Elke student aan de HU heeft een studieloopbaanbegeleider – of een leerteamcoach met diezelfde rol. Hoe de begeleiding eruit ziet, verschilt per opleiding en instituut. Hoe hij bevalt, wisselt ook.
De studieloopbaanbegeleider (ofwel SLB’er) is in het leven geroepen om uitval te voorkomen en te zorgen dat studenten een centraal aanspreekpunt hebben. Maar hoe succesvol is hij?
‘Meer dan studievoortgang’
De term ‘studieloopbaan’ schiet volgens Maartje ter Horst van Delden tekort aan de rol van SLB’er. Ze is docent en leerteamcoach (met SLB-taken) bij de opleiding Ecologische Pedagogiek. Daarnaast begeleidt ze bij het Teaching and Learning Network (TLN) andere studieloopbaanbegeleiders. ‘Je houdt je niet alleen bezig met de studievoortgang van studenten, maar ook met hun welzijn en succes als student. Alles wat hen belemmert in hun studie, kan ter sprake komen. Dat kan iets praktisch zijn, zoals moeite hebben met leren, of iets persoonlijks, zoals mantelzorgtaken of depressieklachten.’
Minke de Gruil is het daarmee eens. Ze is projectleider bij HU Begeleidt en SLB-coördinator van het eerste jaar bij Sociaal Juridische Dienstverlening (SJD). ‘Een SLB’er kan studenten op hun kwetsbaarst zien en moet daarmee om kunnen gaan. Bij HU Begeleidt geven we bijvoorbeeld een suïcidepreventie training. Die is vrijwillig, maar we bieden het natuurlijk niet voor niks aan. Elk instituut krijgt te maken met suïcide-gevallen (Denk je aan zelfdoding? Neem dan 24/7 gratis en anoniem contact op met 0800-0113 of chat op 113.nl). Het studentenwelzijn is afgenomen, waardoor de rol van een SLB’er des te belangrijker is.’
Grote verschillen
Een centraal aanspreekpunt voor alle SLB’ers is er niet. Wel heeft elk instituut een aandachtsfunctionaris, en sommige hebben een SLB-coördinator. Er is geen overkoepelend persoon die een overzicht heeft van hoe het op de hele HU per instituut en opleiding wordt geregeld. De Gruil merkt vanuit haar ervaring bij HU Begeleidt grote verschillen in hoe opleidingen de SLB-functie inrichten. ‘Sommige opleidingen hebben de SLB’er en de leerteamcoach samengevoegd. Zo staat de SLB’er ook dichtbij het leerproces van de studenten en is studieloopbaanbegeleiding een taak geworden van de leerteambegeleider, in plaats van dat het een aparte functie is.’
Aan de HU is het de bedoeling dat iedere student een SLB’er heeft en in een leerteam zit, maar hoe dat in de praktijk werkt, wisselt sterk. Zelf ziet De Gruil haar studenten wekelijks tijdens het leerteam en spreekt ze hen één keer per blok individueel. Bij andere opleidingen zien studenten hun SLB’er bijvoorbeeld niet persoonlijk, tenzij ze dit zelf aanvragen.
Video
Niet elke student is tevreden met zijn SLB’er, blijkt uit onderstaande video. Wat moet een goede SLB’er volgens hen doen? En hoe vaak zien deze studenten hun SLB’er?
ICT: gespecialiseerde SLB’ers
Bij de opleiding ICT is de studieloopbaanbegeleiding in 2018 vernieuwd. Waar docenten voorheen de SLB-taken combineerden met hun onderwijstaak, zijn er nu twintig gespecialiseerde SLB’ers (zo’n 11 fte aan SLB’ers) die zich hier volledig op richten. Dit ontlast docenten en biedt studenten betere begeleiding, is het idee. Instituutsdirecteur Anita Bosman: ‘Tien procent van de tijd van onze docenten ging naar hun SLB-functie. Vanwege het tekort aan vakdocenten en het feit dat niet iedere docent zich daar senang bij voelde, hebben we dit aangepast. Nu werken SLB’ers en docenten nauw samen en vormen ze het begeleidingsteam dat om onze studenten heen staat.’
Dit heeft volgens Bosman nog een ander voordeel: ‘Ongeveer twintig procent van onze studenten is neurodivergent en dat vraagt soms extra begeleiding. Dat we daar nu gespecialiseerde mensen voor hebben is waardevol. Zo kunnen docenten het meer hebben over de inhoud van hun vak.’
Aanwezig in de klas
Eerste- en tweedejaarsstudenten ICT krijgen bijna wekelijks een bezoek van hun SLB’er. Die zit dan een paar uur in de les, observeert studenten en let erop dat ze aanwezig zijn. Ook zijn de SLB’ers bij vergaderingen met docenten, ze mogen studenten alleen niet beoordelen.
Bosman vindt het belangrijk dat studenten weten waar ze terecht kunnen, dat voorkomt bijvoorbeeld uitval. ‘En ze voelen zich nu veel meer gezien,’ zegt Bosman. ‘Het geeft studenten een thuishonk gevoel,’ aldus opleidingsmanager Regine Kruijsdijk.
Bosman en Kruijsdijk zijn enthousiast over hun SLB-systeem. Maar zou zoiets voor elke opleiding gelden? Bosman: ‘Ik denk het wel, al zit het bij sommige sociale opleidingen al wat meer in het DNA.’
