Social work-student Mabel Bosboom (25) onderzocht miscommunicatie over toestemming voor seks onder HU-studenten. Zelf was ze op haar zestiende slachtoffer van seksueel grensoverschrijdend gedrag. Hierover spreekt ze op het Podium-event ‘Educate Your Sons?’.
‘Dat vraag je toch niet? Dat is heel raar en verpest de hele sfeer. Je ziet toch wel aan iemand of die wil?’ Zo denken veel studenten over toestemming vragen voor seks. Maar het moet wel, stelt Mabel. Ze deed onderzoek naar consent onder heteroseksuele studenten en ontdekte dat miscommunicatie tijdens seks vaak ontstaat omdat er niet of te weinig gepraat wordt.
‘Als een meisje het fijn vindt om met een jongen te zoenen en daarin het initiatief neemt, betekent dat niet dat de jongen met zijn handen onder haar shirt mag.’
Voor haar scriptie sprak ze uitgebreid met 32 HU-studenten van verschillende opleidingen en deed ze literatuuronderzoek. ‘Studenten letten tijdens seks op het gedrag van de ander en communiceren indirect. Als een meisje met een jongen mee naar huis gaat, denkt de jongen vaak dat ze automatisch instemt met seks.’
Mag ik seks met je?
Eén op de tien vrouwelijke studenten maakte tijdens de studententijd seksuele penetratie mee zonder hun instemming, blijkt uit onderzoek van Amnesty International. ‘Tijdens verkrachting tonen slachtoffers vaak geen verzet, omdat ze verstijven’, zegt Mabel. ‘De ander kan dat interpreteren als toestemming. Daarom is vragen stellen zo belangrijk. Maar studenten vinden dat niet cool. Je hoeft niet letterlijk te vragen “mag ik seks met je?”. Je kunt ook vragen: vind je dit oké?”, of “vind je dit lekker?”’
Alleen een ‘ja’ is niet genoeg. Mabel: ‘Bij een machtspositie of als iemand onder invloed is, betekent die ‘ja’ niet altijd consent.’ Daarom moeten de non-verbale uitingen ook duiden op consent, volgens Mabel. Bij elke stap moet het weer worden gecheckt.
Echt nodig?
Stel je voor: Anna gaat na een avondje stappen met Jos naar huis. Ze zoenen, lijken het naar hun zin te hebben en tonen allebei initiatief. Jos heeft al vaak met meisjes geslapen en dat ging altijd goed. Moet hij toestemming vragen als hij 99 procent zeker weet dat Anna het goed vindt?
‘Ja’, zegt Mabel. ‘Als je denkt dat het in 99 procent van de gevallen niet nodig is, weet je het nog steeds niet honderd procent zeker. En hoe weet je zeker dat de meisjes het de vorige keer steeds goed vonden? Jouw beeld van hoe de situatie is verlopen, kan anders zijn dan het beeld van je bedpartner.’
In dit voorbeeld gaat het over een jongen die consent moet vragen aan een meisje. ‘Maar een meisje moet net zo goed toestemming vragen aan een jongen als ze bijvoorbeeld zijn broek uit wil doen.’ Er heerst een beeld dat een jongen altijd zin heeft in seks, ‘maar dat geldt niet honderd procent voor elke jongen.’
En als je al vijf jaar een relatie hebt, hoef je natuurlijk niet bij elke vrijpartij om consent te vragen. ‘Wel als je gaat experimenteren. Of als je normaal vaginale seks hebt, maar een keer anale seks wilt hebben.’
Vervelende ervaring
Op haar zestiende heeft Mabel te maken gehad met seksueel grensoverschrijdend gedrag. ‘Samen met een vriendin ging ik regelmatig uit met een groep van vier jongens. Een keer gingen we met de hele groep logeren in de woonkamer van één van ons. Ik was al lang geïnteresseerd in een jongen en die avond zag hij mij ineens staan. We zoenden en legden onze matrassen naast elkaar. De anderen sliepen naast ons. Ik vond het fijn om te zoenen, maar toen hij met zijn hand in mijn broekje wilde, duwde ik zijn hand weg. “Ik heb dit nog nooit gedaan en wil niet dat dit nu mijn eerste keer wordt”, zei ik. Dat snapte hij niet: “Ik weet dat je het fijn gaat vinden, laat me je laten genieten.”
