Van HU-docent en journalist Daan Westerink (41) verscheen begin dit jaar Verder zonder jou. In dit boek vertellen 28 jongeren over het verlies van een ouder, broer, zus of grootouder. Zelf verloor Westerink haar moeder op jonge leeftijd.
Als Daan Westerink veertien is, krijgt haar moeder kanker. In drie maanden tijd verandert ze van een mooie, gezonde vrouw in een schim. Wanneer haar moeder sterft, valt haar veilige wereld weg. Veertien jaar liefdevolle opvoeding zorgen ervoor dat Daan het verlies dapper verwerkt. Boos is ze wel. Op de artsen, op sommige familieleden die beloofd hadden ‘er wel te zijn’, maar er vervolgens niet echt waren voor het gezin met nog een broer en een vader.
Bij een leraar op school kan Daan haar verhaal kwijt. Aan rouwverwerking komt ze echter pas tien jaar later toe, wanneer ze al afgestudeerd is. Ze heeft onbewust een grote angst om dierbaren te verliezen. Daar komt ze achter wanneer ze in therapie gaat.
Op haar tweeëndertigste komt de volgende klap, als haar vader overlijdt. Westerink, die dan werkzaam is bij Endemol, besluit een carrièreswitch: van (eind-)redacteur bij programma’s als All You Need is Love, Koffietijd en de 5 Uur Show naar rouwzorg. ‘Ik wist dat ik geen tv meer wilde maken, binnen de tv-wereld was er namelijk steeds minder tijd voor verdieping. Na mijn vaders dood heb ik de beslissing genomen. Ik ging in een rouwgroep en merkte dat mijn rol in die groep meer begeleidend was en dat dit me goed afging. Toen de landelijke stichting Rouwbegeleiding in Utrecht een voorlichter zocht, heb ik gesolliciteerd.’ Van die overstap heeft ze tot op de dag van vandaag geen spijt.
Je bent rouwdeskundige, een term die je zelf bedacht hebt. Wat doet een rouwdeskundige precies?
‘Kennis over rouw en verlies op alle denkbare manieren vertalen en verspreiden. Daarbij maak ik veel gebruik van wetenschappelijk onderzoek naar de manieren waarop mensen omgaan met een intens verlies.’
Zoals in je blogs, columns en boeken?
‘Ja, en in trainingen en tijdens congressen. Mijn journalistieke achtergrond komt daarbij goed van pas. Verder zonder jou heb ik geschreven omdat er voor jongeren die rouwen geen geschikte literatuur bestond. Na de dood van mijn vader ging ik op zoek naar herkenning, maar vond niets, ook geen groepen waar ik terecht kon.’
Je hebt 28 jongeren geïnterviewd voor het boek. Dat zijn geen vrolijke verhalen.
‘Verhalen over verlies zijn altijd aangrijpend, maar ik neem ze niet mee naar huis. De jongeren vertellen niet alleen over hun verdriet, ze halen ook leuke herinneringen op. Bovendien laten ze stuk voor stuk zien hoeveel kracht ze hebben om door te gaan.’
Wat is de belangrijkste bevinding in je boek?
‘Dat het ergste verlies van de een, niet het ergste verlies van een ander hoeft te zijn. Je moet uitkijken voor leedconcurrentie. Kaey, een van de geïnterviewden, verloor zijn oma. Het verlies van een grootouder wordt minder erg gevonden dan het overlijden van een ouder. En de omgeving verwacht dat je er snel overheen bent. Kaey vertelde zijn verhaal op mijn congres over rouw en iedereen zat in tranen. De band die hij met zijn oma had was bijzonder en dat maakte indruk. Rouwen is voor iedereen anders. Volgens de een helpt praten bijvoorbeeld niets, terwijl dit voor de ander juist de uitkomst is.’
Na het overlijden van je eigen moeder is een luisterend oor van een docent belangrijk voor je geweest. Heeft een onderwijsinstelling een verantwoordelijkheid in rouwbegeleiding?
‘Ik vind van wel. Er wordt op school weinig gepraat over rouw. Studenten beginnen er daarom zelf niet makkelijk over. Het zou goed zijn als docenten persoonlijker les geven en rouw in de klas bespreekbaar maken, wanneer dat aan de orde is. Niet iedereen toont verdriet. Er naar vragen is het belangrijkst. Ook studieloopbaanbegeleiders kunnen meer op de voorgrond treden. Je moet als student weten waar je terecht kunt als het nodig is.’
Wat betekent de dood voor jou?
‘Ik ben er niet bang voor en zie ouder worden als iets fijns. Dit is met de jaren gekomen. Ik schrok ontzettend toen ik onlangs te horen kreeg dat ik baarmoederhalskanker in een beginstadium had. De artsen waren er op tijd bij, maar op zo’n moment realiseer je je hoe kostbaar je leven is. Ik word dit jaar 42, een jaar ouder dan mijn moeder ooit geworden is. Hoe gek dit ook klinkt, het is een soort mijlpaal. Ik heb het gehaald. Ik weet nog dat mijn broer 42 werd en dat ik hem opbelde. We zeiden het niet letterlijk tegen elkaar, maar ik voelde dat we er allebei stil bij stonden.’
De dood verveelt nooit?
‘Ik ben geen planner, maar heb wel een aantal projecten op stapel. Zoals een nieuw boek met levensverhalen van mensen die binnenkort dood gaan en geliefden achterlaten. Ik zou graag nog een boek schrijven over het verlies van partners, en tv trekt ook weer. Maar de dood verveelt nooit. Op twitter schrijf ik vrijwel niets over mijn persoonlijke leven; alles is gericht op rouw. Ik vraag mezelf ieder jaar af of ik dit nog steeds wil. En ieder jaar is het antwoord ja. Er is nog zo veel niet besproken.’
CV
Daan Westerink (1968) studeert van 1988-1993 aan de School voor Journalistiek en werkt tot 2002 als redacteur bij o.a. Endemol bij diverse tv-programma’s. In 2003 maakt ze de overstap als voorlichter, trainer en woordvoerder bij de Landelijke Stichting Rouwbegeleiding, Stichting Achter de Regenboog en Humanitas.
Voor de Volkskrant houdt ze vanaf 2005 een blog bij over verlies en rouw. Ze publiceert artikelen in Trouw. In 2007 verscheen haar eerste boek Leven zonder ouders en dit jaar Verder zonder jou.
Vanaf 2008 heeft Daan Westerink haar eigen bureau voor organisatie en verlies. Bij de hogeschool is Westerink docent journalistiek (FCJ) en gastdocent bij de minor beroepsmatig omgaan met verlies (FMR).
