Het aantal klachten van medewerkers bij de Vertrouwenspersonen is vorig studiejaar gestegen. De meldingen van studenten liepen fors terug. Ook de Ombudsman geeft een overzicht van het aantal meldingen. Dat is ongeveer gelijk gebleven.
Dat staat in de jaarverslagen van de Ombudsman (inloggen voor medewerkers) en Vertrouwenspersonen van de HU. Zij zijn recent verschenen, al wordt het jaarverslag van de Vertrouwenspersonen wat later gepubliceerd. De meldingen hebben niet geleid tot officiële klachten bij de Klachtencommissie Ongewenst Gedrag of het Meldpunt Misstand en Integriteitsschending of een formeel onderzoek van de Ombudsman.
De Ombudsman is er alleen voor het personeel en is een aanvulling op onder meer de Vertrouwenspersonen. Medewerkers kunnen er terecht voor onpartijdig advies, bemiddeling en onderzoek. Het jaarverslag loopt eenmalig van januari tot en met augustus 2023. Op die manier omvat het voortaan niet meer een kalenderjaar maar studiejaar. Sinds maart vorig jaar is Job van Luyken tijdelijk aangesteld als Ombudsman.
Het aantal meldingen bij de Ombudsman bedraagt 29 in de periode januari tot en met augustus. Doorberekend op jaarbasis zouden dit ongeveer 45 klachten zijn geweest, evenveel als in het jaar 2022. De meeste meldingen handelden over de aanstelling (10 zaken). Een tweede grote groep gaat over samenwerking (8 zaken). Andere casussen betreffen de functie-inschaling, re-integratie en beoordeling.
Conflicten met leidinggevenden
‘Uit de cijfers komt naar voren dat de meeste zaken gaan over conflicten met leidinggevenden, zaken rondom beoordelen en loopbaanontwikkeling’, schrijft de Ombudsman. Er komen klachten binnen over kwesties die ‘halfslachtig worden opgepakt’, waarbij geen concrete afspraken worden gemaakt en geen follow up komt. Zaken die ‘doormodderen zonder dat er een knoop wordt doorgehakt’.
Medewerkers hebben hier ook een eigen verantwoordelijkheid om bij de leidinggevende aan de bel te trekken, stelt de Ombudsman. Maar zij vrezen niet zelden voor de voortgang van hun carrière. Leidinggevenden zijn uiteindelijk verantwoordelijk voor de gang van zaken. Maar: ‘Het is niet persé zo dat een leidinggevende hier primair “de schuldige” is; er is van beide kanten een ook een haal- en een brengplicht.’
Een van de casussen ging over een klacht van vier medewerkers over het niet omzetten van tijdelijke aanstellingen in een vast contract. Hier zou sprake zijn van ‘willekeur, vriendjespolitiek of discriminatie op basis van financiële argumenten’. Na onderzoek concludeerde de Ombudsman dat de hogeschool niet onzorgvuldig is geweest en geen regels heeft geschonden. ‘Maar ook hier, net zoals in veel andere klachten is een heldere, tijdige communicatie met de juiste tone of voice cruciaal.’
Minder gedetailleerd
Het jaarverslag van de Ombudsman is minder gedetailleerd dan voorheen. Tot dit jaar werden aparte cijfers genoemd voor ‘onderwijzend’ en ‘ondersteunend’ personeel. Vanaf nu gaat het over ‘medewerkers’. Ook de overzichten van meldingen per locatie is verleden tijd. De toegevoegde waarde hiervan is ‘nihil’ en het gevaar bestaat dat er verkeerde conclusies uit worden getrokken, meent de Ombudsman.
Ook het jaarverslag 2022/2023 van de Vertrouwenspersonen is recent verschenen. Het team bestaat uit zes personen die door alle studenten en medewerkers zijn te benaderen. Hoofdtaken zijn het begeleiden van de melders, signaleren van ongewenste omgangsvormen en actief bijdragen aan een veilig leer- en werkklimaat.
Meer zekerheid na coronajaren
Vorig studiejaar behandelden de Vertrouwenspersonen 170 casussen: 63 meldingen van studenten en 107 van medewerkers. Ten opzichte van het jaar ervoor liep het aantal klachten (ofwel meldingen) van medewerkers op van 90 naar 107. Het aantal bij studenten daalde fors: van 84 naar 63. De reden voor teruggang in klachten bij studenten is gissen, schrijven de Vertrouwenspersonen. Misschien een reactie op meer zekerheid na de coronajaren of een effect van extra inzet op studentenwelzijn?
Bij medewerkers is het aantal meldingen in de categorie ‘agressie en geweld’ veruit het grootste (65 van de 107). Deze is in de afgelopen drie jaar toegenomen. Dan kan het gaan om fysiek geweld maar meestal is het psychisch: intimidatie, dreiging en vernedering (ook online). Bij studenten is agressie en geweld ook het meest vertegenwoordigd (28 van de 63), maar beduidend minder dan bij medewerkers. Ten opzichte van vorig jaar daalde bij studenten het aantal klachten hierover fors.
Medewerkers dienden verder 15 meldingen over discriminatie in, 13 over integriteit, 8 over seksuele intimidatie en 6 over pesten. Bij studenten klaagden er 12 over seksuele intimidatie, 11 over discriminatie, 9 over pesten en 3 over integriteit. Bij medewerkers valt een stijging van het aantal klachten over discriminatie op (van 7 naar 15). Bij studenten is de piek van klachten over seksuele intimidatie van voorgaande jaar (25) het afgelopen studiejaar gehalveerd naar 12. Het hoge aantal meldingen kwam destijds mogelijk door de media-aandacht, opperen de Vertrouwenspersonen.
Intimiderend gedrag docenten
Een groeiend aantal meldingen van het personeel ligt in de hiërarchische sfeer tussen medewerker en leidinggevende, signaleren de Vertrouwenspersonen: vorig studiejaar was dat 70 procenten ten opzichte van 55 procent het jaar daarvoor. Ook bij studenten is bij de grootste categorie ‘agressie en geweld’ een hiërarchisch element van kracht: 78 procent van de meldingen gaat over intimiderend gedrag van docenten.
Bovenop de klachten en meldingen komen het aantal ‘consultaties’. Dat zijn casussen die ingebracht worden maar die niet direct te maken hebben met de indiener van de melding. Deze consultaties laat zowel bij studenten als medewerkers een groeiende lijn zien ten opzichte van de jaren daarvoor. Deze toename is niet te verklaren op basis van de toename van het aantal studenten of medewerkers, schrijven de Vertrouwenspersonen.
‘De stijging laat wel zien dat zowel studenten als medewerkers ons in een vroeg stadium weten te vinden.’ Ongeveer de helft van de consultaties werden gehouden met leidinggevenden en gingen over mogelijk ongewenst gedrag zoals pesten, discriminatie en seksuele intimidatie in leerteams. Een ander deel heeft te maken met bijvoorbeeld beoordelingsgesprekken en moeizame re-integratietrajecten. Ook trekken studenten aan de bel vanwege onder meer besluiten van de examencommissies.
Het college van bestuur stelt in een reactie op de jaarverslagen van de Ombudsman en Vertrouwenspersonen dat er vanwege de cijfers ‘geen reden om gealarmeerd te zijn; er is sprake van een min of meer stabiele trend’. Het college is blij dat het aantal consultaties en adviezen toeneemt. ‘Dat kan erop duiden dat Vertrouwenspersonen en Ombudsfunctionaris makkelijker gevonden worden én dat er eerder in het proces met elkaar het goede gesprek gevoerd wordt; de keten wordt volwassener.’
