Steeds meer opleidingen van de HU gooien het strenge bindend studieadvies (BSA) overboord. In plaats daarvan starten zij met het soepelere dringend studieadvies (DSA). Dit jaar gebeurt dit onder meer bij drie technische opleidingen en bij het Instituut Archimedes. Maar de uitvoering van het DSA varieert.
‘Een afrekenmiddel’
‘Elke student die uitvalt is er één teveel’, stelt Arie van Scheepen, opleidingsmanager van Werktuigbouwkunde. Het is een van de technische opleidingen waarvan zowel de voltijd als de deeltijd dit studiejaar overgaan van een streng BSA naar een soepeler DSA. De andere zijn Technische Bedrijfskunde en Built Environment. ‘Het BSA is ooit begonnen om te bekijken of de student geschikt is voor de studie, maar het is inmiddels een afrekenmiddel geworden’, vult hij aan.
Van Scheepen wijst op de hoge uitval van studenten in het eerste jaar tegenover de gigantische tekorten van technici in de samenleving. ‘Zeker met de noodzakelijk energietransitie is dit problematisch,’ zegt hij. Volgens hem komen nogal wat techniekstudenten traag op gang. ‘Zij komen pas later in het collegejaar in hun studieritme en dan wordt het spannend of ze voldoende studiepunten halen om het BSA te halen.’
Dringend studieadvies
Sinds lange tijd werken veel hogescholen (waaronder de HU) en universiteiten met een BSA. Dat houdt in dat eerstejaars een bepaald aantal studiepunten (EC’s) moeten halen om naar het tweede jaar te mogen doorstromen. Het minimaal aantal punten aan het eind van het eerste jaar van een bacheloropleiding is vaak 50 EC’s. Degenen die dit niet halen moeten stoppen met de opleiding.
Bij de HU bestaat sinds 2018 de mogelijkheid om het BSA te vervangen voor een ‘dringend’ studieadvies. De student krijgt aan het einde van het eerste jaar nog wel een advies: wel of niet geschikt voor de opleiding. Maar dit DSA hoeft hij of zij niet op te volgen. ‘Ook als je wordt geadviseerd om de opleiding niet voort te zetten, kun je het volgend studiejaar weer voor deze variant van de opleiding inschrijven’, staat in de studiegidsen van de betreffende opleidingen.
De keuze voor een ‘bindend’ of ‘dringend’ advies ligt bij de instituutsdirecteur. Die beslist voor de opleidingen die onder het betreffende instituut vallen welke studieadvies wordt gehanteerd. De opleidingscommissie dient de directeur hierover te adviseren.
Toenemende kritiek
Het BSA krijgt toenemende kritiek, onder meer van de Landelijke Studentenvakbond (LSVb). ‘Het is te bizar voor woorden dat instellingen studenten weg kunnen sturen wanneer ze de puntengrens niet halen. Studenten kunnen prima zelf bepalen of ze op een opleiding thuishoren’, zei de LSVb-voorzitter al in 2018. In oktober 2020 stemde een meerderheid van de Tweede Kamer voor afschaffing van het BSA.
Ook het college van bestuur van de HU deed een duit in het zakje in de discussie over het al dan niet afschaffen van het BSA. In een notitie begin 2021 liet het college doorschemeren dat het BSA niet zo goed paste bij de onderwijsvisie en het flexibel onderwijs dat binnen de hogeschool in de stijgers werd gezet. Het college fileerde de argumenten van instituutsdirecteuren die vasthielden aan dit strenge BSA uit vrees voor langstudeerders die de HU veel geld kosten. ‘Koudwatervrees’, volgens de notie.
Het paste bij de ‘persoonlijke leerroute’
Aanvankelijk liep de keuze voor het soepele DSA niet storm. Slechts zes deeltijdopleidingen stapten over op het soepele advies.
Het was ook niet toevallig dat deze zes kozen voor het DSA. Zij participeren in een landelijk pilot ‘flexibele deeltijd’. Studenten volgen onderwijs volgens een persoonlijke leerroute en werken met ‘leeruitkomsten’: wat moeten de studenten kennen en kunnen? De toetsing is minder gericht op het behalen van cijfers maar op het ontdekken van wat studenten nog moeten leren (het zogenaamde ‘programmatisch toetsen’). Bij zo’n flexibel onderwijs past een streng BSA niet, is de gedachte.
Met de uitbreiding van het flexibel en gepersonaliseerd onderwijs binnen de HU nam ook de afschaffing van het BSA ten gunste van het DSA toe. De eerste voltijdopleiding die overschakelde naar het DSA was Huidtherapie, in 2020. Daarna volgden Communicatie en enkele tweedegraads lerarenopleidingen. Ook een aantal reguliere deeltijdopleidingen en tweejarige associate degrees gingen over. En de opmars zet door.
Vernieuwd curriculum
Ook de voltijdbachelors die een soepel DSA in de armen sluiten groeit. Naast de drie genoemde technische opleidingen van het Institute for Design and Engineering omarmen meerdere voltijdopleidingen dit studiejaar het dringend studieadvies. Dit zijn in ieder geval Creative Business, Communication and Multimedia Design en alle veertien opleidingen (voltijd en deeltijd) van het Instituut Archimedes.
