Gezondheids- en welzijnsdomeinen moeten meer en anders samenwerken, vindt Jasmin Pekaric. Door de 9000 studenten van 15 gezondheidsopleidingen anders op te leiden, helpt de HU mee in die transitie.
Jan (50) heeft last van zijn knie en komt steeds vaker terug naar de fysiotherapeut. Als de fysiotherapeut doorvraagt, komt hij erachter dat het overgewicht van de patiënt de oorzaak van de pijn is. En dat zijn overgewicht komt doordat hij geen geld heeft om te sporten. Als de fysiotherapeut op de hoogte zou zijn van een sportregeling voor mensen met weinig geld, zou hij Jan kunnen helpen. Maar als de fysiotherapeut alleen naar de knie kijkt en doet waarvoor hij is opgeleid, blijft Jan maar terugkomen met zijn pijn.
Dit soort verhalen in de zorg komt vaker voor. Jasmin Pekaric, docent Fysiotherapie en lid van het projectteam van het programma HU Gezond & Wel ‘Er is vergrijzing en ziekten worden steeds complexer. Daarnaast is er sociale en financiële ongelijkheid en weten mensen vaak niet waar ze heen moeten.’
De gezondheidszorg moet efficiënter door betere samenwerking, vindt Pekaric. Hij is wekelijks een dag bezig met dit project, samen met zo’n vijf anderen. Inmiddels werken tientallen onderzoekers, lectoren en docenten mee om studenten meer interprofessioneel op te leiden.
‘Een mens is niet in een model uit te drukken’
‘Professionals in de wijk werken nu vaak langs elkaar heen, omdat ze elkaars taal niet begrijpen. Elke beroepsgroep in de zorg kijkt vanuit zijn eigen expertise, protocollen en wettelijke kaders.’
De ene zorgverlener kijkt vanuit een medisch model, terwijl sociale zorgverleners vaak vanuit een sociaal model kijken. ‘Maar een mens is niet in een model uit te drukken. Een patiënt met rugpijn kan een verrekte spier hebben, maar rugklachten ontstaan ook door stress vanwege werkloosheid of schulden.’
Fysio, maar ook een beetje diëtist
‘Zorgverleners moeten in staat zijn om in elkaars grijze gebied te opereren.’ Een fysiotherapeut zou volgens Pekaric een basisverkenning van iemands voedingspatroon kunnen maken en advies kunnen geven over de balans tussen energie-inname en verbruik. ‘En als de fysio samenwerkt met lokale partners, kan hij zijn patiënt motiveren om de echte oorzaak van de pijnklachten aan te pakken.’
Door te vertellen over het wekelijkse sportuurtje van het buurthuis bijvoorbeeld. Andersom zouden lokale partners uit de wijk ook de fysiotherapeut moeten kunnen vinden. ‘Dan kunnen zij doorverwijzen als er een specialistische behandeling nodig is.’
Samenwerken binnen opleidingen
Met het programma HU Gezond & Wel worden de 9000 studenten van vijftien gezondheid- en welzijnsopleidingen anders opgeleid. Het idee is dat ze erachter komen wat hun collega’s doen. Pekaric: ‘We willen dat alle studenten van gezondheidsgerelateerde en sociale opleidingen met elkaar in aanraking komen. Dan leren ze beter samenwerken aan casussen uit het werkveld.’
Pasta Inclusief
Een recent project van Gezond & Wel is Pasta Inclusief. Vrijdag 18 november maakten en verkochten derdejaarsstudenten Logopedie Irem, Merel en Suzan verse pasta in de foodcourt op Padualaan 101. Dit deden zij samen met twee studenten Orthoptie en vier mensen met een licht verstandelijke beperking. Merel: ‘Zij doen dagbesteding bij zorginstelling Amerpoort. Wij zijn bij hen langs geweest en zij ook bij ons. Voordat het pasta-evenement plaatsvond, hebben we online meetings gehad om een boodschappenlijst te maken en andere praktische dingen te bespreken. We moesten met hen samenwerken, dus niet zelf alles bepalen en regelen.’
De studenten hebben veertig uur besteed aan het project, dat hun samenwerkingsvaardigheden moet verbeteren. Merel: ‘Ze hadden veel duidelijkheid nodig, terwijl wij wat flexibeler waren.’ Irem: ‘En als iemand teveel praatte, dan konden wij er niet echt iets van zeggen omdat wij hen ook de ruimte wilden geven.’
Hun specifieke kennis voor logopedie hebben ze niet gebruikt. Merel: ‘En de studenten Orthoptie ook niet. Maar het was bij dit project ook niet de bedoeling.’
Gezond & Wel Centrum
Een ander onderdeel van het programma is het Gezond & Wel Centrum. Bestaande HU-klinieken op de Bolognalaan worden op dit moment hiernaar omgebouwd. Daar gaan studenten, docenten en onderzoekers van zowel gezondheidsdomein als sociale domein samenwerken.
Studenten moeten er bijvoorbeeld een interprofessionele intake gaan leren doen. Pekaric vertelt hoe dat gaat: ‘Een cliënt met rugpijn meldt zich bij de kliniek. Afhankelijk van wat precies de klacht is, doen de studenten van verschillende opleidingen gezamenlijk een intake. Het kan dus zijn dat de cliënt zowel een student Fysiotherapie als een student Social Work of Verpleegkunde spreekt. Samen proberen ze de oorzaak en oplossing te vinden. Ze vragen dus ook naar zingeving, het sociaal netwerk of de financiële situatie.’
Gezond & Wel in de wijk
Eén van de projecten waar de studenten samen aan gewerkt hebben was een casus in de Utrechtse wijk Utrecht Oost. De opdrachtgever van dit project wilde weten waarom ouderen hier zo vaak vielen en wat daar aan gedaan kon worden. Pekaric: ‘Een student fysiotherapie zou direct denken dat dit aan bijvoorbeeld spierkracht of gebrek aan conditie ligt. Dit kan natuurlijk een oorzaak zijn maar er kan veel meer aan de hand zijn. Bijwerkingen van medicijnen, een gebrek aan hulpmiddelen, slechte ogen of een slecht betegelde straat in de wijk.’ Nu moest hij echter de oorzaak achterhalen met studenten Social Work, Optometrie en Verpleegkunde.
Vrees om beroepsidentiteit?
Verliest een student op deze manier niet een beetje zijn specialiteit? Pekaric: ‘Nee. Fysiotherapeut blijft specialist in bewegend functioneren van een mens.’ Maar alleen behandelingen in de behandelkamer zijn verleden tijd.
Voor studenten die net aan hun studie beginnen kan dit soms wel als een verrassing komen, volgens Pekaric. ‘Ze doen de opleiding omdat ze wel eens met hun klacht bij een fysiotherapeut zijn geweest. Als ze vervolgens een opdracht krijgen om mee te denken over een beweegplein, voelt dat vreemd. Dit heeft tijd nodig.’
Toekomst
Als het project succesvol blijkt, kan het dan straks gemakkelijk in het curriculum verweven worden? Dat is nog even de vraag. Pekaric: ‘We hebben alle opleidingen gevraagd om inzichtelijk te maken hoeveel van onze projecten in het curriculum passen.’
In 2026 is interprofessioneel werken in onder andere Gezond & Wel Centrum een vast onderdeel van curricula.
