Financiële crisis, economische stagnatie, recessie. Je zou er bijna niet meer van op vakantie durven. Toch begint het bij menigeen nu wel te kriebelen. Nog maar een maandje studeren en dan er even lekker tussenuit. Maar bij terugkomst heb je toch vaak meer uitgegeven dan je had verwacht. Couchsurfen kan een uitkomst zijn als je geen geld hebt maar toch een reis wilt maken.
Op couchsurfing.com zijn genoeg mensen te vinden die een gratis slaapplek aanbieden. Soms hebben ze een plekje voor je op de grond, andere bieden een slaapbank aan. Maar er zijn er ook genoeg die een hele kamer voor je hebben. Helemaal voor niets. Maar hoe is dat nou, om bij wildvreemden in huis te slapen? Emiel Elgersma gaat voor Trajectum op pad.
Volg Emiel’s couchsurfreis door de Balkan op Google Maps, met filmpjes, foto’s en reisverslagen
Met een goedkoop ticket en een volgepakte backback sta ik op Schiphol te wachten. Komende drie weken zal ik rondtrekken over de Balkan. De reis begin in Boekarest, Roemenië en zal via Servië en Kroatië in Slovenië eindigen. Mits ik niet bij een psychopaat in huis beland, die mij vakkundig in stukjes hakt.
Een oude bekende
Dat beeld van die internetpsychopaat krijg ik maar niet uit mijn hoofd. Een week voor vertrek besluit ik dan ook om Chris, een oude bekende uit Roemenië, een berichtje via Facebook te sturen. Of ik misschien een paar nachtjes bij hem mag slapen. Toen wij vier jaar geleden afscheid namen in Bratislava zei hij immers: Mi casa es su casa.
Dat blijkt geen probleem. Chris ontvangt me alsof ik een van zijn beste vrienden ben. ‘How are you doing?’ vraagt hij, terwijl hij me omhelst. Door zijn vriendelijke lach voel ik me direct op m’n gemak in zijn huis net buiten het centrum van de Roemeense hoofdstad. Ik krijg een klein kamertje aangeboden, met een rood, wollen tapijt op de vloer. Op een grote kast liggen een paar oude koffers.
Chris woont samen met zijn opa, tevens zijn beste vriend. Klein probleem: de man van in de negentig praat alleen Roemeens en een heel klein beetje Duits. Toch vindt hij het internationale bezoek prachtig en zorgt er voor dat ik niets tekort komt. Elke ochtend staat er een zwaar Roemeens ontbijt op mij te wachten. Worstjes, gebakken ei, brood, augurken en een kop sterke thee met citroen. Alles moet worden opgegeten voor ik de stad kan gaan verkennen.
Na een paar dagen Boekarest met de toeristische attracties, lokale restaurantjes en de beste cafés, is het tijd om verder te gaan. Via couchsurfing.com kom ik in contact met Florin, een net afgestudeerde jongen van 25. Telefonisch verneem ik dat het is geen probleem om een paar dagen bij hem en zijn ouders in de Roemeense stad Slatina te verblijven.
Avonturier uit een industriestadje
Slatina is een typische Oost-Europese stad in het zuidwesten van Roemenie. Aan de rand staan een aantal grote aluminiumfabrieken. Langs de weg liggen grote, verroestte verwarmingspijpen die naar de huizen in het centrum gaan. ‘Welkom in Slatina,’ zegt Florin. We rijden langs slecht onderhouden communistische flats. Ze zien er allemaal hetzelfde uit.
Florin studeerde in Frankrijk, maar woont nu weer bij zijn ouders. ‘Nou ja, wonen,’ zegt hij. ‘Je hebt geluk dat ik hier ben.’ De net afgestudeerde is nog geen maand terug van een lange reis door Europa, en vertrekt over een week alweer naar Zweden.
