Het jaar beginnen in een gevuld lokaal en eindigen met een handjevol klasgenoten: de realiteit voor veel studenten. Bij HBO Rechten stopte vorig studiejaar meer dan 70 procent, terwijl bij Mondzorgkunde maar 12 procent afhaakte. ‘Iedereen onderschat onze studie.’
Het is 31 januari: als eerstejaarsstudenten zich vandaag nog uitschrijven, hoeven ze hun basisbeurs en reisproduct niet terug te betalen. Ook krijgen ze vaak de helft van hun collegegeld terug. Voor veel studenten een moment om nog eens na te denken: is dit echt wat ik wil?
De cijfers liegen er niet om: van de voltijdstudenten aan de HU (2022-2023) is 44 procent in zijn eerste jaar met zijn studie gestopt. Sommige studenten stoppen al na één of twee weken met hun studie, een ander deel ontdekt gaandeweg dat het niet bij hun past.
Twijfelen studenten over hun studie? We vroegen al eerder rond (opnamedatum 27 november 2023)
Uitval per instituut
Hoeveel procent van de voltijdstudenten viel er vorig collegejaar in het eerste jaar uit, per instituut? Hier een overzicht (gegevens zijn afkomstig uit het D&A Portal van de HU, dit is gekoppeld aan Osiris).
Het Instituut voor Recht steekt er bovenuit, daarna het Institute for Marketing & Commerce en het Institute for Finance & Accounting.
In het overzicht hieronder staat de uitval onder eerstejaarsstudenten per voltijdstudie van minimaal 25 studenten (2022-2023). Daarbij steekt HBO Rechten er met kop en schouders bovenuit. Daar stopte 71 procent vorig collegejaar. Ook bij Accountancy (61 procent) en Finance, Tax and Advice (59 procent) stopten veel studenten. De minste studenten stopten bij Mondzorgkunde (12 procent), Huidtherapie (17 procent) en Communicatie (27 procent).
Een trend
De cijfers van één jaar zijn slechts een momentopname. Daarom onderstaand overzicht van de uitval over de afgelopen jaren van de vijf studies boven- en onderaan de lijst.
Rechten
Isabel Klerks (20) herkent de grote uitval binnen haar opleiding HBO Rechten. ‘Toen ik na de kerstvakantie weer in de collegezaal zat, was de helft weg.’ In haar leerteam zaten eerst tien studenten, maar er bleven er slechts vier over. Tweedejaarsstudent Rechten Deveny Mulder (19): ‘De hoorcollegezalen werden steeds leger.’
Een deel van de Rechtenstudenten haalde in collegejaar 2022-2023 zijn propedeuse en stopte met de studie om vervolgens Rechten te studeren aan de universiteit. Dit zijn studenten die niet aan hun tweede jaar beginnen, dus vallen ook binnen die 71 procent.
‘Ik denk dat de grootste reden voor de hoge uitval is dat mensen het onderschatten’, zegt Isabel. ‘Rechten heeft het imago: “dat doe je als je niet weet wat je wil.” Maar als je voor één tentamen drie boeken moet lezen, dan kom je niet ver als je het niet leuk vindt.’
Dat herkent Mulder. ‘Het klinkt als een algemene studie, maar je gaat echt diep op alles in.’ Klerks heeft twee jaar gedaan over het eerste jaar. ‘Eén vak bestaat uit drie onderdelen. Als je één onderdeel niet haalt, dan krijg je al die studiepunten niet.’
Tekst loopt door onder de video.
@studententijd dit is geen grap, bij de pabo gebeurt het al 🤌🏼 #fyp #foryou #foryoupage #voorjou #studententijddepodcast #studententijd #studie #stoppen #1februari ♬ original sound – Birdie ⚢
Weinig stoppers
Dewi Staaks (18) begrijpt waarom in haar klas niemand de handdoek in de ring gooit. Ze zit in het eerste jaar van Huidtherapie. Van de 27 studenten in haar klas is er nog maar één iemand gestopt.
‘Onze selectieprocedure is erg streng: er zijn twee rondes, en in de eerste ronde moeten we een motivatiebrief schrijven en een kennistoets maken. De volgende ronde moesten we een pitch doen, en een toets en een groepsopdracht maken. De mensen die door al deze testen komen, hebben er veel voor gedaan dus zijn echt gemotiveerd.’
De studie is ook vrij specifiek, dus studenten hebben vaak een persoonlijke motivatie om hiervoor te kiezen. Staaks: ‘Op mijn tiende was ik erg onzeker vanwege mijn heftige acné. Ik ging naar een huidtherapeut die mij er vanaf heeft geholpen en ik vond dat zo’n interessant en mooi beroep.’
Voorkomen van onnodige uitval
Eén van de HU ambities is het voorkomen van onnodige uitval. Daarom zijn binnen de HU meerdere afdelingen bezig met het ‘wie’, ‘wanneer’, ‘waarheen’ en ‘waarom’ van studie-uitval. Zo houdt Herbert Wubben zich als projectleider Institutional Research bezig met het verzamelen, duiden en delen van gegevens over onder andere studiestoppers.
Hij ziet wat er op andere plaatsen binnen de HU wordt gedaan aan studieuitval. ‘Dat gebeurt bij slb’ers, studieadviseurs, decanen, maar ook HR en Finance en Control. En het begint allemaal bij Marketing en Communicatie: zij doet er alles aan om de aankomende student te matchen met de juiste studie.’
Zelf zit hij met zeven collega’s in een werkgroep die onder andere onderzoekt: als blijkt dat de keuze niet goed is, hoe begeleiden we de student naar een volgende stap?
Binnen de uitval in het eerste jaar maakt de HU onderscheid tussen de eerste honderd dagen en daarna.
