Lex van Teeffelen is lector Financieel Economische Innovatie. Gespecialiseerd in het midden- en klein bedrijf vertelt hij waar de hardste klappen vallen en wat ons te doen staat.
Wie worden het hardst geraakt?
‘Op dit moment worden drie soorten bedrijven het hardst getroffen. Dat zijn ten eerste de bedrijven met te weinig reserves, vaak jonge bedrijven, net gestart en nog niet genoeg vet op de botten om het drie maanden uit te zingen. Heel sneu, ze hebben net iets moois bedacht en moeten alweer stoppen.
Ten tweede zijn het snel groeiende bedrijven. Denk aan een Action. Zo’n bedrijf heeft enorm hoge bedragen geleend en kon dat tot nu toe prima doen. Maar nu de verkoop wegvalt, is de kans groot dat het die leningen niet kan terugbetalen.
De derde categorie zijn bedrijven met lage marges, vaak de non food retail. Denk aan kappers, schoonheidssalons, sportscholen, boekhandels.
Veel bedrijven gaan al kopje onder. Ik woon in Amsterdam en zie nu nog veel mensen achterstallig onderhoud plegen. Er wordt verbouwd en geschilderd, en een gezond bedrijf kan het drie tot zes maanden uitzingen in een crisis. Maar wanneer je dat geld niet hebt, gaat het mis. Je moet je personeel doorbetalen, je huur, je leningen, maar waarvan?’
Helpt de overheidssteun niet genoeg?
‘Twee weken geleden, 15 maart, begon de lock down en in mei komt die overheidssteun pas goed op gang. Als het tot mei gaat duren dan is het voor veel mensen te laat. Je kunt als ondernemer onmogelijk je personeel niet betalen. Dan ben je ze kwijt en heb je meteen een rechtszaak aan je broek. Je kunt snijden in je kosten, maar als je geen inkomsten hebt, moet je de tent sluiten.’
Wat raad je die bedrijven aan?
‘Ga als ondernemer of zzp’er vooral niet je pensioen opeten. Kijk vandaag nog in welke branches je nog wel kunt werken. In de voedselbranche staat men te springen om arbeidskrachten, ga asperges steken, waarom niet? Je moet pakken wat je pakken kunt, die administratie kun je ook wel ‘s avonds doen. Improviseren, dat hoort ook bij ondernemen.
Ik wil iedereen op het hart drukken: als het niet lukt, sluit direct je bedrijf. Je wil immers privé niet in de schulden terecht komen, dat is echt niet leuk. Bel Stichting 155 en zet je bedrijf ‘economisch’ stop. Daarmee zeg je: “Ik kan mijn schulden nog wel betalen, maar minder snel. Het alternatief is een faillissement.”’
Ziet u in deze crisis ook een kans?
‘Alsjeblieft. Honderdduizenden mensen zitten in de rats. Het is nu geen tijd voor filosofische bespiegelingen, die komen later wel weer. Dat het goed voor de economie zou zijn? Kan zijn, maar dat is nu even niet relevant.’
Hoe lossen de grote bedrijven het op?
‘KLM en Schiphol gaan straks waarschijnlijk staatssteun vragen en ze zullen die ook krijgen. De overheid is aandeelhouder, die heeft er belang bij om te helpen. Maar ik vind dat de staat strikte voorwaarden zal moeten stellen. Minder geluidsoverlast en CO2-uitstoot bijvoorbeeld. Dat is wel het minste wat je kunt terugdoen als je zo’n grote financiering krijgt met een niet-marktconforme rente. Als je je vervolgens niet aan die voorwaarden houdt, kun je boetes verwachten, dat ligt vast in een contract.
De Bijenkorf, een ander groot bedrijf, liet haar leveranciers weten dat ze tijdelijk met 150 dagen pas zou betalen. Dat mag helemaal niet. Zestig dagen is de norm en in nood mag je daar negentig dagen van maken. Wat mij betreft rekent de rechter af met dat soort misbruik. Want de Bijenkorf kan prima aan kapitaal komen.’
Wat vind je van de opstelling van Nederland in Europa?
‘Nederland heeft er economisch belang bij om tegen eurobonds te zijn. Daarmee wordt het financieren van de Nederlandse staatsschuld minder aantrekkelijk. Italië en Frankrijk hebben die tekorten vóór de crisis niet zo grondig aangepakt als Nederland. Maar toch, in een situatie als deze, waarbij een pandemie, aanbod- en vraaguitval tegelijkertijd toeslaan, moet je niet op je strepen gaan staan. Door eurobonds in incidentele gevallen uit te geven, zeg je: “We staan garant voor elkaar.” Uiteindelijk is de starre houding van onze regering onhoudbaar en zal die omgaan.’
Lex van Teeffelen is lector Financieel Economische Innovatie. Het midden- en kleinbedrijf is het onderzoeksgebied van de twintig onderzoekers die actief zijn in het lectoraat: zij verdiepen zich in financiering, goed bestuur, de toegevoegde waarde van adviseurs, groei en overnames.
Zie ook de andere gesprekken met HU-onderzoekers over de coronacrisis en de gevolgen:
