‘Excuses, ik ben iets te laat.’ Maar toch, ze was er vandaag, bij het congres over hate speech en (micro-)aggressions naar de LGBT+ community. Vier HU-studenten organiseerden het congres en wisten minister Van Engelshoven voor de camera te krijgen. Dit had ze te zeggen tegen de pakweg vijftig belangstellenden.
Als eerste moest er wat ontevredenheid, of beter gezegd verbazing, van tafel. Want nog maar recent, in september 2020, lanceerde het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap het Nationaal actieplan voor meer diversiteit en inclusie in wetenschappelijk onderwijs. Goed nieuws natuurlijk, maar je leest het goed: voor het wetenschappelijk onderwijs. Dus niet voor hogescholen.
De presentatrices legden het gegeven aan de minister voor. ‘We werken stap voor stap’, legde zij uit. ‘Het is nadrukkelijk mijn intentie om diversiteit en inclusie vorm te geven in het gehele onderwijs.’ Waarom niet voor hogescholen? Waarom eigenlijk niet voor alle onderwijs in Nederland? Achter die vragen blijkt een praktisch antwoord te zitten.
Leren van andere landen
Het idee voor het actieplan ontstond op een grote conferentie waarbij Nederland de host was. Het ging over inclusie in de wetenschap. Partners uit Europa en de rest van de wereld waren erbij en deelden informatie uit. Op die conferentie is dit actieplan aangekondigd en vandaar dat het allereerst vanuit wetenschappelijk oogpunt is geschreven.
De minister heeft daarbij ook geleerd van hoe diversiteit in het buitenland wordt georganiseerd. Als voorbeeld noemt ze het Verenigd Koninkrijk. ‘Daar is diversiteit niet meer iets vrijblijvends. Te weinig aandacht voor diversiteit betekent een financieel gevolg.’ Daarmee bedoelt ze dat scholen dan minder subsidie krijgen van de overheid.
Hoewel ze hoopt dat zo’n sanctie in Nederland niet nodig is, sluit ze niet uit dat er ooit een wet komt die diversiteit stimuleert. ‘In eerste instantie wil ik goed in gesprek gaan met elkaar. Als dat niet vanzelf gaat, dan moeten we misschien actie ondernemen.’
Cijfers over diversiteit lastig in kaart te brengen
Trajectum: Wanneer zou u tot die actie overgaan, als het vrijblijvend niet lukt?
‘Daar heb ik het antwoord niet op. Diversiteit en inclusie zijn moeilijk om in harde normen te vatten. Voor de positie van vrouwen in Nederland hebben we heel lang gewerkt met streefcijfers en dat werd ook niet gehaald. Dan kun je nog jaren aan de gang blijven maar op een gegeven moment moet je een conclusie trekken en een stap verder zetten.
Het kan in dit geval twee kanten op: of de politiek vindt het zo belangrijk dat ze er wetgeving voor wil opstellen, of het onderwijs zegt: help ons met een heldere, wettelijke norm.’
‘En cijfers over diversiteit, inclusie of discriminatie zijn best lastig te vatten. Sowieso zijn het gevoelige onderwerpen’, vervolgt de minister. ‘Het is moeilijk aan te tonen hoeveel discriminatie er is. Maar als wij met elkaar onze vinger opsteken als er het vermoeden heerst dat er iets niet klopt, dan krijgen we het gesprek op gang.’
Presentatrice: Hate speech kan best subtiel overkomen. Sommigen denken: moet ik dit melden? Is het groot genoeg? Hoe moet je stimuleren dat mensen het toch melden?
‘Door de mogelijkheid te geven dat heel laagdrempelig te doen. Helaas zijn sommige mensen dit soort dingen normaal gaan vinden. Ik ben politicus en ik ben het ook normaal gaan vinden dat mensen mij iedere dag de huid vol schelden. Het is belangrijk dat jongeren opgroeien in een omgeving waar de discussie gevoerd kan worden: vinden we dit met elkaar normaal? Dat gesprek moet ook in het hoger onderwijs gevoerd worden. Op vele fronten snijdt het ook aan vrijheid van meningsuiting. Maar alles wat je mag zeggen, hoef je niet te zeggen.’
De uitspraak van minister Slob
Minister Slob kwam ook nog voorbij in het gesprek. Hij kwam in november van het afgelopen jaar in het nieuws omdat hij zei dat scholen homoseksualiteit mogen afkeuren. Een opmerking waar HU-studenten het trouwens absoluut niet mee eens waren.
En ook minister Van Engelshoven is dat niet. ‘Over die uitspraak is al voldoende gepraat maar er is in het onderwijs maar één lijn. Je wordt opgeleid in een vak maar ook tot burger van een land. Je mag ten allen tijde zijn wie je bent. Zeker in het onderwijs kun je alleen goed leren als je je veilig voelt om te zijn wie je bent. Ik vind dat echt en met mij ook de rest van het kabinet. Er mag geen discussie over zijn, dat vind ik. En collega Slob ook trouwens.’
‘Voorhoede voor wat hierna komt’
Sinds januari heeft de HU een nieuwe diversiteitsofficier (ze was ook aanwezig bij het congres). Sommige fracties in de Tweede Kamer vonden dat er daarvan in Nederland niet meer bij moeten komen. ‘Daar gaan de instellingen nog altijd zelf over’, zegt de minister. ‘Als scholen het willen, is dat hun bevoegdheid. Ik vind het een mooi signaal dat instellingen laten weten dat ze het belangrijk vinden en ermee doorgaan.’
‘De studenten zijn de voorhoede van wat hierna komen gaat. Als diversiteit en inclusie gestimuleerd wordt, krijgen andere mensen na hun schooltijd meer kansen.’
Lees ook: Hanna zette een powerplatform op om alle studenten met een beperking te helpen.
