Hoe wordt de oorlog tussen Israël en Hamas beleefd op universiteiten in Jeruzalem? Trajectum spreekt een docent aan de (gesloten) Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem en een docent aan de enige Palestijnse universiteit (geopend) in de stad, de Al-Quds Universiteit.
Nimrod Goren is voorzitter van het Israëlische Instituut voor Regionaal Buitenlands Beleid. Ruim tien jaar lang doceerde hij Midden-Oostenstudies aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem.
Hoe gaat het met u?
‘Israël heeft op 7 oktober de ergste terreuraanval ooit ondergaan, en dit raakt iedereen in het land persoonlijk. Mijn naaste omgeving is in orde, maar we maken ons grote zorgen over alles wat er nu gebeurt en wat er daarna zou kunnen gebeuren.’
Na de Hamas-aanval op 7 oktober is besloten de universiteiten in Israël gesloten te houden. Waarom?
‘Het academisch jaar zou medio oktober van start gaan. Ongeveer 30 procent van de studenten moest echter het leger in, en dat gold ook voor een flink aantal docenten en professoren. Sommigen hebben familieleden verloren tijdens de aanslagen, anderen maken zich zorgen om hun dierbaren. In verschillende steden gaan regelmatig sirenes af, en veel Israëli’s zijn betrokken bij vrijwilligersactiviteiten om mensen in nood te helpen. Het was simpelweg niet mogelijk om onder deze omstandigheden het academisch jaar te openen en dit werd uitgesteld tot begin december. De hoop is dat het dan weer rustiger zal zijn.’
Sommige studenten vinden dat Nederlandse universiteiten en hogescholen zich nu moeten uitspreken tegen de aanvallen van Israël. Hoe is het in Israël zelf?
‘Iedereen hier is het min of meer eens met de oorlogsdoelstellingen van Israël. Wij zijn geschokt door de terreur van Hamas en zijn van mening dat de internationale gemeenschap deze eerst krachtig moet veroordelen. Daarna kunnen we bespreken of het juist is hoe Israël momenteel opereert. Voor Israëli’s zijn het herstellen van de veiligheid, het bestrijden van terreur en het vrijlaten van gijzelaars nu de topprioriteiten. Wat er op 7 oktober gebeurde, is ongekend en mag nooit meer gebeuren. In de ogen van de meeste Israëli’s heeft Hamas dit geweld over zijn eigen bevolking gebracht.
Als we verder kijken dan 7 oktober zijn de meningen binnen Israël veel gedifferentieerder. We zien dat onze premier de Palestijnse kwestie aan de kant wilde zetten en zich verzet tegen de tweestatenoplossing. Bovendien had Netanyahu belang bij Hamas, omdat het Gaza regeert en de Palestijnse Autoriteit de Westelijke Jordaanoever regeert. Netanyahu heeft gedacht: laten we die verdeeldheid behouden. Dat was een grote fout. De Palestijnse Autoriteit zou opnieuw over het hele gebied moeten regeren.’
Als we wat verder in de toekomst kijken en het huidige geweld hopelijk voorbij is, wat laat dit conflict dan achter voor alle jongeren van Israël en Palestina? Hoe kunnen zij verder?
‘Er is op dit moment zeer weinig vertrouwen tussen Israël en de Palestijnen. Het is belangrijk dat er een dialoog is tussen studenten van beide kanten, maar die is er nu nauwelijks. De meeste hedendaagse jongeren hebben ook geen eerdere vredesbesprekingen meegemaakt, die van vóór hun tijd. Ze moeten elkaar ontmoeten en weer met elkaar leren praten. Op dit moment is het nog veel te vroeg, maar als dit voorbij is, nodig dan Israëli’s en Palestijnen uit op jullie onderwijsinstellingen voor een dialoog van mens tot mens. Dat kunnen lastige en ingewikkelde gesprekken worden, maar de relaties die ik tijdens mijn eigen studententijd met Palestijnen heb ontwikkeld (we waren bijvoorbeeld uitgenodigd op de Universiteit van Amsterdam) zijn er nog steeds. Nu bestaan er te weinig van dat soort relaties om een uitweg uit het conflict te bieden, al helemaal onder jongeren.’
Wat verwacht u hierin van de internationale gemeenschap?
‘Er is straks een kans om de situatie in de regio ten goede te hervormen, nadat de oorlog voorbij is. Regionale en Westerse landen kunnen hierbij helpen. Hamas mag de Gazastrook niet blijven regeren en moet zijn macht verliezen om terreur te bedrijven. De Palestijnse Autoriteit moet nieuw leven worden ingeblazen, zodat zowel de Westelijke Jordaanoever als Gaza gecontroleerd kunnen worden door een gematigd, capabel en legitiem leiderschap. Ook Israël heeft behoefte aan een ander soort, meer vredelievend leiderschap. De internationale gemeenschap zou moeten steunen, bemiddelen en kansen bieden voor vrede.’
