Hogeschool Utrecht is een supportgroep rijker: HU-alumna Puck Bakker (21) wil hoogbegaafde studenten met elkaar in contact brengen en verder helpen. ‘Iemand met leerproblemen krijgt ondersteuning, iemand met een hoog IQ niet.’
‘Mensen denken dat je een Einstein-baby bent en op je elfde al drie universitaire studies hebt afgerond. Dat je alles aankunt en geen hulp nodig hebt’, vertelt Puck Bakker. De praktijk is anders. ‘Uitvallende studenten die in een depressie terecht komen omdat het onderwijssysteem niet bij hen past.’ Puck weet er alles van. Ze is zelf hoogbegaafd en begeleidt andere hoogbegaafden met haar bedrijf Puck Onderwijst. Hogeschool Utrecht vroeg haar om ook op de HU een supportgroep te beginnen.
‘Hoogbegaafdheid werkt in de realiteit vaak tegen je en niet voor je’, vertelt Puck. Lessen of projecten zijn te simpel, gaan te langzaam of zijn niet diepgaand genoeg. Een bore-out, een burn-out door onderprikkeling, ligt dan op de loer. ‘Het onderwijs biedt geen maatwerk en scholen denken niet altijd mee.’
‘De opleiding voelt als een sleur.’
Hbo-rechtenstudent student Arjen (19) is hoogbegaafd. ‘School is voor mij niet uitdagend genoeg’, vertelt hij. ‘Mijn opleiding voelt als een sleur. Het is te veel herhaling. Ik denk snel: dit snap ik nu wel, kunnen we iets anders gaan doen?’ Hij heeft geprobeerd zelf uitdaging te creëren, ‘maar dan doe je dingen die geen nut hebben voor de toets.’ Als hij zijn propedeuse heeft behaald wil hij naar de universiteit. ‘Ik denk dat ik daar meer de diepte in kan gaan.’ Op de middelbare school was Arjan het niet gewend om te leren voor school en dat ging mis in de bovenbouw. Hij switchte van 5 vwo naar 4 havo. ‘Daarom zit ik nu ook op het hbo in plaats van op de universiteit.’ Arjen heeft ook ADHD.
Uitdagingen
Samenwerken kan voor hoogbegaafden lastig zijn. Puck: ‘Ze leggen sneller verbanden. In een groepsopdracht kom je daardoor snel betweterig over. Daarnaast leggen ze de lat voor zichzelf hoog, maar voor groepsgenoten komt die dan te hoog te liggen.’
Puck – zelf oud-HU’er en nu UU-studente – vertelt meestal niet dat ze hoogbegaafd is. ‘Door de vooroordelen, maar ook omdat het moeite kost het goed uit te leggen. Meestal zeg ik dat ik een snelle en perfectionistische denker ben en dat ik soms te snel ga. Vaak reageren ze dan positief. Ik geef hierdoor mijn klasgenoten ook de mogelijkheid mij hierop aan te spreken. Op zo’n manier hoop ik te voorkomen dat anderen zich bedreigd of buitengesloten voelen.’
Overzicht
Hoogbegaafde Tom* (20) heeft behoefte aan structuur, die volgens hem bij de HU ver te zoeken is. ‘OSIRIS, Canvas, Myrooster, MyHU, Teams, mail: overal staat andere informatie. Ik raakte de draad kwijt en wist niet wat er van me werd verwacht.’ Hij studeerde Social Work en deed zijn eerste jaar voor de tweede keer. Inmiddels heeft hij besloten een tussenjaar te nemen en dat heeft onder andere te maken met de problemen die hij door zijn hoogbegaafdheid ondervindt. Daarnaast heeft hij last van depressies en ADHD.
‘Mensen die hoogbegaafd zijn, hebben vaker dyslexie en ADHD. Een lastige combi, want je krijgt een heel vol hoofd’, vertelt Puck.
Ongeveer 2,5 procent van de mensen is hoogbegaafd. Bij een IQ score vanaf 130 spreekt men van hoogbegaafdheid. Een score van 145 of meer valt in de categorie ‘uitzonderlijk hoogbegaafd’. Hoogbegaafdheid gaat niet alleen over een hoge IQ score. Gevoeligheid, creativiteit en doorzettingsvermogen zijn bijkomende kenmerken.
Vrienden maken
‘Het doel van de supportgroep is dat studenten hun hoogbegaafdheid op een goede en helpende manier kunnen inzetten. Hun talenten gebruiken om ergens diep op in te gaan bijvoorbeeld’, vertelt Puck. Ook kunnen ze ervaringen delen om elkaar te helpen. ‘Als een student van een opleiding succesvolle afspraken heeft gemaakt met een docent over een vervangende opdracht, kan een andere student daarvan leren en profiteren.’
Ook een vraag als ‘hoe maak je vrienden?’ kan aan bod komen. ‘Sociale contacten lukken vaak wel voor hoogbegaafden, maar een bestie hebben kan lastig zijn omdat je op zo’n andere manier denkt’, vertelt Puck.
‘Als iedereen een rondje is, ben je als hoogbegaafde een vierkantje.’ Dat merkte Puck zelf toen ze bezig was met andere dingen dan leeftijdsgenoten. ‘Ik vond het zo erg dat Trump president was geworden. “Maar we wonen toch in Nederland? Wat maakt ons dat uit?”, zeiden mijn klasgenoten. Natuurlijk zijn er ook niet-hoogbegaafden die zich bezighouden met zulke vragen. Maar die zijn vaak wat ouder.’
