De knuffelrobot SAMbuddy is een van de vijf genomineerden van de Computable Awards in de categorie Onderwijsproject. De knuffel beschikt over elektronica waardoor het met kinderen kan ‘praten’. Docent en onderzoeker Matthijs Smakman van de opleiding HBO-ICT werkte samen met collega’s en groepen studenten mee aan de ontwikkeling ervan. Er zijn plannen om de knuffel ook geschikt te maken voor ouderen.
De docent vindt het ‘fantastisch’ en ‘een hele eer’ dat het project genomineerd is voor de Computable Award, vertelt hij via Teams. En er is nog iets om trots op te zijn: SAMbuddy doet drie dagen mee aan het wetenschapsprogramma Science van Lowlands. Zoals het er nu naar uitziet barst het festival los op 20 tot en met 22 augustus. Smakman en consorten onderzoeken dan hoe de festivalgangers het knuffelen en ‘praten’ met de robot ervaren.
De ‘vertelknuffel’ ziet eruit als een walvis, heeft een zachte vacht en is ongeveer een halve meter groot. Binnenin zit een kleine computer (het ‘brein’). Door het indrukken van knoppen kunnen kinderen met SAMbuddy ‘praten’. Het beschikt over een aantal standaard gesprekken. De knuffel vraagt bijvoorbeeld: ‘Hoe gaat het met je vandaag?’ Een kind zegt dan: ‘Ik heb een stomme dag.’ De knuffel ‘begrijpt’ dit op basis van spraakherkenning en reageert met: ‘Wat is er gebeurd?’ Waarop het kind zijn verhaal kan doen.
De knuffelrobot is aanvankelijk ontworpen voor kinderen die hun hart willen luchten of een maatje nodig hebben. Bijvoorbeeld kinderen met autisme: zij praten moeilijk met andere mensen en makkelijker met een sociale robot. Of kinderen die gepest worden en hierover niet met volwassenen willen praten.
Hackathon voor onderwijsinnovaties
De vraag naar een sociale robot kwam twee jaar geleden op tijdens een hackathon voor onderwijsinnovaties in het basisonderwijs. Smakman zelf was niet betrokken bij de bijeenkomst maar stuitte een jaar geleden op het initiatief toen hij voor zijn promotieonderzoek aan de Vrije Universiteit op zoek was naar een dergelijk project.
Hij stelde voor om studenten HBO-ICT in te schakelen voor de verdere ontwikkeling van de vertelknuffel. Een groep van zo’n vijf studenten ging er tijdens de minor Social Robotics mee aan de slag. Inmiddels zijn er zo’n vijftien studenten via de minor bij betrokken geweest. Vooral ICT-studenten maar ook studenten Communicatie en buitenlandse studenten, vertelt de docent.
‘Meer dan 90 procent van de kinderen vertrouwde de robot en was bereid om een geheimpje te vertellen’
Smakman: ‘De eerste groep bekeek wat kinderen nodig hadden om de robot te vertrouwen. De bedoeling van de vertelknuffel is immers dat kinderen hun hart gaan luchten aan dat ding. Op een basisschool testten ze dat uit op veertig kinderen. Daaruit bleek dat meer dan 90 procent de robot vertrouwde en bereid was om een geheimpje te vertellen. De ethische kant daarvan is een onderdeel van mijn promotieonderzoek. We hebben hierover ook contact met privacy-officers.’
Bewegingssensoren en hartslagsimulator
Een tweede minorgroep die zich over de robot ontfermde bestond uit studenten HBO-ICT van de afstudeerrichting Artificiële Intelligentie. Zij plaatsten onder meer de bewegingssensoren en hartslagsimulator in het apparaat. Een andere groep onderzocht of SAMbuddy in staat is om stress bij kinderen te verlagen. Die laatste groep heeft dit onderzocht met zestig kinderen tussen de drie en zes jaar van een basisschool in Rotterdam en Epe.
Smakman: ‘Dertig kinderen kregen muziektherapie en dertig andere kinderen kregen de robotknuffel om een gesprekje mee te voeren. We zagen dat zowel met muziek als de robot stress bij kinderen verminderde. We gebruikten hiervoor een smiley based likert scale, met negatieve, neutrale en positieve smileys. Na de interactie met de robot waren er geen kinderen meer die aangaven dat ze zich niet fijn, blij of goed voelde. Na de interactie met de muziek waren nog wel enkele kinderen die zich niet fijn voelden.’
Aan het project zijn meerdere partijen verbonden. Het lectoraat Betekenisvol Digitaal Innoveren begeleidt de minorstudenten. De VU helpt mee met de wetenschappelijke opzet van de experimenten en de analyse van de data. Zij coachen daar de studenten in. ‘Het is een mooie kruisbestuiving omdat ik daar ook promoveer’, zegt de docent en onderzoeker. ‘Het blijkt dat hbo-studenten goed mee kunnen draaien in wetenschappelijk onderzoek. Een mooie opsteker voor de HU.’
Werkdruk van docenten
De ervaring leert ook dat de inzet van SAMbuddy positief uitwerkt voor de werkdruk van docenten. ‘We hebben daar nog geen onderzoek naar gedaan, maar dat horen we terug van de onderwijzers die meewerken’, vertelt Smakman. ‘Als kinderen vastlopen of emotioneel ‘ontploffen’ en ze gaan even met de knuffel bezig, dan kunnen ze daarna verder met de les. En in de tussentijd kunnen de docenten door met de andere kinderen in de klas en hoeven niet een tijd lang bezig te zijn met één kind.’
‘We zijn op zoek naar investeerders en andere partijen die met ons samen willen werken om het groter op te zetten’
Er zijn ideeën om SAMbuddy verder te ontwikkelen voor andere doelgroepen. ‘We zien dat soortgelijke technologie ook ingezet kan worden bij eenzame ouderen en dementerende ouderen. In de dementiezorg bestaan al verschillende soorten knuffels die geluidjes maken of onderdelen kunnen bewegen. Met deze eenvoudige technieken krijg je al snel een daling in bijvoorbeeld agressief gedrag. Meerdere instellingen van ouderen willen met ons samenwerken en nodigden studentengroepen uit om de robots uit te testen. Dat zijn we nu aan het opzetten.’
Smakman: ‘Uit onderzoek aan de VU weten we dat een robot er niet uit hoeft te zien als een mens om die binding met iemand te krijgen. Als er maar een vorm van communicatie is. De knuffel kan bijvoorbeeld signaleren dat iemand twee dagen binnen zit. Dan kan die knuffel vragen: “Ben je vandaag al naar buiten geweest?”’
Commerciële toepassing
Ligt er ook een commerciële toepassing in het verschiet? Smakman: ‘De resultaten van de proeven die we doen zien er veelbelovend uit. We zijn op zoek naar investeerders en partijen die met ons samen willen werken om het groter op te zetten en naar een volwassen platform te tillen. We staan aan de vooravond van die volgende stap. De vraag is in wat voor vorm we dat gaan gieten. Wordt het een stichting of een commerciële instelling?’
De winnaars van de Computable Awards (er zijn meerdere categorieën) worden voor de helft bepaald door het aantal stemmen en voor de andere helft door de jury. Mensen kunnen tot en met 10 oktober een stem uitbrengen. Zij dienen dan hier enkele gegevens op te sturen en krijgen een eenmalige stemlink gemaild. De organisatie maakt op 2 november de winnaars bekend tijdens de finale in de Jaarbeurs in Utrecht.
Ook interessant: Willem en Gaby Platenkamp rijden 7.000 kilometer voor een ziekenhuisje in Gambia