In het moderne huis van Florin en zijn ouders word ik in de watten gelegd. Elke avond staat er een enorme maaltijd op tafel. En dan zijn er nog de flessen rode wijn en whisky. Het lijkt wel een hotel. ‘Maar wil je hier dan niets voor hebben,’ vraag ik Florin. ‘Nee,’ is zijn antwoord. ‘Ik vind het mooi dat wij iets voor elkaar kunnen betekenen.’
Het mooie van Hospitality Club en het vergelijkbare CouchSurfing is volgens Florin dat het een echte community is waarbij de mensen elkaar helpen. ‘Je leert het land en de locals van binnenuit kennen. Ze introduceren hun vrienden, hun mooie plekjes van een stad en ze nemen je mee naar hun cafés.’ Natuurlijk is het geweldig dat je op deze manier gratis onderdak krijgt. ‘Maar het mooiste is dat er een vriendschap ontstaat, dat voelt echt goed.’ En het voelt ook echt goed. Na een paar dagen met elkaar te hebben doorgebracht, zeg ik vaarwel tegen mijn nieuwe Roemeense vriend.
Metalfan in Timisoara
Na een tergend langzame treinreis van zes uur kom ik aan in de stad Timisoara. Op het station wordt mijn naam geroepen. Het is Markus, een metalfan met lang donker haar die zijn slaapbank via CouchSurfing aanbiedt.
Markus woont in een rommelige appartementje, hartje centrum. Op de vloer liggen wat kleren en twee jonge katten rennen vrolijk rond. ‘Hier mag je de komende dagen slapen,’ lacht hij. Oké, het is dan misschien geen hotel, maar Markus komt als een sympathieke jongen over. Hij biedt dan ook meteen aan om samen een biertje te doen.
We belanden in een Duitse bierstube. ‘Timisoara is de multiculturele stad van Roemenie,’ vertelt Markus mij. ‘Hier leven zowel Roemenen, Hongaren, Duitsers en Roma’s samen. Op straat hoor je ook al die talen.’ Voor Markus is Duits zijn tweede taal. Daardoor kan hij nu als helpdeskmedewerker werken voor een Duits internetbedrijf.
Het is de eerste keer dat Markus iemand te gast heeft via CouchSurfing, en het bevalt hem goed. Zo goed, dat hij vindt dat ik wel een afscheidsfeestje heb verdiend. De laatste avond nodigt hij een groep vrienden bij hem thuis uit. De Roemeense wijn vloeit rijkelijk terwijl we over van alles praten. Studeren, reizen, werken, Roemeense politiek, muziek. In een paar uur tijd begin ik het land dan toch echt een beetje te begrijpen. Hoogste tijd dus om verder te gaan.
Twee broers uit Belgrado
In Belgrado bevindt mijn bed zich in de kamer van de gebroeders Nikola en Alex, ergens in een buitenwijk van stad. Ze doen allebei dezelfde economische studie, houden van feestjes en slapen graag uit.
Erg vervelend dus dat ik al om negen uur wakker ben. Ik stap uit bed en ga met een boek in de keuken zitten. Al snel kom ik de vader van het gezin tegen, die geen woord Engels of Duits spreekt. Maar met handen en voeten komen we er toch uit. Tien minuten later staat er een kop Turkse koffie en brood met jam op tafel.
Om half één komt Nikola zijn bed uit. We praten wat en besluiten om straks naar de stad te gaan. Ik wil nog wel wat van Belgrado zien. ‘Maar eerst gaan we lunchen,’ zegt Nikola. ‘Dat is namelijk de belangrijkste maaltijd hier in Servië.’ Uiteindelijk zijn we rond drie uur uitgegeten en gaan we naar het centrum voor een tour. Enthousiast vertelt Nikola over de stad en de geschiedenis.
Ik houd goede herinneringen over aan de stad, mede dankzij de Balkan Karaokebar die we de laatste nacht bezoeken. ‘Houseparties, hiphopfeestjes, drum&bass, dat kun je overal beleven,’ zegt Alex. ‘Maar dit is wat de meeste jongeren hier leuk vinden.’
