‘School is waar kinderen veilig zijn en dat geldt ook voor de buitenschoolse opvang, bij vriendjes en op zwemles. Nu bevinden ze zich thuis, waar de spanning alleen maar kan toenemen in deze coronacrisis.’
Katinka Lünnemann is lector bij het kenniscentrum Sociale Innovatie, lectoraat Jeugd. Gespecialiseerd in huiselijk geweld. Ze legt uit hoe de crisis haar sporen nalaat in kwetsbare gezinnen.
Kan het samen thuis zitten niet zorgen voor saamhorigheid en rust?
‘Je ziet dat de gezinnen waarin het goed ging kunnen genieten van veel bij elkaar zijn. De ouders zijn in staat om structuur te bieden en grenzen te stellen. Ze bepalen wanneer het tijd is voor werk, huiswerk, lunch en ontspanning. Er is meestal ook de mogelijkheid dat ieder zich even kan terugtrekken. In andere gezinnen ontbreekt die structuur.’
Hoe komt het dat die ouders het niet voor elkaar krijgen?
‘Door de extra spanning is het lastig om rustig te blijven en structuur te bieden. Conflictueuze relaties staan meer onder druk; een time-out nemen als je ruzie hebt wordt nog moeilijker. De kinderen kunnen zelf ook extra zorg en structuur nodig hebben, bijvoorbeeld door een vorm van autisme of ADHD. Dat gaat dan niet alleen om hoe laat je samen gaat lunchen, maar het kan zijn dat het kind van kwartier tot kwartier een taakje wil krijgen.’
Wat gebeurt er nu deze gezinnen thuis zitten?
‘Omgaan met deze kinderen vergt extra veel van de opvoedkwaliteiten. Niet alle ouders hebben die kwaliteiten of niet 24 uur per dag. Daarom is het belangrijk dat die kinderen deze maanden wél naar school of naar de opvang gaan. Dat is ook mogelijk, maar sommige ouders weten dat niet, durven het niet te vragen, of vinden dat ze het zelf kunnen of moeten oplossen. Daar is niemand bij gebaat. Er is trouwens een mooie documentaire gemaakt over de kindertelefoon, waarin de kinderen zelf uitleggen wat er thuis gebeurt.’
Risicofactoren
‘Het kan zijn dat een gezin het hiervoor net redde, met hulp uit de omgeving, maar dat problemen uit de hand lopen nu die hulp wegvalt. Denk aan een moeder met een depressie die niet meer haar bed komt en de fut niet meer heeft om hun kind te verschonen of te eten te geven. Ze laat het huis verslonzen. Gezinsleden kunnen last hebben van een dominante vader die zich niet kan inleven, waardoor iedereen, nu hij thuis zit, voortdurend op zijn tenen moet lopen.
Huiselijk geweld wordt ook erger, nu partners op elkaars lip zitten. Vrouwen hebben over het algemeen vaker last van een gewelddadige man dan andersom. Het is belangrijk dat ze erover praten, met de buurvrouw, een vriendin of de politie. Wacht niet af, ook niet als je twijfelt. Ze kunnen ook bellen met ervaringsdeskundigen, op het nummer van Hear my Voice.’
Komt huiselijk geweld meer voor in lagere sociale milieus?
‘In die milieus zijn de risicofactoren over het algemeen meer aanwezig. Denk aan armoede, schulden, kleine behuizing, werkloosheid. Hoe meer risicofactoren, hoe groter de kans op kindermishandeling. Het antwoord is dus bevestigend, maar ook in hogere sociale klassen komt het zeker voor.’
Wat kan een buitenstaander doen?
‘Als je iemand kent die het lastig heeft, houd dan contact. Je kunt bellen, een briefje sturen of iemand aanspreken op straat. We mogen gelukkig naar buiten. Wanneer je je echt zorgen maakt over iemand, bel dan Veilig Thuis.’
Zie ook de andere gesprekken met HU-onderzoekers over de coronacrisis en de gevolgen:
