Huib de Zeeuw is docent aan de opleiding Journalistiek. Zijn column verschijnt om de week bij Trajectum.
Een foto van een verliefd stel op de trappen van de universiteit van Zagreb. Zorgeloos, niet bezig met de oorlog die gaande is in Joegoslavië. Niet veel later, vertelt Zoran Bogdanović, wordt de man van de foto in elkaar geslagen in een bus. Puur omdat hij Servisch is. Het stel vlucht naar de Bosnisch-Servische stad Prijedor waar Zoran wordt geboren.
‘Ik heb dit verhaal van mijn moeder gehoord. Mijn vader heeft hier nooit over gesproken’.
Zwijgen.
Een terugkerend woord in de presentatie van Zoran. De journalist van Trouw, die opgroeide in Nederland, is te gast tijdens de honours over de genocide in Srebrenica. Deze les staat het Servische perspectief centraal.
Een foto van een rode fabriekshal langs de kant van de weg. Zoran zit met zijn favoriete oom in de auto. ‘Die mijn, wat speelde zich daar af in de oorlog?’
De jonge journalist weet het antwoord wel. In deze fabriekshal in Omarska werden duizenden Bosniakken en Kroaten opgesloten en mishandeld. Maar hij wil het horen van zijn oom en die ontkent in eerste instantie dat Servische soldaten hiervoor verantwoordelijk zijn.
Het is een moedig verhaal van Zoran. Hij probeert het zwijgen van zijn familie te doorbreken. Hoe kan het dat de multi-etnische stad Prijedor vooral wordt bevolkt door Serven? En in wiens huis woonden wij tijdens de oorlog?
Het mantra is: iedereen had schuld. Wij waren in de Tweede Wereldoorlog slachtoffers en nu hebben we ons zelf verdedigd.
Een student zegt dat ze helemaal niet wist dat er ook genocide is gepleegd op de Serven en maakt de connectie met Israël en de Palestijnen.
Van slachtoffer naar dader. Tijdens de honours hebben we het vaak over Gaza.
Hoe lang zwijgen wij nog?
Ik moet denken aan de documentaire van Tegenlicht: de kunst van het wegkijken.
Zoran probeert het zwijgen te doorbreken maar wil zijn familie ook niet kwijt. ‘Dat is een worsteling’, zegt hij. Chapeau voor die strijd.