Waarom stoppen studenten? ‘Dat is voor ons ook een belangrijke, maar lastige vraag’, zegt Wubben. De Exitmonitor biedt (deels) antwoord. Als studenten zich tussentijds uitschrijven via Studielink, wordt er gevraagd of ze een vragenlijst willen invullen. Deze gegevens bieden inzicht in de redenen waarom studenten zijn afgehaakt.
Minder uitval bij numerus fixus
Als bekend wordt waarom studenten stoppen met hun studie, kan Wubben dit terugkoppelen aan de studie. De 100 dagen monitor (een vragenlijst die studenten invullen na de eerste honderd dagen van hun studie) helpt ook om opvallende zaken te signaleren. Een van die vragen is: ben je van plan de opleiding af te maken? ‘We weten niet wat er in de opleiding gebeurt, maar koppelen de opvallende antwoorden terug aan instituten en docenten. Het is aan hen om daar iets mee te doen.’
Project tegen studieuitval
Vorig jaar begon de HU met het traject DiscoverMe. Dit moet uitval van studenten voorkomen (UPDATE nov 2024: eerst alleen voor technische studenten, inmiddels voor alle HU-studenten). Het duurt een half jaar (vanaf december). Studenten gaan drie dagen per week met coaches en lotgenoten onderzoeken waar ze goed in zijn en wat ze interessant vinden. Als de deelnemers alle oefeningen, groepsprojecten en één-op-één coaching hebben doorlopen, ontvangen ze een certificaat. Dat staat gelijk aan dertig studiepunten, die ze later in hun opleiding kunnen laten tellen als een minor.
Eén reden waarom studenten stoppen is het niet. ‘Het zijn vaak meerdere factoren. BSA, corona, persoonlijke omstandigheden.’ Het is een complex thema. ‘Over het algemeen is er bijvoorbeeld minder uitval bij numerus fixus studies.’
Bachelorstudenten die in 2023 met hun studie zijn gestart, maar zich dat jaar ook weer hebben uitgeschreven, zeggen in de exit-monitor dat hun uitschrijving vooral persoonlijk (32 procent) en onderwijsgerelateerd (31 procent) is. De beroepspraktijk is bij 21 procent een reden, de organisatie en omgeving bij 16 procent.
De meest gegeven argumenten voor hun verkeerde keuze zijn: ‘het ontbreken van de motivatie voor het toekomstige beroep’ (17 procent); ‘de opleiding is niet meer te combineren met mijn privésituatie’ (14 procent) en ‘ik heb mij onvoldoende georiënteerd op mijn opleidingskeuze’ (12 procent).
Twijfels, maar de studievereniging gaf de doorslag
Voor Tessa van der Linden (23) scheelde het niet veel of ze was een van de uitvallers geweest. Ze twijfelde aan haar opleiding Verpleegkunde vanwege haar orthostatische hypotensie. ‘Dat zijn een soort flauwval-aanvallen. Die duren anderhalf uur, maar daarna moet ik drie dagen herstellen.’
Toen ze aan haar studie begon, had ze nauwelijks aanvallen. Tijdens haar stage bij een verpleeghuis juist bijna wekelijks. ‘Ik dacht: is verpleegkunde wel het geschikte vak voor mij, als ik dit heb?’ Na veel overleg en een regeling met de HU (drie dagen stage in plaats van vier), wil ze toch blijven. ‘Het decanaat dacht goed met me mee, ik mocht mijn studie ook verspreiden over meer jaren.’ Wat de doorslag gaf? ‘Mijn studievereniging Paramedus. Daar voel ik me zo thuis. Ze zeiden: “Hou vol, laat het weten als ik ergens mee kan helpen.”‘
Opleiding valt tegen
Vaak speelt de inhoud van de opleiding mee in de keuze om te stoppen met een opleiding. ICT-student Cemil Besli (20): ‘Bij ICT krijg je in het eerste halfjaar les in alle vier de richtingen. Zowel software, AI als cyber security, bijvoorbeeld. Als je vanaf het begin al weet dat je iets wilt met cyber security, dan moet je alsnog leren programmeren voor AI. Pas in het tweede halfjaar kies je je richting.’ Besli vond dat niet erg, maar zijn klasgenoten soms wel. ‘Dat was voor hen een reden om te stoppen. Al stopten er in mijn jaar minder studenten, want bij ons telde het BSA niet mee vanwege corona.’
BSA
In de coronajaren 2019-2020, 2020-2021 en 2021-2022 werd het bindend studieadvies, het BSA, op alle hogescholen afgeschaft of versoepeld vanwege de coronacrisis. Dat betekende dat je niet meer per se een x-aantal punten moest halen om je opleiding te kunnen vervolgen. Dit is gedeeltelijk terug te zien bij een aantal percentages.
Twijfel je?
Wat moet je doen als je twijfelt om te stoppen met je studie? Marije Evers van het Landelijk Centrum Studiekeuze heeft tips. ‘Praat erover, bijvoorbeeld met je ouders of een studieadviseur. Probeer erachter te komen waarom je opleiding tegenvalt. Gaat het om de inhoud of om het soort onderwijs?’
Ze raadt aan om met ouderejaars te praten. ‘Vraag of de vakken die je nu volgt, representatief zijn voor de hele opleiding. Soms krijg je in het eerste jaar vooral algemene, inleidende vakken en komen de “leuke vakken” pas later.’ Als je stopt en precies weet waarom, is het ook makkelijker om te ontdekken wat er wel bij je past, zegt Evers. En als laatst, een beetje laat, maar: ‘Als je in het eerste jaar wilt stoppen, kun je je het beste voor 1 februari uitschrijven, dat scheelt geld.’
