‘Over de val van Srebrenica leren Nederlandse studenten te weinig en vanuit een Eurocentrisch perspectief,’ vindt Alma Mustafić. Daarom ontwikkelde ze een HU-Honoursmodule over de meest recente genocide in Europa.
Alma Mustafić is al veertien jaar docent en onderzoeker aan de HU. Vorig jaar vertelde ze dat we in Nederland anders moeten lesgeven over Srebrenica. Zij zet met haar Honoursmodule nu een eerste stap.
Familiegeschiedenis
Mustafić was veertien toen de Serviërs haar vader vermoordden. Dutchbat was de naam van het Nederlandse VN bataljon dat naar Srebrenica was gestuurd om de bevolking te beschermen. Dat ging mis, met duizenden slachtoffers tot gevolg. Mustafić vluchtte met haar moeder, broer en zusje naar Nederland.
‘Srebrenica staat in de Canon van Nederland als één van de vijftig thema’s in de geschiedenis die ons land heeft gevormd. Toch is er weinig onderwijs over, en áls dat er is, is het vanuit Dutchbat-perspectief’, zegt Mustafić. Niet alleen daarom vindt ze het tijd voor deze module. ‘Als overlever van de genocide in Srebrenica weet ik als geen ander hoe het er in een maatschappij aan toe gaat als zoiets eraan zit te komen. We wisten destijds niet wat ons overkwam, wij leefden in een vreedzame multiculturele samenleving. Maar nu zie ik in Europa paralellen met de ontwikkelingen in het Srebrenica van toen.’
Zeven avonden
‘Die paralellen kunnen veelbetekenend zijn voor de toekomst van Europa en Nederland. Ik zeg niet dat het altijd tot een genocide komt, maar de polarisatie, discriminatie en uitsluiting zijn wereldwijd hetzelfde.’
In zeven avonden van drie uur probeert Mustafić haar studenten bewust te maken van die processen. Dat doet ze telkens samen met twee gastsprekers. Een Bosnisch-Australische professor en genocidegeleerde, een Bosnisch-Servische journalist, een Dutchbat-veteraan, een jurist uit het Joegoslaviëtribunaal en een mensenrechtenactivist uit Servië komen langs. Ze vertellen over mensenrechten, het Servische en Bosnische perspectief en meer.
‘We wijzen geen schuldigen aan’
‘Het gaat er niet om dat wij wijzen naar “de schuldige” of dat de studenten straks één waarheid aangeleerd krijgen over de val van Srebrenica’, licht ze toe. ‘We leren de studenten feiten van meningen te onderscheiden. Daarna moeten ze zelf gaan nadenken en zich desgewenst verdiepen in het onderwerp. We vertellen ze ook andere bronnen te raadplegen dan de standaard Nederlandse.’
Mustafić liep tijdens het opzetten van de module tegen aardig wat problemen op. ‘Steeds kreeg ik de vraag naar wat de relevantie was. Terwijl de genocide in Srebrenica de meest recente Europese genocide is waarbij Nederland betrokken was. Als je kijkt naar Oekraïne, wat daar nu speelt. Dat hadden we in Europa beter kunnen zien aankomen als we meer kennis hadden gehad.’
Nu al een succes
Uiteindelijk vond ze een bondgenoot in onderzoeker Maartje Vermeulen. Zij wilde namens het lectoraat Toegang tot het Recht samen met Mustafić de module lanceren. Inmiddels stromen de aanmeldingen voor het eerste blok binnen en de teller staat nu op 25. Mustafić is niet ontevreden: ‘Als je hoort dat sommige Honoursmodules maar zeven deelnemers hebben, is dit een teken dat er vraag naar is.’
Mustafić vindt het mooi om te zien hoe divers de samenstelling is van studenten die zich aanmelden. ‘Aan hun achternamen kan ik zien wie waarschijnlijk een migratieachtergrond heeft en wie niet. En ook in de motivatiebrieven die de studenten opstellen lees ik veel persoonlijke verhalen terug over waarom dit onderwerp hen aanspreekt. Van de gemiddelde, witte student tot iemand die zelf uit Bosnië of Servië komt.’
De volgende stap: een minor
Er is niet alleen vraag, maar ook veel aanbod. Van alle kanten wordt Mustafić benaderd door experts of ervaringsdeskundigen over de geschiedenis van Srebrenica, die er maar wát graag over willen vertellen. ‘Ik heb slechts zeven avonden, maar er is zo veel meer over te vertellen. Ik hoop dat het een minor wordt. De vraag is er, het aanbod ook. Een minor zou ook studenten van buiten de HU aantrekken en ook daar krijg ik veel vraag naar..’
Op 19 april is de start van de honoursmodule. Learning about human rights and genocide in case of Srebrenica.
Op 11 april kunnen HU-studenten voor 3,50 euro naar de avondvoorstelling ‘Gevaarlijke Namen’. Mustafić schreef zelf aan het stuk over haar familiegeschiedenis en speelt de hoofdrol, samen met een Dutchbat-veteraan. Het stuk kreeg lovende recensies. Aan Trajectum vertelde Mustafić eerder wat het stuk voor haar heeft betekend.
Kaartjes bestellen kan via de site van Podium.