Munir Nuseibah is docent International Recht aan de enige Palestijnse universiteit in Jeruzalem.
Hoe gaat het met u?
‘Het is heel moeilijk. De familie van mijn moeder woont in Gaza en moest het huis uit. Elk uur dat ik weet dat ze nog leven, ben ik opgelucht. Een heel gezin uit onze uitgebreide familie werd al vermoord.’
Voelt u zich veilig in Jeruzalem?
‘Nee. Studenten en professoren worden steeds vaker opgepakt, bijvoorbeeld omdat ze iets op Facebook hebben geplaatst, ook al is het maar een gedicht of steunbetuiging. We kunnen de oude stad van Jeruzalem niet binnen, de poorten zijn gesloten, als je er doorheen wilt word je gefouilleerd en wordt je telefoon onderzocht en kun je geslagen worden. Gelukkig heeft het universiteitsbestuur ons laten weten dat we thuis moeten werken. We zitten weer op het coronaprotocol.’
Hoe worden alle gebeurtenissen sinds 7 oktober besproken op uw universiteit?
‘Studenten vragen me: waar is het internationaal recht op dit moment? Tijdens de colleges voelen ze zich vrij om zich te uiten. Buiten de colleges is het een ander verhaal. Veel mensen weten: dit is geen goed moment om te praten, je kunt een doelwit worden. Maar ik wil me uitspreken: waarom zou ik anders Internationaal Recht hebben gestudeerd?’
Sommige studenten hier in Nederland vinden dat universiteiten zich ook uit moeten spreken. De instellingen willen zelf – zeggen ze – een veilige plek voor open debat zijn. Wat vindt u daarvan?
‘Onder de huidige omstandigheden is het een walgelijk idee om tijd te investeren in het uitnodigen van Israëli’s en Palestijnen voor een debat, als ik eerlijk ben. Zullen deze gesprekken de apartheid in Palestina en de huidige genocide oplossen? Het inzetten van tijd en middelen om een dialoog te creëren legitimeert dan de huidige omstandigheden. Zo van: er zijn tenminste mensen die praten. Nee, de apartheid moet eerst eindigen. Universiteiten moeten opkomen tegen het onrecht. En nadenken over de relaties die zij aangaan, ook met Israëlische instellingen, waaronder universiteiten die het huidige beleid onderschrijven. Zodra de apartheid is ontmanteld, kan de dialoog weer prioriteit worden waaraan we zullen moeten gaan werken.’
Hoe gaat het met de studenten van de Al-Quds Universiteit?
‘Daar weet ik niet veel van. Ik vraag het wel, maar ze delen niet veel met elkaar in de klas. Wel weet ik dat de Palestijnse studenten sinds 7 oktober verschillende keren hebben gestaakt. Ze willen niet meewerken aan elektronisch onderwijs, zolang onze gezinnen in Gaza worden afgeslacht. Elke keer is er dan een vergadering met het universiteitsbestuur en dan beginnen de lessen toch weer. Een paar dagen later gaan ze opnieuw in staking.
Sommige van die studenten zijn van mening dat we door de gewone gang van zaken, ook al is het vanuit huis, negeren wat er aan de hand is. Maar ik zie het een beetje anders: we moeten blijven werken, ondanks alle verschrikkingen die zich voordoen. Het is essentiële kennis die ze opdoen. Voor ons, voor hen en voor de toekomst.’
Wat hoopt u voor jongeren?
‘Eerst moet iedereen erkennen dat de Palestijnen onder een apartheidsregime leven. Dat moet stoppen en daar moeten we allemaal aan bijdragen. We moeten de wortels van het conflict aanpakken en zodra we dat hebben gedaan, kunnen we een gesprek voeren om de toekomst van deze jongeren mooier te maken. Dat kan alleen op voorwaarde dat we gelijkwaardige gesprekspartners zijn.’
Nimrod Goren is voorzitter van het Israëlische instituut voor buitenlands beleid bij het Midden-Oosten Instituut in Washington D.C. en medeoprichter van de Raad voor Mediterrane Diplomatie. Hij doceerde aan de Hebreeuwse Universiteit van Jeruzalem en werkte er voor de bevordering van de vrede.
Munir Nuseibah is docent internationaal recht aan de enige Palestijnse universiteit in Jeruzalem, de Al-Quds Universiteit. Daarnaast is hij mensenrechtenadvocaat en documenteert hij mensenrechtenschendingen tegen de Palestijnen en staat hen de slachtoffers juridisch bij.