‘Ik zei hard: “Ik wil dit niet!” en hij werd boos.’
Hij bleef maar doorgaan en wilde zijn hand niet weghalen, terwijl Mabel hem bleef wegduwen. ‘Ik zei hard: “Ik wil dit niet!” en hij werd boos. “Stil, anders maak je de anderen wakker.” Ik zei dat ik pas stopte als hij zijn hand weghaalde, dus dat deed hij. Toen draaide ik mij om, in de hoop dat hij mij met rust zou laten. Een minuut later kwam hij achter mij liggen, lepeltje-lepeltje. Hij duwde zijn hand in mijn onderbroek, en ik trok zijn hand weer weg. “Ik wil dit niet”, zei ik. Hij werd nog kwader. “Zullen we de matrassen in een andere kamer leggen? Dan heeft de rest geen last van ons”, zei hij.
‘Ik zei nogmaals: “Ik wil dit niet, ik heb het nu zo vaak gezegd, blijf van me af.” Vanaf toen negeerde ik hem en gaf hij het op. Op de een of andere manier ben ik die nacht in slaap gevallen. De volgende ochtend keek hij mij niet meer aan en ik heb afstand genomen van die vriendengroep.’
Ze vertelde haar vriendin dat er die nacht iets vervelend was gebeurd, maar nooit precies wat het was. ‘Die vriendin vroeg waarom ik haar niet wakker had gemaakt, maar ik wilde haar niet tot last zijn.’
Achteraf vroeg Mabel zich af wat ze anders had kunnen doen. ‘Was ik te naïef? Die jongen zag mij nooit staan, maar bij dat logeerpartijtje ineens wel.’
Ze vraagt zich af of de jongen wel wist dat hij fout zat. ‘Waarom is hij zo ver over mijn grens heengegaan? En zou hij dat nu nog weten? Zou hij dit ook bij andere meisjes doen?’
Kaartspel
Door haar scriptie kwam de gebeurtenis op haar zestiende weer naar boven. ‘Ik heb van mijn ouders altijd meegekregen dat niemand mij mag aanraken als ik dat niet wil. En ik laat niet snel over mij heenlopen. Dat geldt niet voor iedereen, daarom is het belangrijk te communiceren en te luisteren naar elkaars grenzen.’
Voor haar afstudeeronderzoek werkt ze aan een kaartspel om het gesprek over seksuele grenzen en consent te stimuleren. ‘Wil jij wel wat ik wil’, heet het. Met vragen als ‘wat is consent voor jou?’, ‘hoe zie je dat iemand het wil?’, of ‘hoe vraag je toestemming?’. Een kaartspel dat woongroepen, SLB’ers of vriendengroepen kunnen gebruiken.
Mabel werkt ook mee aan een theatervoorstelling over sociale veiligheid die gemaakt wordt door Podium en het Student Support Centre, genaamd ‘Wil jij wel wat ik wil?’. Dit gaat waarschijnlijk begin 2023 spelen. ‘We zijn bezig met het verzamelen van brieven van slachtoffers die seksueel geweld hebben meegemaakt. Aan de hand van die verhalen wordt een voorstelling gemaakt. Daarna gaan de acteurs met het publiek in gesprek.’
Podium
Donderdagavond 10 november organiseert Podium – het cultureel studentenplatform van de HU- binnen de reeks Utrecht Maakt Kennis een thema-avond over consent: Educate Your Sons? Mabel is de keynotespreker en vertelt over haar scriptie en haar eigen ervaring. Katinka Lünnemann van het lectoraat Jeugd vertelt over onderzoek om MeToo-praktijken te voorkomen. Ook is seksprofessor Daphne Gakes te gast. Ze is maker van de podcast Tussen de Lakens en docent Youth & Sexuality aan de UU.
Heb jij te maken gehad met een ongewenste seksuele ervaring en zoek je hulp? Neem contact op het het Centrum Seksueel Geweld.
