De opsporing van fraude met de basisbeurs rammelt en vooral studenten met een migratieachtergrond komen in het vizier. Dat blijkt uit onderzoek van het Hoger Onderwijs Persbureau, Investico en NOSop3.
Bij de rechter verliest studiefinancier DUO één op de vier zaken over misbruik van de basisbeurs voor uitwonende studenten. In zulke rechtszaken hebben veruit de meeste studenten een migratieachtergrond, blijkt uit een rondgang onder advocaten.
Van de zeventig benaderde advocaten hebben er 32 informatie gedeeld. Zij voerden samen 376 rechtszaken over de basisbeurs. In 367 daarvan had de student volgens de advocaten een migratieachtergrond. Dat is 98 procent.
Indirect onderscheid
DUO werkt met risicoprofielen en menselijke inschattingen om misbruik van de basisbeurs op te sporen. De methode lijkt gevoelig voor bias. Volgens experts kan deze leiden tot indirect onderscheid.
Bovendien baseert DUO zich soms op twijfelachtige ‘buurtonderzoeken’. Daarbij vragen ze de buren wie er naast hen wonen: zien ze daar weleens een student? Als DUO eenmaal meent dat een student ten onrechte de basisbeurs voor uitwonenden heeft gekregen, valt dat maar moeilijk te weerleggen.
Minister Robbert Dijkgraaf (Onderwijs) vindt de uitkomsten van het onderzoek verontrustend. ‘Ik neem dit signaal natuurlijk heel erg serieus’, zegt hij in een reactie voor de camera van de NOS. ‘En ik wil grondig nagaan of onze processen wel écht eerlijk zijn.’
Verholen discriminerend
DUO registreert de afkomst van studenten niet. Dat maakt het volgens de minister lastig om te checken of de opsporing vooral studenten met een migratieachtergrond treft. Maar hij wil toch (‘dieper in de details, met wat meer cijfers achter de komma’) uitzoeken of de aanpak van DUO niet ‘op een verholen manier discriminerend is’.
De controles vonden de afgelopen jaren in het mbo plaats, maar vanaf september kunnen studenten ook in het hoger onderwijs weer een basisbeurs krijgen. Het plan is om vierduizend huisbezoeken per jaar af te leggen bij studenten die misschien misbruik maken van de basisbeurs voor uitwonenden.
De basisbeurs in het hoger onderwijs bedraagt straks 110 euro per maand voor studenten die bij hun ouders wonen en 275 euro voor studenten op kamers. Frauderen levert dus bijna tweeduizend euro per jaar op.
De uitkomsten van het onderzoek verschijnen vandaag in De Groene Amsterdammer en Trouw en op de onafhankelijke nieuwsplatforms van universiteiten en hogescholen, waaronder Trajectum. Ook de NOS brengt het nieuws.