Hoe graag ik ook meer tijd in Belgrado had willen doorbrengen, op twee uur rijden wacht Floh, een Duitse student op me. Hij blijkt geen bank te hebben, maar wel een plekje in zijn kamer van vier bij drie meter.
CouchSurf-celebirty in Novi Sad
Als ik de volgende dag bij Floh aankom, blijkt dat hij hard moet studeren. Mooi: dan kan ik alleen de stad gaan verkennen. Wat Floh wel doet is mij het echte CouchSurf leven laten meemaken. Op de website plaatst hij het bericht dat hij over twee dagen een meeting organiseert. ‘Dat is echt geweldig,’ zegt Floh. ‘Dan komen er gewoon wat mensen die in Novi Sad zijn en drinken we een biertje.’
De groep CouchSurfers bestaat uit acht Serviërs, een Duitser, een Nieuw Zeelander en ik. Opvallend is dat de gesprekken vaak hetzelfde verlopen. Eerst gaat het over je reis, vervolgens komen de ervaringen op CouchSurfing aan bod. Dan is het even stil, tot je ontdekt dat jullie samen een passie delen. In mijn geval fotografie. Daar kan ik uren over praten, en in het gezelschap zitten nog twee fotografen. Tot ver na sluitingstijd zitten we te praten, tot ook de barman er genoeg van heeft en ons de straat opstuurt.
Gezinsleven in Zagreb
Met een zwaar hoofd van de vorige avond zit ik in de bus naar Zagreb. Hier kan ik de komende dagen bij een jong stel en hun baby verblijven. ‘Zolang je het niet erg vindt dat je soms wakker wordt van een baby,’ zegt de 24-jarige Ana. ‘Ben je meer dan welkom.’
De gastvrijheid is geweldig. In een paar dagen tijd zie ik alle delen van de stad. Het centrum verken ik met Ana. Met haar man Darko rij ik naar de top van de berg, waar je een prachtig uitzicht hebt over de hele stad. Op de fiets trotseer ik de Kroatische straten en op een zonnige zaterdagmiddag beland ik op een terras in ‘het mooiste stadje’ in de omgeving, aldus Darko. En als afsluiting van mijn verblijf is er het concert van een van de meest populaire zangers in de Balkan, Darko Rundek.
Teleurstelling in Ljubljana
Al die tijd lukte het mij eenvoudig een slaapplek te vinden. De mensen op CouchSurfing reageren allemaal uiterst snel. Maar in Ljubljana loopt het fout. Een paar dagen voordat ik naar de stad afreis, stuur ik vijf mensen een berichtje met het verzoek om bij hun te kunnen slapen. De volgende dag zijn er geen reacties, dus besluit ik nog maar eens wat mensen te e-mailen. In totaal heb ik nu 15 verzoeken uitstaan, maar geen enkele positieve reactie. De een is niet in de stad, de ander is ziek. En ik? Ik ga morgen naar Ljubljana.
Of toch niet. Twee uur voor vertrek check ik nog even mijn mail. Nul reacties. En om het allemaal nog wat erger te maken, regent het ook nog eens keihard. Volgens de verwachtingen zal het in Ljubljana de komende twee dagen niet veel beter zijn.
Slecht weer en geen slaapplaats. Ik heb het er helemaal mee gehad. Ik besluit om gewoon de trein naar huis te nemen en mijn laatste stop over te slaan. Om een uur ’s middag stap ik op de trein. Een dag later rol ik Utrecht Centraal binnen.
Moe, maar voldaan kijk ik terug op een mooie reis. Dankzij de gastvrijheid van de CouchSurfers heb ik het ‘echte leven’ op de Balkan meegemaakt. En niet geheel onbelangrijk: voor de eerste keer in mijn leven heb ik geld over na mijn vakantie.
