Het is weer oktober, dus de HU organiseert traditiegetrouw de Dag van de Duurzaamheid. Een volle zaal luistert naar de opening, waar spreker Eva Rovers pleit voor het burgerberaad. ‘Ook op de HU?’
Er staat file in de gang voor de collegezaal in het gebouw op Padualaan 101. Bezoekers uit het buitenland krijgen een headset, zodat ze de opening live in het Engels kunnen meeluisteren. Een enkeling drinkt nog een laatste slok uit zijn herbruikbare beker. Iets na 10.30 uur openen de deuren en stroomt de zaal vol. Zelfs op het balkon zit publiek.
Dode bijen
Het kunstwerk op het podium trekt veel bekijks. Honderd bloemen van reflecterend materiaal gaan open en dicht, met een zacht klapperend geluid. In het midden staat een apparaat met een beeldscherm. Foto’s van bijen verschijnen en verdwijnen weer. Een installatie van Studio Spés: twee kunstenaars die de bijensterfte in beeld wilden brengen. ‘De afname zie je voor je neus gebeuren, dat maakt meer impact’, zeggen de kunstenaars.
Een mond vol
Dagvoorzitter Aniek Moonen, voormalig voorzitter van de Jonge Klimaatbeweging, opent de dag. De kunstinstallatie gaat even op pauze – ‘anders leidt het geluid af’. Ze introduceert het thema: ‘Hoe we ervoor zorgen dat de transitie naar een duurzame samenleving op sociale en rechtvaardige wijze verloopt’. Een hele mond vol. ‘Denk aan energiearmoede, of de plannen om elektrische auto’s duurder te maken.’
Na een praatje met collegevoorzitter Wilma Scholte op Reimer komt de keynote spreker naar voren. Eva Rovers is schrijver en directeur van Bureau Burger Beraad. Ze stelt twee vragen aan de zaal. ‘Voel jij je vertegenwoordigd door politici? Heb je het gevoel dat je beleid kan beïnvloeden?’ Een derde van de toeschouwers steekt zijn hand op. ‘Ik ook’, vervolgt ze.
Weinig invloed
Het democratisch systeem is nog niet voldoende in staat klimaatverandering aan te pakken, stelt Rovers. Onder andere door de ‘diplomademocratie’. ‘Over het algemeen geldt: hoe meer opleidingen je hebt genoten, hoe meer invloed je hebt. En de manier van burger-inspraak in Nederland is te klein en wordt vaak te laat geregeld. Een oplossing hiervoor is een burgerberaad, volgens Rovers. Uit eerdere ervaringen blijkt de uitkomst van zulke ‘overleg-dagen’ heel groot.
Burgerberaad
Bij een burgerberaad denkt een groep mee over maatschappelijke problemen, en geven ze aanbevelingen voor beleid. De mensen wordt willekeurig gekozen door loting, waardoor ze een afspiegeling zijn van de maatschappij: qua leeftijd, opleidingsniveau, geslacht, afkomst. Op deze manier wordt de samenleving meer betrokken bij belangrijke beslissingen. Deelnemers krijgen een vergoeding.
In steeds meer landen kiest het bestuur voor een burgerberaad. Ook in bepaalde gemeenten in Nederland. In 2025 komt het eerste Nationaal Burgerberaad Klimaat over hoe Nederland duurzamer kan eten, reizen en spullen gebruiken. ‘70.000 mensen ontvangen een uitnodiging. Dus houd je brievenbus in de gaten voor de “gouden wikkel”’, grapt Rovers. Van die grote groep worden 175 mensen geselecteerd. ‘Dat geeft zo’n andere blik dan alleen ambtenaren, wetenschappers en politici.’
De nadelen van zo’n burgerberaad laat Rovers achterwege. Ze richt zich op het publiek. ‘Is het tijd voor een burgerberaad aan de HU’, wil ze weten. ‘Een schoolberaad?’ De handen vliegen omhoog. ‘Maar waarover?’ ‘Over met welke partners we samenwerken’, zegt iemand. ‘Over mentale gezondheid’, vraagt een ander.
Panel
De opening eindigt met een panel waar Rovers en Scholte op Reimer met twee studenten en een docent nog wat napraten. Student en HSR-lid Anass Loukili: ‘Het burgerberaad is een heel mooi alternatief. Als HSR zijn bepaalde studenten ondervertegenwoordigd. Wij zijn maar met z’n tienen, terwijl er 37.000 studenten zijn op de HU.’
Ook Scholte op Reimer vindt het burgerberaad fascinerend. ‘Het is heel oplossingsgericht.’ Een belangrijke vraag: hoe vindt je de studenten die zoiets juist niet zo belangrijk vinden? Emre Çiçek, docent Social Work en lid van het Netwerk Diversiteit en Inclusie: ‘Dit is wel laagdrempeliger dan lid worden van de HSR. Het zou heel mooi zijn als we alle perspectieven kunnen verzamelen.’
Anderhalf uur later is de opening voorbij. Er is een kleine storing en het licht en geluid valt even uit. Daardoor worden de vragen vanuit het publiek geschrapt. Het is tijd voor de rest van het programma.
De Dag van de Duurzaamheid is onderdeel van de Utrecht Science Week. Deze middag zijn er workshops, je kunt een bezoekje nemen aan de SpaceBuzz en bij het klimaatcasino in gesprek gaan met wetenschappers.
