Hoogbegaafden kampen met verveeldheid. Helaas biedt ook het hbo niet altijd die extra uitdaging waar ze zo naar snakken. Maar er zijn oplossingen, meent Jurian van het Landelijk Centrum Hoogbegaafdheid.
Vermoedelijk is zo’n 10 procent van de studenten in het hoger onderwijs hoogbegaafd. Uit onderzoek uit 2017 blijkt dat een vijfde van hen hun studie niet afmaakt vanwege motivatieproblemen, gebrek aan studievaardigheden of onderpresteren. Op het hbo zijn mogelijkheden om een extra minor te volgen of de studie in drie jaar af te ronden beperkt. Dit leidt tot verveling en uiteindelijk zelfs tot psychische problemen, vertelt Jurian Hooft, bestuurder bij LICH (Landelijk Centrum Hoogbegaafdheid).
Wat is hoogbegaafdheid?
‘Hoogbegaafdheid kun je op twee verschillende manieren definiëren. Enerzijds houdt het in dat iemand een IQ heeft van 130 of hoger. Dat valt simpel vast te leggen door middel van een IQ-test. Anderzijds gaan we ervan uit dat een hoogbegaafd kind dat net begint aan de basisschool twintig maanden voorsprong toont. Niet alle ouders kunnen namelijk zo’n test betalen.’
Betweter
Jij bent ook hoogbegaafd. Hoe kwam je daarachter?
‘Mijn ouders merkten dat mijn zus met weinig plezier naar school ging; ze bleef daardoor zelfs een halfjaar thuis. Toen ze onderzochten wat er met haar aan de hand was, kwamen ze er na een test achter dat ze hoogbegaafd bleek te zijn. Hetzelfde gold voor mijn broer en ik, hoewel in een andere volgorde. Ik wilde in eerste instantie graag een klas overslaan, maar dat mocht pas als ik officieel op hoogbegaafdheid was getest.
Het was absoluut geen lolletje om hoogbegaafd te zijn. Ik verveelde me te pletter op school en ik had weinig vrienden. Andere kinderen zagen me als een betweter. Terwijl sommigen uren moesten stampen voor een zesje, moest ik toegeven dat ik met twee vingers in de neus een negen had gekregen. Als kind wil je toch vooral zijn zoals de rest.’
Hoe ging het je af toen je ging studeren?
‘De universiteit was een stuk aangenamer. Ik was met mijn zestien jaar veruit de jongste in de collegezalen, maar dat viel niet zo op. Er zaten ook studenten van vijftig tussen. Ik werkte veel zelfstandig en kreeg de vrijheid om mijn schoolcarrière naar believen aan te passen.
Toch kreeg ik ook daar niet de uitdaging die ik nodig had. Ik studeerde psychologie omdat ik een diploma wilde. Pas toen ik begon met werken kon ik voor het eerst mijn ei kwijt.’
Verveeldheid
Supportgroep voor HU-studenten
De HU heeft sinds drie jaar een supportgroep voor hoogbegaafde studenten, onder leiding van Puck Bakker. Om de week komt een groep van tien studenten bij elkaar op vrijdagavond. Ze eten samen en delen ervaringen en tips. De groep zit nu vol (er is een wachtlijst), maar na de zomer komen er weer plaatsen vrij. Meer informatie vind je hier, of mail naar studentsupportcentre@hu.nl.
Met welke problemen hebben hoogbegaafde kinderen te kampen?
‘Het grootste is verveling. Hierdoor krijgen ze geen voldoening en worden ze soms laks, waardoor ze zelfs een slecht cijfer krijgen. Ook kan hoogbegaafdheid zorgen voor stress. Je omgeving verwacht namelijk dat je met hoge cijfers thuiskomt.
Sociale uitsluiting maakt dat hoogbegaafde kinderen expres slechter presteren dan ze zouden kunnen. Alles om maar niet op te vallen.’
Wat zou volgens jou moeten veranderen?
‘Het moet gemakkelijker worden voor hoogbegaafde kinderen om een klas over te slaan. Daarnaast moeten ze de mogelijkheid krijgen om uitdagendere lesstof te krijgen of naar een plusklasje te gaan, waar ze samen met lotgenoten kunnen werken. Op die manier leren ze dat ze niet de enige zijn.
Op het hbo zou een contactpersoon moeten komen voor hoogbegaafde studenten. Een studieloopbaanbegeleider beschikt niet altijd over de juiste kennis om een student te helpen die kampt met verveling en meer uitdaging zoekt. Eén deskundige per school zou al uitkomst bieden. Ik vind het opmerkelijk dat veel scholen zelfs dát al te veel gevraagd vinden.
Helaas heeft het huidige kabinet besloten om juist te bezuinigen op het onderwijs, waaronder speciale maatregels voor hoogbegaafden. Veel plannen die eerst op tafel lagen, zijn nu van de baan.’
Niet allemaal hetzelfde
Hbo-studenten kunnen toch een honour volgen als ze meer uitdaging zoeken?
‘Een paar extra vakken is niet genoeg. Het zou het studenten eerder makkelijker gemaakt moeten worden om hun studie in drie jaar te doen, bijvoorbeeld in combinatie met een voortraject op de middelbare school. Daarnaast moet de opbouw van de studie flexibeler, zodat ze makkelijker een vak van acht weken in vier weken kunnen doen.
Die uitdaging hoeven hoogbegaafden niet altijd binnen het onderwijs te zoeken. Die kunnen ze bijvoorbeeld ook vinden in hobby’s of werk. Als ze die niet hebben, raad ik hen aan om eens te kijken naar een bijbaan als plusklasbegeleider. Dat heb ik zelf ook gedaan en vond ik fantastisch. Ik begreep ineens veel beter wat het inhoudt om als hoogbegaafde op school te zitten.’
Waarom gaan hoogbegaafden niet gewoon naar de universiteit?
‘Niet iedere hoogbegaafde heeft behoefte om naar de universiteit te gaan. Sommigen worden veel liever verpleegkundige of leraar dan dat ze een paar jaar in de collegebanken moeten zitten. Dat juich ik alleen maar toe, gezien de behoefte aan praktisch geschoolde mensen.
Er zijn kinderen die wel degelijk onterecht een vmbo- of havoadvies krijgen, bijvoorbeeld doordat ze slechts presteren door de redenen die ik eerder gaf, maar wel naar het vwo zouden willen. Voor hen moet het makkelijker worden om naar een hoger niveau te gaan.
Het gaat er uiteindelijk om dat we hoogbegaafden de mogelijkheid bieden om zich ontplooien en genoeg uitdaging te vinden op een manier die bij hen past. En nogmaals: niet elke hoogbegaafde moet naar universiteit.’