CouchSurfing
De beste plaats om online gratis onderdak te vinden is CouchSurfing.com (twee alternatieven zijn HospitalityClub.com en GlobalFreeloaders.com). CouchSurfing is een community-site waar meer dan een miljoen mensen geregistreerd zijn, waarvan de helft in Europa. Binnen een paar minuten kan je een profiel aanmaken waarin je vermeldt wie je bent, wat je studeert, welke talen je spreekt en of je zelf ook een slaapplaats aanbiedt.
Vinden van een slaapplek
Na je registratie begint de zoektocht naar een slaapplek, een zogenaamde CouchSearch. Via een formulier kan je het gewenste land, regio en/of stad selecteren. Wat volgt is een overzicht van mensen met een korte omschrijving. Bij elk profiel staat vermeld: Has couch, Maybe has couch, of Meet for a coffee.
Eerste contact
Via de website kan je mensen een berichtje sturen met de vraag of ze een slaapplek voor je hebben. De ervaring leert dat mensen graag wat meer van je willen weten. Schrijf dus in het bericht wie je bent, wat je aan het doen bent en hoe je reis verloopt. En natuurlijk het allerbelangrijkste: wanneer je in de stad aankomt en hoelang je bij iemand wil blijven.
Aandachtspuntjes
* Lees iemands profiel aandachtig. Zo voorkom je dat je bij een nachtbraker terecht komt terwijl jij een ochtendmens bent.
* Ga niet te laat opzoek. Niet iedereen checkt zijn e-mail dagelijks.
* Stuur meerdere mensen een bericht, maar vergeet niet mensen te bedanken als je al iets hebt gevonden.
* Zonder profielfoto en omschrijving maak je geen kans op een slaapplek. Mensen willen graag kunnen zien wie je bent.
Referentie
Je host heeft je meegenomen naar een feestje, de stad laten zien een slaapplek gegeven. En dan? Na je verblijf log je weer in op de website en schrijf je een korte referentie. Hierdoor kunnen je toekomstige hosts zien hoe fijne CouchSufer jij was. Hierdoor vergroot je ook de kans dat mensen je een slaapplek aanbieden.
Veiligheid
Je moeder zal je voor gek verklaren als je haar vertelt dat je gaat CouchSurfen. Zij snapt mensen die internetdaten al niet, dus laat staan mensen die bij wildvreemden, die ze via internet hebben leren kennen, gaan slapen. Dat is vragen om problemen.
Binnen CouchSurfing zijn daarom een paar veiligheidsmaatregelen getroffen. De meest basale zijn referenties. Als negen mensen positief over iemand zijn, dan zal jij als tiende bezoeker dat ook wel zijn. Verder kunnen mensen zich vrijwillig laten verifiëren. Ze ontvangen dan een code per post, zodat hun adres bekend is.
Dan is er nog een ingewikkeld vouching-systeem waarbij mensen die elkaar kennen en vertrouwen dat melden. Bij 3 van deze meldingen stijgt je vertrouwingsgraad, maar alleen mensen die al meer dan 3 vouchers hebben, kunnen stemmen.
Tenslotte moet je ook vooral op je eigen gevoel afgaan. Voelt iets niet goed, bedank dan vriendelijk en zoek een andere slaapplek. Het kan daarom ook handig zijn om met iemand af te spreken op het station.
Top 10 CouchSurfers
1. Verenigde Staten 257.655
2. Duitsland 100.088
3. Frankrijk 92.326
4. Canada 57.881
5. Groot Brittannië 53.473
6. Italië 32.959
7. Australië 32.270
8. Brazilië 28.319
9. Spanje 27.473
10. Nederland 22.426
Top 5 CouchSurfers Nederland
1. Amsterdam 4.969
2. Utrecht 2.256
3. Rotterdam 1.531
4. Groningen 1.156
5. Den Haag 1.078
Ongeveer de helft van deze mensen geregistreerd in Nederland biedt zelf ook een couch aan – hetzelfde geldt voor de internationale statistieken.
In Utrecht zijn er momenteel 301 personen die misschien of zeker een slaapplek aanbieden.
