‘Ze dwongen hem om een liter gin te drinken en heel veel bier. Toen hij zo goed als bewusteloos was, plasten ze over hem heen. De volgende dag was hij dood.’ België buigt zich nu over de vraag of ze de achttien jongens, die eind 2018 bij de ontgroening van Sanda Día betrokken waren, kunnen vervolgen. Lector Annette Klarenbeek duidt hun gedrag en vindt iets van deze ontgroeningen.
Annette Klarenbeek is lector, sociaal wetenschapper en ze hielp het nationaal crisisteam van de overheid afgelopen voorjaar. ‘Je hebt de goede aan de lijn,’ zegt ze.
Verblind door wat de groep verwacht
Wat deze jongens bezielt? Klarenbeek kan niet anders zeggen dan dat dit ’typisch groepsgedrag’ is. ‘Hetzelfde als wat we gezien hebben tijdens de Tweede Wereldoorlog en wat we tegenwoordig zien met hoe we migranten benaderen of wat er bij de politie kan gebeuren.’
Volgens Klarenbeek wordt het slachtoffer tijdens de ontgroening gedepersonaliseerd, de daders zien hem niet meer als een individu en zijn verblind door wat de groep van ze verwacht. Ze doen alles om erbij te horen. Zelfs als dat, zoals in het geval van Dia, leidt tot een geval van leven of dood. De corpsleden zijn jong en er is meestal alcohol in het spel, twee zaken die kunnen leiden tot extreme situaties. ‘Volwassenen hebben als het goed is beter geleerd om hun eigen keuzes te maken, maar studenten zijn nóg gevoeliger voor groepsdruk.’
College van bestuur, neem het voortouw
Jongeren willen graag bij een vereniging omdat ze denken dat het goed is voor hun toekomst. Ze maken er meer kans mee op een huis, op de juiste contacten en op sociale status. Dat is ook de reden dat ze achteraf niet vaak over de ontgroening klagen, meent Klarenbeek: ‘Als je openheid van zaken geeft, lig je eruit. Ouders brengen hun kind er in vertrouwen heen en weten van tevoren niet hoe erg het ontgroeningsprogramma zal worden. Ze staan er machteloos tegenover.’
Klarenbeek: ‘Je zult weinig psychologen vinden die vóór de ontgroening zijn. Het is voor alle partijen tragisch, voor de daders net zo goed. Ik vind dat het zo snel mogelijk moet worden afgeschaft en dat het college van bestuur hier het voortouw in moet nemen. Elke keer opnieuw blijkt dat de jeugd deze ontgroeningen niet aankan en dat het wachten is op het volgende incident.’
Aantrekkelijk mysterie of middeleeuwse gruwel?
Het argument om ze toch in stand te houden is vaak ‘dat het al jaren zo gaat.’ Grootouders deden het en daarna de ouders, het is traditie. Maar niet van het charmante soort, volgens Klarenbeek. ‘Als je er met een frisse blik naar kijkt is het middeleeuws, gruwelijk en niet meer van deze tijd.’
Paul Stamsnijder, voorzitter van de reünistenstichting van het Utrechts Studenten Corps, liet al eerder aan Dagblad Trouw weten dat hij tegen het afschaffen van de ontgroening is. ‘Iedereen heeft er wel een mening over, vooral degenen die geen lid zijn of zijn geweest. Van buitenaf lijkt het alsof verenigingen niet willen vernieuwen, terwijl er in ieder geval in Utrecht voortdurend over wordt gesproken. Alle fysieke elementen zijn uit de kennismakingstijd gehaald. Wij houden als oud-leden de huidige lichting ook voor dat je dat niet doet, niet omdat het anders in de krant komt, maar omdat je dat zélf niet wilt.’ Afschaffen is zonde, meent hij. ‘Het mysterie – wat gebeurt er bij het corps? – maakt het aantrekkelijk. Het is een verboden vrucht.’
Ook interessant: Naar Nederland? Dat meen je niet. Marhainska schreef dit handboek voor Antilliaanse studenten