Video
Deze SLB’ers zijn het erover eens dat een SLB’er er is voor meer dan alleen de studiezaken. Maar hoe kijken ze verder naar hun taak? En vinden ze zichzelf bevoegd voor deze rol?
SLB+’er
Naast reguliere SLB-begeleiding is er bij ICT een SLB+’er voor studenten die intensievere ondersteuning nodig hebben. In het derde en vierde jaar zijn studenten minder op de HU, daarom is er een SLB-kamer met vaste begeleiders en contactmomenten. Kruijsdijk: ‘Maar ze kunnen ook mailen naar een vast mailadres.’ Bosman: ‘We proberen voor studenten de drempel zo laag mogelijk te maken om contact te zoeken met de SLB-kamer.’
Ook bij Ecologische Pedagogiek werken ze met SLB+’ers, maar die hebben daar een andere functie. Het zijn gespecialiseerde begeleiders die tussen de SLB’er en de decaan in zitten. ‘Ze worden ingeschakeld bij complexere casussen, bijvoorbeeld wanneer een student met trauma’s kampt’, zegt Ter Horst van Delden. Ze is er positief over, maar weet niet of andere opleidingen ook zo iemand hebben. Wel merkt ze dat er binnen de HU ook opleidingen zijn waar SLB-taken tussen wal en schip vallen. ‘Met de komst van leerteams is bij sommige opleidingen onduidelijk geworden welke taken precies bij de SLB’er horen. Dat is zonde.’
Tekst loopt door onder het artikel.
Problemen delen
Zitten studenten er wel op te wachten om met een SLB’er over hun problemen te praten? Volgens onderzoek van de RUG (2021 Studentenwelzijn in het hoger onderwijs) wel. De onderzoekers stelden de vraag: Met wie zouden studenten hun problemen willen delen binnen de onderwijsinstelling? In de eerste plaats met medestudenten (47,5 procent), maar SLB’ers staan op plek twee (39,7 procent). Daarna ‘met niemand’ (25,6 procent), een decaan (16,3 procent), een studentenpsycholoog (12,8 procent).
Geen verplichte training
Er is geen verplichte toetsing, certificering of begeleiding voor SLB’ers. Wat De Gruil daarvan vindt? ‘Jammer. Het is een vak waarin je ondersteund en begeleid moet worden. Dat verdient de student. Een verplichte training zou de kwaliteit van begeleiding verbeteren en de verschillen tussen opleidingen verkleinen.’ Voor 2015 bestonden er SLB-certificaten, maar die zijn verdwenen toen docentprofessionalisering veranderde. Sommige ‘oude rotten’ hebben deze certificaten nog. Docenten die beschikken over de huidige docent professionalisering (Basiskwalificatie didactiek, BDB) zijn volgens De Gruil ook getraind in lesgeven en begeleiden, niet alleen didactisch maar ook pedagogisch.
Toch is er een groep SLB’ers die dat niet heeft gedaan, die dus alleen vakinhoudelijke kennis heeft. Hoeveel dat er zijn, is niet bekend. HR registreert niet welke rollen en taken docenten vervullen en dus ook niet welke docenten de rol van SLB’er hebben en welke SLB’ers wel of geen BDB hebben.
Begeleiding en scholing
SLB’ers kunnen ervoor kiezen om (vrijwillig) een cursus of training te volgen bij HU Begeleidt. Ter Horst van Delden begeleidt zo’n groep van acht SLB’ers. ‘Dan gaat het over vragen als: wat doe je als een student niet opdaagt bij SLB-gesprekken en niet terugmailt?’
Binnen Ecologische Pedagogiek worden SLB’ers begeleid via intervisiegroepen, waarin ze casussen bespreken en dilemma’s delen, bijvoorbeeld over hoe lang je moet blijven mailen als een student onbereikbaar is. ‘Het is belangrijk om als SLB’er te kunnen sparren met collega’s, want je werkt met jonge mensen en hun toekomst staat op het spel.’
De SLB’ers van ICT hebben al een achtergrond in psychologie of orthopedagogiek, maar volgen ook trainingen als suïcidepreventie en oplossingsgericht coachen.
Tijdsdruk
Andere SLB’ers zullen wel over de kwaliteiten beschikken, maar juist te weinig tijd hebben om er voor elke student te zijn: de hoeveelheid uren die een docent voor SLB-taken krijgt, verschilt per opleiding. Ook hangt het vaak af van hoe groot de groep is, en of de SLB’er ook leerteamcoach is.
Bij Ecologische Pedagogiek zitten de SLB-taken bijvoorbeeld in het leerteam. Een leerteamcoach krijgt het tweede jaar 160 uur voor de voorbereiding en begeleiding. Bij SJD is dat in het eerste jaar 8 uur voor SLB-taken en 74 uur voor het leerteam.
SLB’er voor de SLB’er?
De rol van SLB’er wordt op veel verschillende manieren ingevuld. Dit zorgt voor grote verschillen in begeleiding, beschikbare tijd en training. Vooralsnog ligt de verantwoordelijkheid bij de instituten zelf. Lang niet elke student is even tevreden met zijn SLB’er (eerste video). Hoe je garandeert dat elke SLB’er zijn taken goed uitvoert? Dat blijft een lastig vraagstuk. Misschien een idee voor de toekomst: een SLB’er voor de SLB’ers.