Veel hoogbegaafde studenten staan anders in het studentenleven dan hun leeftijdsgenoten. ‘Ze snappen het nut van zuipen en de hele nacht doorgaan niet altijd of hebben er zelf geen behoefte aan. En als je niet meedoet met een studentenvereniging of nooit uitgaat, is het lastiger om vrienden te maken.’
Maar één aanmelding
Er is alleen een probleem met het vormen van de supportgroep. Studenten kunnen zich er al sinds april opgeven. Tot nu toe is er nog maar één definitieve aanmelding. De groep start pas bij drie studenten, op zijn vroegst na de zomervakantie dus. Voor andere groepen bij het Student Support Centre (SSC), waaruit de supportgroep wordt aangeboden, is meer animo. Zo is de supportgroep ADHD zo populair dat er een tweede groep is opgestart.
‘Ik wilde niet worden gezien als iemand die er moeite mee heeft.’
Volgens Puck zijn er meerdere andere redenen waardoor de aanmeldingen achterblijven. ‘Veel hoogbegaafden denken dat hulp vragen alleen iets is voor studenten die school te moeilijk vinden.’ Dat herkent Tom. ‘Ik stelde het lange tijd uit om hulp te vragen. Als je ziet dat het met je klasgenoten goed gaat, wil je niet worden gezien als iemand die “er moeite mee heeft”.’
‘Daarnaast helpt het stigma ook niet mee’, zegt Puck. Ermee naar buiten treden zorgt er ook voor dat studenten te maken kunnen krijgen met eerdergenoemde vooroordelen: mensen die je arrogant vinden of denken dat je Einstein bent. Dit is ook iets waar Puck in de supportgroep over wil praten: hoe maak je hoogbegaafdheid bespreekbaar en wat doe je als een docent niet inziet dat je extra voorzieningen nodig hebt?
Arjan hoeft gewoon geen hulp. ‘Ik vind het goed dat de groep er komt, maar voor mij is het niet nodig. Ik heb vijf jaar ondersteuning gekregen van een psychiater die hoogbegaafden helpt. Daar heb ik geleerd om te focussen tijdens lessen. En ik leer goed door zelf op onderzoek uit te gaan en boeken in te duiken.’
Tom krijgt op dit moment ambulante hulp van het wijkteam Utrecht, omdat hij moeite heeft met de combinatie ADHD, hoogbegaafdheid en depressie. Het wijkteam helpt met plannen voor school, maar ook bij financiële zaken, afspraken maken bij de dokter en mails sturen naar docenten. Binnenkort krijgt hij langdurige en professionele GGZ-hulp. ‘Maar als ik daar niet mee startte had ik overwogen om naar de supportgroep te gaan. Dat is gratis en staat dichter bij je als HU’er.’
Maatwerk op de HU?
Puck studeerde vorig jaar zelf op de HU, dus weet de weg binnen het schoolorgaan. Ze deed de opleiding OPEN ICT, waar je werkt op projectbasis en eigen projecten mag kiezen. ‘Als hoogbegaafde was dat prettig, maar na mijn propedeuse ben ik toch naar de UU overgestapt. Ik leer beter uit boeken en studeer nu Pedagogische Wetenschappen.’
Sommige studenten hebben behoefte aan regelingen om versneld te werken en makkelijke projecten over te slaan. Anderen zijn gebaat bij extra uitdaging door verdiepende projecten. Maatwerk zou volgens Puck de ideale oplossing zijn. ‘Maar dan moet het hele onderwijssysteem op de schop, dat is een gigantische klus.’ Awareness creëren is volgens haar haalbaarder. ‘Dan volgt daarna wellicht de mogelijkheid tot meer standaard aanpassingen, die studenten met ADHD en dyslexie ook krijgen.’
Op de HU is Arjans hoogbegaafdheidsverklaring meegegeven met zijn dyslexieverklaring. ‘Maar daar heeft de HU niks mee gedaan.’ Hij snapt dat wel. ‘Er zijn 1300 eerstejaars rechtenstudenten. Ze kunnen geen apart curriculum maken voor dertig studenten.’ Idealiter zouden studenten mogen kiezen hoe ze informatie binnenkrijgen, vindt hij.
Ondersteuning
Tom trok tijdens zijn studie aan de bel bij de HU, maar vond het lastig dat hij zoveel mensen moest spreken voordat hij bij de juiste was. ‘Mijn SLB’er, decaan, de examencommissie, de studentpsycholoog… De HU is bewust van de mogelijkheden, ze gaven mij linkjes en handvatten, maar je moet alles wel zelf doen.’ En dat vindt hij lastig. ‘Daar helpt het wijkteam mij nu bij, maar een samenwerking vanuit de HU met de gemeente zou idealer zijn.’
Als studenten ideeën hebben kunnen ze met Puck sparren over mogelijkheden. Gastlessen geven bij de pabo bijvoorbeeld. De supportgroep is vrijblijvender dan het klinkt, zegt Puck. ‘Ik ben er ook voor studenten die eenmalig willen sparren of een losse vraag hebben.’
Mail naar studentsupportcentre@hu.nl om contact op te nemen met Puck voor vragen, opmerkingen of suggesties.
*Zowel Arjan als Tom willen niet met hun naam in dit artikel worden genoemd. Hun naam is bekend bij de redactie.