Instituut Archimedes kiest voor een dringend studieadvies omdat dit past bij een flexibel curriculum en het leren vanuit leeruitkomsten, zegt Nynke van Ingen, opleidingsmanager Talen.
Een positief advies volgt als de student 30 EC’s of meer heeft gehaald. Dit is geen harde eis: naast de studiepunten tellen ook de persoonlijke omstandigheden en de beroepshouding mee. Als de opleiding op basis van deze drie elementen tot de conclusie komt dat de student niet op de juist plek zit volgt een negatief advies. De student zou dan met de opleiding kunnen stoppen. ‘Uiteraard gaan we ervan uit dat je het advies zorgvuldig weegt en betrekt bij jouw studiekeuze’, staat in de studiegids.
Toch door naar jaar twee
Een student kan tegen het advies in desgewenst toch door met de studie. De opleiding bepaalt dan of deze student het eerste jaar moet overdoen of doorstroomt naar jaar twee. Van Ingen: ‘Afhankelijk van de situatie zal de student dan opnieuw beginnen in het eerste jaar en dan al bepaalde onderdelen uit jaar twee volgen of in jaar twee starten en nog onderdelen vanuit het eerste jaar volgen en afronden.’
‘Er ontbrak nog wat basiskennis die nodig was om in het tweede jaar aan de slag te kunnen gaan’
De invulling van het dringend studieadvies is niet HU-breed voorgeschreven. Bij Archimedes kunnen studenten met een negatief advies gewoon doorgaan naar het tweede jaar. De drie opleidingen van het Institute for Design and Engineering (IDE) die eveneens overstappen op het DSA stellen wel strikte ingangseisen voor de overgang van de propedeuse naar het tweede jaar.
Studenten van IDE moeten aan het einde van het eerste jaar 45 tot 50 studiepunten (dat is afhankelijk van de studie) in hun zak hebben voordat ze door mogen naar het tweede jaar. Het verschil met het BSA is dat studenten met een negatief DSA niet met de studie moeten stoppen maar (vakken uit) het eerste jaar kunnen overdoen. Als zij dan alsnog genoeg punten bijeen sprokkelen kunnen zij door en blijven zij mogelijk voor de technieksector behouden.
Instroomeisen voor het tweede jaar
De voorwaarde om voldoende studiepunten binnen te hebben om door te mogen naar het tweede jaar stoelt op de ervaring in coronatijd, vertelt opleidingsmanager Van Scheepen. Tijdens de pandemie werd tot twee keer toe het BSA landelijk uitgesteld. Eerstejaars stroomden automatisch door naar het tweede jaar, ook degenen die te weinig studiepunten behaald hadden. ‘Soms ging dat goed maar heel vaak ook niet. Er ontbrak nog wat basiskennis die nodig was om in het tweede jaar aan de slag te kunnen gaan. Dat is de reden dat we instroomeisen stellen voor het tweede jaar’, legt Van Scheepen uit.
Tegelijk met de invoering van het soepeler studieadvies start bij Built Environment en Technische Bedrijfskunde een onderwijsvernieuwing in het eerste jaar, vertelt Van Scheepen. Bij Werktuigbouwkunde is die vorig jaar in het derde jaar ingezet en bezint de opleiding zich op innovatie in het propedeusejaar. Centrale begrippen hierin zijn gepersonaliseerd leren en programmatisch toetsen.
Deze vorm van onderwijs, toetsen en soepel studieadvies vraagt een andere manier van begeleiding van studenten, legt hij uit. ‘We gaan meer aan studenten vragen wat ze nodig hebben om de vakken te halen. Docenten volgen een professionaliseringstraject op het gebied van studieloopbaanbegeleiding (SLB). Daarbij zetten we extra uren in voor de peercoaches, studenten uit de hogere jaren die de eerstejaars begeleiden.’
Logische overgang
Elektrotechniek houdt dit jaar nog vast aan het strenge BSA en stapt niet net als de andere drie technische opleidingen van het Institute for Design and Engineering over. Opleidingsmanager Hans Oerlemans hierover: ‘Wij willen de overstap van BSA naar DSA gelijk laten lopen met de invoering van programmatisch toetsen. Dat is een logische overgang die bij de andere opleidingen van het instituut ook is gevolgd. Ons plan is dus om volgend jaar ook de stap naar DSA te maken. Dan zal het curriculum van het eerste jaar herzien zijn.’
Studentenpanel over bindend studieadvies
De HU organiseert een studentenpanel over het bindend studieadvies (BSA) en de HU-onderwijsvisie. Helpt het BSA de student met de studie of kan het afgeschaft worden? De bijeenkomst is op dinsdag 20 september van 13.00 tot 17.00 uur. Opgeven voor dinsdag 13 september via studentpanel@hu.nl. Er is een financiële vergoeding voor beschikbaar.
