Hoe moet het verder met de plannen van minister Ronald Plasterk, nu het kabinet gevallen is? Welke ideeën verdwijnen in de prullenmand en welke blijven behouden?
Zodra PvdA-minister Plasterk aantrad, veegde hij omvangrijke plannen van zijn VVD-voorganger Mark Rutte van tafel. Rutte wilde studenten zogeheten ‘leerrechten’ geven, een soort strippenkaarten waarmee ze zelf onderwijs konden kopen en makkelijker naar andere instellingen konden overstappen. Weg ermee, dacht Plasterk. Nu staan zijn eigen plannen op de tocht.
Zo wilde hij de hele indeling van het hoger onderwijs herzien. ‘Het huidige stelsel barst uit zijn voegen’, vond hij, en fantaseerde over een ‘ander en breder stelsel’, zoals dat in de Amerikaanse staat Californië. Zouden er misschien meer ‘smaken’ moeten komen dan alleen hbo en wetenschappelijk onderwijs?
Voor die discussie kreeg hij de handen bepaald niet op elkaar. De VVD noemde het ‘een oplossing op zoek naar een probleem’. Het gesteggel over hogescholen die ‘universiteitje wilden spelen’ was nou net achter de rug; Plasterk zou juist voor rust moeten zorgen, aldus de liberalen. Ook het CDA begreep niet waar Plasterk heen wilde: ‘Hij heeft nog niet eens helder uitgelegd wat het knelpunt is’, zei CDA-kamerlid Jan Jacob van Dijk.
Ook voor het goedkeuren van opleidingen – de accreditatie – ligt er een nieuwe wet in het verschiet. Universiteiten en hogescholen zouden voortaan een instellingstoets kunnen aanvragen. Als hun voorzieningen en kwaliteitszorg in het algemeen op orde blijken, zouden de afzonderlijke opleidingen voortaan kunnen volstaan met een lichtere toets, waarin die voorzieningen en kwaliteitszorg buiten beschouwing worden gelaten. Dit zou de lasten moeten drukken.
Theoretisch een goed plan; alleen bleek dit effect tijdens de eerste experimenten niet op te treden. Volgens critici – waaronder de raad van State – zul je toch per opleiding moeten kijken hoe het met de voorzieningen en kwaliteitszorg is gesteld. Dat levert dubbel werk op. Plasterk verwierp de kritiek, maar wellicht wil zijn opvolger toch het huiswerk overdoen en de wet en passant een andere kleur geven.
En wat te denken van de 100 miljoen euro die minister Plasterk, direct na zijn aantreden, uit het budget van de universiteiten haalde en aan onderzoeksfinancier NWO gaf om het te verdelen onder de beste wetenschappers? Het CDA ging daar slechts tandenknarsend mee akkoord en bleef er moeite mee houden, net als oppositiepartij SP. De invoering van de overheveling gaat in fases. Dit jaar is zestig miljoen overgeheveld. Wie weet drukt het CDA in een volgende regering op de pauzeknop. Terugdraaien lijkt niet waarschijnlijk, gezien de opvattingen van de VVD, die de overheveling niet verkeerd vond.
De omstreden wet op het hoger onderwijs, waarin studiefinanciering voor tweede opleidingen is afgeschaft, is door de Tweede Kamer al aangenomen. Maar het CDA vond dat dubbelstudenten eigenlijk twee jaar de tijd zouden moeten krijgen om hun tweede opleiding tegen het lagere collegegeld af te maken. Misschien ligt die discussie weer open. Een amendement is snel geschreven.
