Hoeveel procent van de wereldbevolking maakt zich zorgen over klimaatverandering? Meer dan je denkt, blijkt uit onderzoek. Dit soort vragen en meer komen donderdag 15 mei aan bod tijdens het Klimaatexamen.
Het gaat steeds vaker over klimaatverandering, maar weten we eigenlijk wel waar we het over hebben? Kloppen de cijfers die we aanhalen? Om mensen daarvan bewust te maken, riep Joost Brinkman het Klimaatexamen in het leven. Lerarenopleider biologie Mark Koren haalde het examen naar de HU.
Vraagje: Hoeveel procent van de wereldbevolking denk jij dat zich zorgen maakt over klimaatverandering en actie wil van hun regering?
a) 39 procent
b) 59 procent
c) 79 procent
d) 89 procent
Antwoord: onderaan dit stuk.
Is het zo slecht gesteld met onze kennis over klimaatverandering?
‘Toen Joost Brinkman een masterclass gaf over de energietransitie en aan de cursisten vroeg wie het klimaatakkoord van Parijs kende, stak niemand zijn vinger op. Er moest iets gebeuren, vond hij. En wij nu ook. Het is basiskennis waarover iedereen zou moeten beschikken. Jongeren, omdat vooral zij ermee te maken zullen krijgen. En volwassenen, omdat zij aan de knoppen zitten.
Neem mijzelf. Als ecoloog dacht ik altijd aardig wat te weten over het klimaat. Maar toen ik Brinkmans test deed, bleek dat nogal mee te vallen. Zo struikelde ik bijvoorbeeld over de vraag hoeveel CO2 Nederland uitstoot. Je kreeg vier opties, die steeds verschilde met factor tien. Dat is toch wel de minimale kennis die ik paraat zou moeten hebben.
En niet alleen ik, ook de academici aan de overkant verwachtten een veel hogere score. Dat zegt wel iets over de rest van Nederland.’
Wat houdt het in?
Wat houdt het examen in?
‘Het examen is een wetenschappelijke kennistest die is gebaseerd op de rapporten van het IPCC. Deze organisatie publiceert om de zoveel tijd een overzicht van de stand van zaken over het klimaat. Samen met verschillende partners, waaronder het KNMI, stelde Brinkman het examen op.
Nu zijn er meerdere manieren om die kennis over te brengen aan het publiek. De ene manier is door een campagne. Maar het leek Brinkman veel effectiever om het met een examen te doen op het moment dat zo’n 180 duizend scholieren hun eindexamen moeten doen. Op deze manier komt het objectiever over en voelt het als een soort challenge. Dat werkt beter dan alleen maar zenden.’
Waar vindt het plaats?
‘Brinkman begon vorig jaar met zo’n tien plaatsen. Die bereikte hij allemaal met behulp van zijn netwerk als ondernemer. Hij had als doel om dit jaar op honderd locaties het Klimaatexamen te organiseren. Dat werden er uiteindelijk 120.
Toen ik deze ontwikkeling zag, vond ik dat wij daar als Instituut Archimedes ook iets mee moesten doen. Samen met een groepje ben ik namelijk aan het kijken hoe we het onderwerp duurzaamheid kunnen integreren in het onderwijs. Een Klimaatexamen past perfect in de belevingswereld van onze studenten. Ik twijfelde niet lang om de HU aan te melden als een van de 120 locaties.’
Voor wie?
Wie mag eraan meedoen?
‘Iedereen. Zowel mensen van binnen als van buiten de HU. Het liefst zouden de deelnemers natuurlijk een afspiegeling vormen van zowel alle medewerkers als studenten.
We hebben ook een paar keer onze campagnestrategie moeten aanpassen om het voor studenten aantrekkelijker te maken. Zo stond er eerst op de website: Wil jij de kriebels van het examen opnieuw beleven? Toen we aan een groepje studenten vroegen of dit hen zou overhalen, zeiden ze: “Het examen is voor ons te kort geleden. Hier hebben we juist géén zin in.”
De medewerkers vonden het juist heel aantrekkelijk klinken. Uiteindelijk hebben we het veranderd naar: Wil jij weten hoe je over het klimaat denkt en of die kennis is gebaseerd op feiten? Uiteindelijk is het examen slechts een middel; het is geen doel op zich.’
Veranderen mensen hun gedrag na het examen?
‘We organiseren na het examen een informatiemarkt waar mensen meer kunnen leren over het klimaat. Ik kan me goed voorstellen dat, als je erachter komt dat je minder weet dan je van tevoren dacht, je je toch wel de nodige kennis wilt bijspijkeren. Ook is er een borrel. We hopen dan natuurlijk dat deelnemers met elkaar in gesprek gaan en moeilijke vragen bespreken.
Zelf ben ik kritischer geworden over wat ik wel en niet weet. Klopt dit wel wat ik nu zeg? Of denk ik dit te weten? Vooral als docent is dit belangrijk. Als ik niet meer weet waar ik een feit vandaan heb, check ik het opnieuw.’
In de toekomst
Wat zijn de doelen voor de toekomst?
‘Uiteindelijk is ons doel om mensen aan te zetten tot actie. Thuis, op het werk en in de politiek. Een manier om dat te bereiken is om mensen te laten nadenken over mogelijke oplossingen. Want weten dat klimaatverandering een probleem is, is één ding. Maar uiteindelijk moeten we weten hoe we het moeten aanpakken.
Er zitten al wat vragen in het examen die daar specifiek over gaan. Zo zou een vraag kunnen zijn: Welke van deze drie dingen in het persoonlijke leven draagt het meest bij aan het voorkomen van klimaatverandering?
Maar voor nu willen we het Klimaatexamen op zoveel mogelijk locaties houden. Wie weet hoeveel het er volgend jaar zijn!’
Wil jij ook meedoen aan het Klimaatexamen op 15 mei? Het examen vindt plaats op het educatieplein aan de Padualaan 97 om 15:30. Aanmelden kan hier.
En het antwoord is: 89 procent. Want wereldwijd wil bijna 9 op de 10 mensen méér klimaatactie van hun overheid. Bron More people care about climate change than you think – Our World in Data)
