De Eerste Kamer heeft dinsdag zijn eerste serie schriftelijke vragen over het nieuwe bekostigingsstelsel ingediend. Die vragen zijn nog niet openbaar, maar spitsen zich volgens de woordvoerders van CDA (23 van de 75 zetels), PvdA (19 zetels) en VVD (15 zetels) toe op de uitvoerbaarheid van de nieuwe wet.
Van de grote fracties zijn de PvdA-leden, net als de collega’s in de Tweede Kamer, het meest sceptisch over de invoeringsdatum. Senator Frans Leijnse denkt dat 1 september 2007 ‘eigenlijk niet haalbaar’ is. De voormalige voorzitter van de HBO-raad vindt dat Bruins ‘te luchtig’ doet over een aantal zaken. ‘Koepelorganisaties VSNU en HBO-raad willen geen verantwoordelijkheid nemen voor de uitvoeringstoets. Wetgeving toetsen op de uitvoerbaarheid is één van de belangrijkste taken van de Eerste Kamer. Als de staatssecretaris dan zegt dat hij bij een bepaalde hogeschool heeft gehoord dat het moet lukken, dan denk ik dat hij te voorbarig is.’
Bruins eigen VVD is ook nog niet klaar met de leerrechten. Senator Heleen Dupuis: ‘Klaar? We zijn net begonnen.’ De VVD-politica vindt de leerrechten ‘op zich een heel aardig idee. Maar we zijn heel benieuwd naar de praktische invulling er van. Want het moet voor de universiteiten wel uitvoerbaar zijn. Of september 2007 te vroeg komt? Dat is niet mijn conclusie!’
Het CDA staat ook in de Eerste Kamer achter het leerrechtenplan, laat fractielid Henk Woldring weten. De hoogleraar politieke filosofie (VU) wil nog niet al te veel kwijt over zijn feitelijke vragen. ‘We staan op één lijn met de fractie in de Tweede Kamer. Bovendien hebben we ons aan dit kabinet met de VVD gecommitteerd’, legt de senator uit. ‘We willen echter wel uitvoerig op dit plan kunnen ingaan.’
Woldring wil van staatssecretaris Bruins antwoord op tal van vragen. ‘De Raad van State heeft in het advies van vorig jaar flinke kritiek gehad op de leerrechten en ik heb dat nog even nagelopen. Want – zonder dat ik nu wil suggereren dat er in het hoger onderwijs snel wordt gefraudeerd – we moeten wel opletten dat de bekostigingsregels solide zijn.’
Voor het overige concentreert Woldring zich – net als Leijnse en Dupuis – op de uitvoerbaarheid. ‘Hoe ver is men met het nieuwe gemeenschappelijke registratieprogramma Studielink? Kan de IB-Groep met de verwerking van gegevens wel aan als studenten die zich laten uitschrijven hun restleerrecht in maanden krijgen uitgekeerd? Hoe voorkom je strategisch gedrag van studenten?’
Toch is de invoering van leerrechten volgend studiejaar in theorie wel haalbaar, denkt de CDA’er. ‘De onderwijscommissie van de Eerste Kamer komt volgende week bijeen om de definitieve vragenlijst aan de staatssecretaris vast te stellen. Beantwoording hoeft het ministerie van OCW niet veel meer dan een week tijd te kosten. Wie weet hebben we dan nog een schriftelijke ronde nodig, maar het ligt niet in de aard van de Eerste Kamer om een wet onnodig te vertragen. De plenaire afronding kan wellicht al in november plaatsvinden.’
Volgens Woldrings informatie is de Raad van State ‘zo goed als klaar’ met zijn advies over de voor snelle invoering benodigde spoedwet. ‘Als de ministerraad die volgende week behandelt, wordt de tekst binnen een paar weken openbaar; de Tweede Kamer buigt zich er dan in oktober over. En als het wat langer duurt: het onderwerp is volgens mij niet controversieel. Na de Tweede-Kamerverkiezingen van 22 november kan Bruins de wet dus gewoon afronden.’ (HOP)
