moeilijker te realiseren maar minstens zo belangrijke samenwerking met Zuidelijke landen?
‘Daar ben ik het niet mee eens. Sommige zaken zouden we misschien al wel doen als we de SDG’s niet als kapstok of visie hadden, maar die doelen geven nu juist zo’n mooi kader en een richtlijn. Het toont het verband tussen al die verschillende positieve ontwikkelingen en het inspireert.’
‘Het kan nog beter, ja natuurlijk kan het beter.’
Is het hemd nader dan de rok of zie ik dat verkeerd?
‘Het is act local, think global. Ook als je lokaal aan de goals werkt draag je bij aan een oplossing wereldwijd. We moeten onze footprint verkleinen. Als we dat doen dan zijn we toch ook bezig met ongelijkheid verminderen?’
Dat hoeft niet zo te zijn. Neem bijvoorbeeld het derde doel: gezondheid. We doen niets aan moeder-en kindsterfte of aan malaria, medische problemen die vallen onder dat doel. Is het niet gemakzuchtig om je op dichtbij te richten en op duurzaam?
‘Er zijn natuurlijk veel soorten duurzaamheid. Sociale , economische en ecologische duurzaamheid. Het gaat niet alleen om klimaatverandering. Het zou een wonderlijke opvatting zijn als de hogeschool de hele wereld moet gaan verbeteren.’
Vind je dat de HU genoeg doet of dat het beter kan?
‘Is het glas halfvol of halfleeg? Ik eet vegetarisch, maar heb wel leren schoenen aan. Je doet iets om je footprint te verminderen. Het kan nog beter, ja natuurlijk kan het beter.’
Vind je dat de HU zich binnen de SDG’s op de goede dingen richt?
‘Binnen de hogeschool hebben we voor een bepaalde profilering gekozen. De dingen die jij noemt zoals bijvoorbeeld moeder- en kindsterfte in het Zuiden, zijn meer onderwerpen die bij Wageningen Universiteit aan bod komen. Wij hebben bij de HU een ander thema gekozen, namelijk ‘leefbare samenleving en stedelijke omgeving’. Daarbij, de SDG’s zijn ons kompas. Maar niet ons enige kompas.’
De vijf favoriete projecten van Erlijn op het gebied van de SDG’s:
Proefdiervrije testmethodes voor vaccins
Draagt bij aan doel 3: Verzeker een goede gezondheid en promoot welvaart voor alle leeftijden. En het ondersteunen van onderzoek en ontwikkeling van vaccins en geneesmiddelen.
Integrale Energietransitie Bestaande Bouw
Draagt bij aan doel 7: Verzeker toegang tot betaalbare, betrouwbare, duurzame en moderne energie voor iedereen.
ENPOR: Actions to Mitigate Energy Poverty in the Private Rented Sector
Draagt bij aan datzelfde doel 7 van hierboven.
Smart Solar Charging: duurzame energie op wijkniveau
Draagt bij aan doel 7 en ook aan doel 13. Neem dringend actie om klimaatverandering en haar impact te bestrijden.
Centre of Expertise Smart Sustainable Cities
Draagt bij aan doel 11. Maak menselijke nederzettingen inclusief, veilig, veerkrachtig en duurzaam.
