Twintig jaar geleden staken HU-docenten rustig een sigaret op achter hun bureau. Nu mogen rokers niet eens meer voor de ingangen van de hogeschool paffen. De rookcultuur is drastisch veranderd.
‘Ik zie mezelf al smeulend op het toilet zitten. Deze regeling is volstrekt oncontroleerbaar! Wie gaat wie verlinken?’ Frans Talitsch, in 1995 docent en sigarenroker, verscheen twintig jaar geleden met deze quote in Trajectum (toennog Trajecta). De faculteitsdirectie wilde een rookverbod in kantoorruimtes. Medewerkers van de hogeschool moesten hun longen voortaan asfalteren in een afgesloten ruimte, omdat hun kantoren onderdeel uitmaakten van de openbare ruimte. En daar mocht niet gerookt worden.
De directie kreeg veel tegenstand en het nieuwe rookbeleid werd afgekeurd door de faculteitsraad. Want zo’n rookruimte was toch veel te ver lopen? ‘Gezien de enorme afstanden in het gebouw voorzie ik dat de arbeidsproductiviteit flink zal dalen’, zei raadslid Albert Tybout destijds. En je kunt rokers toch niet zomaar in een hok stoppen? ‘We worden als criminelen behandeld. De rookpolitie rukt op!’ zei studentraadslid Patrick de Bruijn voor de stemming.
ZEIKERD
De toenmalige voorzitter van de faculteitsraad, Herman Poot, werkt nog steeds bij de HU. De rookkwestie heeft weinig indruk op hem gemaakt en details over de stemming kan hij zich niet meer herinneren. Maar hij weet dat het samensmelten van opleidingen voor spanningen zorgde in die tijd. ‘Centralisatie was een
gevoelig punt. Tijdens de fusie werden verschillende culturen bij elkaar gebracht. Medewerkers zaten ineens in een enorm gebouw met 5000 studenten’, aldus Poot. Het ‘centralistische beleid’ schoot een aantal medewerkers in het verkeerde keelgat.
Daarnaast was een rookverbod niet zo vanzelfsprekend als nu. Twintig jaar geleden werd je al snel afgeschilderd als zeikerd, als je vroeg of iemand zijn sigaret uit wilde maken. Docenten waren net gewend aan het feit dat er niet meer op studiepleinen gerookt werd. Maar nu ook al niet meer op de eigen werkplek?!
ASOCIAAL
Die houding is in twintig jaar drastisch veranderd. ‘Vroeger had je rookvrije zones voor nietrokers en nu heb je rookzones voor rokers’, vertelt Reint Jan Renes. Renes is HU-lector Crossmediale Communicatie in het Publieke Domein en adviseert de Nederlandse overheid over het terugdringen van alcohol- en drugsgebruik onder jongeren. ‘Roken neem ik vaak als voorbeeld wanneer ik advies geef en uitleg hoe je gedrag verandert. Alle ingrediënten waren er: wet- en regelgeving, handhaving, voorzieningen, communicatie en roken werd duur’, zegt Renes.
Vooral die communicatie was heel belangrijk, volgens de lector. De overheid heeft jarenlang herhaald dat roken slecht voor de gezondheid is en ook nog eens asociaal. Zo lachten televisiekijkende jongeren eind jaren negentig om een ober die het glas van een oudere dame volplaste en een eindexamenkandidaat die in
het gezicht van de surveillance boert. De spotjes eindigden met de slogan ‘Hé, maar ik rook niet!’.
De norm is intussen veranderd. Niet roken is normaal en roken is abnormaal. En dat is te merken op de HU. De hogeschool heeft in de gebouwen geen problemen met de handhaving van het rookbeleid. De regels zijn dan ook simpel: binnen roken mag niet, buiten roken mag wel.
ROOKGORDIJN
Roken leidt nog wel tot discussies. Sinds een aantal jaar mogen studenten en medewerkers niet meer voor de ingangen van de hogeschool roken. ‘En dat vinden ze soms nog lastig’, zegt Wim Kuus, directeur bedrijfsvoering.
Een ander probleem zijn de sigarettenpeuken die in het wilde weg worden geschoten. ‘Dat is overigens niet alleen een probleem dat rokers veroorzaken. Naast sigarettenpeuken wordt regelmatig ander zwerfafval achtergelaten’, aldus Kuus.
Maar de HU heeft in ieder geval geen last van smeulende docenten op het toilet. En rokende medewerkers lijken, ondanks hun dagelijkse marathon naar een rookzone, aardig door te werken. Een rookpolitie lijkt wel nodig. Maar dan om peukenschieters en het rookgordijn bij de ingangen tegen te gaan. Er is nog een klein beetje gedragsverandering te gaan.
Raadslid en shagroker Albert Tybout voorspelt 'ernstige conflicten' bij een algemeen rookverbod:
Uit een Trajectum (toen nog Trajecta) van 1995
